Głowocis
Głowocis (Cephalotaxus) – rodzaj roślin z rodziny cisowatych (Taxaceae), dawniej często umieszczany w wyodrębnianej rodzinie głowocisowatych (Cephalotaxaceae). Ponieważ okazało się, że głowocis jest zagnieżdżony pod względem filogenetycznym wśród rodzajów należących do cisowatych – współcześnie jest raczej włączany do rodziny w szerokim ujęciu. Alternatywą jest wyróżnienie trzech monofiletycznych rodzin (Cephalotaxaceae, Amentotaxaceae, Taxaceae)[2]. Rodzaj obejmuje w zależności od ujęcia od 7[3]–8 do 11[4] gatunków. Występują one we wschodniej Azji – od północno-wschodnich Indii i Malezji, poprzez Chiny i Koreę po Japonię[5]. Rosną jako drzewa i krzewy podszytowe w lasach liściastych[5]. W Polsce rzadkie w uprawie ze względu na wrażliwość na mrozy[6].
 Głowocis japoński | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
głowocis |
| Nazwa systematyczna | |
| Cephalotaxus Siebold & Zucc. ex Endl. Gen. Pl. Suppl. 2: 27 (1842)[2] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
C. pedunculata Siebold & Zucc. ex Endl., nom. illeg. (= C. harringtonii (Knight ex J.Forbes) K.Koch)[2] | |
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Zimozielone krzewy i niewysokie drzewa[6], osiągające do 12 m wysokości[5], z pędami rozgałęziającymi się okółkowo lub naprzeciwlegle[6].
- Liście
- Ułożone dwustronnie w jednej płaszczyźnie lub podnoszące się ku górze, zwykle lekko odgięte ku dołowi. Równowąskie[6], skórzaste[5], osadzone są na krótkich ogonkach. Od góry z wyraźnie wystającą wiązką przewodzącą, od spodu z szerokimi paskami aparatów szparkowych w kolorze białym lub szarym[6].
- Organy generatywne
- Rośliny dwupienne[5]. Strobile męskie kuliste, liczne, krókoszypułkowe, rozwijają się w kątach liści[5]. Strobil żeński zawiera dwa zalążki (inne cisowate mają pojedynczy). Po zapyleniu rozwijają się nasiona otoczone mięsistą osnówką w kolorze zielonkawym lub z odcieniem fioletowym[6], osiągające do 2,5 cm długości[5].
Systematyka edytuj
Jeden z rodzajów rodziny cisowatych (Taxaceae). Wykaz gatunków[7]:
- Cephalotaxus fortunei Hook. – głowocis chiński, głowocis Fortune'a
- Cephalotaxus griffithii Hook.f.
- Cephalotaxus hainanensis H.L.Li
- Cephalotaxus harringtonii (Knight ex J.Forbes) K.Koch – głowocis japoński
- Cephalotaxus lanceolata K.M.Feng ex C.Y.Cheng W.C.Cheng & L.K.Fu
- Cephalotaxus latifolia W.C.Cheng & L.K.Fu ex L.K.Fu & R.R.Mill
- Cephalotaxus mannii Hook.f.
- Cephalotaxus oliveri Mast.
- Cephalotaxus sinensis (Rehder & E.H.Wilson) H.L.Li
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ a b c d M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ Cephalotaxus Siebold & Zucc. ex Endl.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-12-03].
- ↑ Liguo Fu, Nan Li & Robert R. Mill: Cephalotaxaceae Neger. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2020-12-03].
- ↑ a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 20. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ a b c d e f Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy iglaste. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 136-137. ISBN 83-01-05225-2.
- ↑ Cephalotaxus. [w:] The Plant List [on-line]. The Kew Gardens. [dostęp 2011-11-18]. (ang.).