Gaboltov
Gaboltov – wieś (obec) na Słowacji położona w kraju preszowskim, w powiecie Bardejów.
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Powiat | |
| Starosta |
Martin Ceľuch[1] |
| Powierzchnia |
12,73[2] km² |
| Wysokość |
421 m n.p.m. |
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
054 |
| Kod pocztowy |
086 02 |
| Tablice rejestracyjne |
054 |
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
 49°21′54″N 21°08′33″E/49,365000 21,142500
| |
| Strona internetowa | |
Położenie edytuj
Gaboltov położony jest w zachodniej części Beskidu Niskiego, u południowo-zachodnich podnóży masywu Busova. Tereny wsi leżą na wysokości od 370 do 1002 m n. p. m., sięgając po wierzchołek góry Busov. Zabudowania leżą w dolinie potoku Kamenec.
Historia edytuj
Pierwsze wzmianki o miejscowości, związane z obecnością w niej zakonu bożogrobców, pochodzą z roku 1247[5]. Występowała ona wówczas pod nazwą Gyboltho. Później była wspominana jako Guebold (1277), Galbathew (1492), Gaboltho (1618), Gaboltow (1773), a w języku węgierskim funkcjonowała jako Gáboltó. Od XIV w. funkcjonowało w niej królewskie cło, które w 1355 r. wydzierżawiła rodzina Cudarów. W roku 1427 było w niej 36 domów. Należała do feudalnego "państwa" z siedzibą na zamku Makowica[6], którym wkrótce zaczęli władać wspomniani Cudarowie.
Gaboltov rozwijał się jako niewielkie miasteczko targowe, położone przy szlaku z Węgier przez Przełęcz Tylicką do Polski[7]. W XVII w. w pańskim folwarku hodowano tu bydło i uprawiano chmiel. W czasach konfederacji barskiej z racji bliskości granicy Rzeczypospolitej przez pewien czas rezydowali tu członkowie konfederackiej Rady Generalnej, m.in. Ignacy Jerzy Potocki i Rafał Tarnowski, a także Joachim Czerny-Schwarzenberg, konfederacki marszałek województwa krakowskiego[8].
W roku 1787 wieś liczyła 105 domów i 675 mieszkańców, a w roku 1828 miała 120 domów i 928 mieszkańców. Zajmowali się oni rolnictwem i hodowlą, tkali również lniane płótno i wyrabiali kożuchy. Tutejsze majątki należały do rodziny Aspremontów, a w XIX w. do Erdődych[6]. Po II wojnie światowej część mieszkańców znalazła pracę w założonej w 1958 r. spółdzielni rolniczej, większość - w nieodległym Bardejowie[6].
Demografia edytuj
Według danych z dnia 31 grudnia 2010, wieś zamieszkiwało 510 osób, w tym 260 kobiet i 250 mężczyzn[9].
W 2001 roku rozkład populacji względem narodowości i przynależności etnicznej wyglądał następująco[10]:
Zabytki edytuj
- Kościół katolicki z II. połowy XIV w. Pierwotnie gotycki, w 1715 r. przebudowany w stylu barokowym, jednak z bogato zachowanymi pierwotnymi detalami[7]. Murowany, jednonawowy, z wielobocznie zamkniętym prezbiterium nieco węższym od nawy i wieżą na osi. We wnętrzu wyposażenie renesansowe i barokowe[11]. Zwraca uwagę drewniany, kasetonowy, malowany strop w nawie[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Lista wybranych wójtów, burmistrzów gmin i miast w wyborach do organów gminy. Štatistický úrad Slovenskej republiky. [dostęp 2011-11-11]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 12,73S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statystyki ogólne miejscowości. Statistical Office of the Slovak Republic. [dostęp 2011-11-11]. (ang.).
- ↑ a b c Wg portalu E-obce [1]
- ↑ a b c Jozef Ďurček: Šariš. Malý turistický sprievodca [w:] "Krásy Slovenska" R. LIII, nr 8/76, s. 145 (Na pomoc sprievodcom)
- ↑ Jan Reychman, Podróże polskie do kąpieli bardiowskich w XVIII i na początku XIX wieku, Władysław Krygowski (red.), „Wierchy. Rocznik poświęcony górom. Organ PTTK”, Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. 29.
- ↑ Dane statystyczne dotyczące liczby mieszkańców. Statistical Office of the Slovak Republic. [dostęp 2011-11-11]. (ang.).
- ↑ Statystyki mieszkańców na podstawie spisu statystycznego z roku 2001. Statistical Office of the Slovak Republic. [dostęp 2011-11-11]. (ang.).
- ↑ Wg portalu E-obce [2]