Głowotułów, cefalotoraks (łac. cephalothorax) – przednia część ciała (tagma), powstała poprzez zrośnięcie się głowy z częścią lub wszystkimi segmentami tułowia, stosunkowo powszechnie występująca u skorupiaków[1]. Terminem tym często określa się też przednią tagmę szczękoczułkowców[2][3][4], jednak w ich przypadku za słuszną uznaje się nazwę prosoma[5].

Budowa krewetki. Głowotułów na zielonym tle
Budowa stonogi. Głowotułów, zwany w tym przypadku także głową, oznaczony na czerwono

Ze względu na dużą różnorodność morfologiczną skorupiaków oprócz pięciu segmentów głowowych głowotułów może budować różna liczba segmentów tułowiowych (torakomerów). U łopatonogów, tarczenic, części równonogów i obunogów oraz u widłonogów z rzędu Calanoida do głowy przyrośnięty jest tylko pierwszy segment tułowiowy i często tak powstałą dalej określa się mianem głowy, mimo że anatomicznie jest to już głowotułów. Dwa segmenty tułowiowe wchodzą w skład głowotułowia u kleszczug, niektórych równonogów oraz widłonogów z rzędów Cyclopoida i Harpacticoida[1]. Trzy segmenty tułowiowe zrastają się z głową u dziesięcionogów i części torboraków[2].

Głowotułów często częściowo lub w całości nakryty lub objęty jest karapaksem, powstającym jako fałd tarczy głowowej[1].

U skorupiaków z głowotułowiem, część tułowia nie wchodzącą w jego skład nazywa się pereionem. Wyjątkiem są łopatonogi, u których to cała reszta ciała zwana jest korpusem[1]. U niektórych skorupiaków głowa podzielona jest przewężeniem, a jej tylna część, zwana gnatocefalonem, zrasta się z częścią tułowia w tagmę zwaną szczękotułowiem. Odnóża jej tułowiowej części, zwane szczękonóżami, służą wraz z przydatkami gnatocefalonu chwytaniu i pobieraniu pokarmu[5][2].

Przypisy edytuj

  1. a b c d Krzysztof Jażdżewski: Podtyp: skorupiaki – Crustacea. W: Zoologia: Stawonogi. T. 2, cz. 1. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 247-249. ISBN 978-83-01-16568-0.
  2. a b c Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 459-460.
  3. Armand R. Maggenti, Scott Lyell Gardner: Online Dictionary of Invertebrate Zoology. 2005.
  4. Marek Michał Żabka: Pajęczy świat. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2013. ISBN 83-88147-16-1.
  5. a b Zoologia: Stawonogi. T. 2, cz. 1. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 352-371. ISBN 978-83-01-16568-0.