Gala (jabłoń)
Jabłoń domowa 'Gala' – odmiana uprawna (kultywar) jabłoni domowej (Malus domestica 'Gala'), należąca do grupy odmian zimowych, otrzymana przez J.H. Kidda sadownika z Nowej Zelandii. Powstała ze skrzyżowania odmian "Kidd's Orange Red" i "Golden Delicious". Swoją nazwę otrzymała w 1962 roku i wtedy też została wprowadzona do uprawy. Początkowo była traktowana jako odmiana lokalna, gdyż uprawiano ją wyłącznie w Nowej Zelandii. Z czasem zaczęto ją sadzić również w innych krajach, np. w Brazylii, gdzie zaczęto uprawiać tę odmianę na skalę światową, w Europie Zachodniej i w Ameryce Północnej.
 Owoce odmiany Gala | |
| Rodzaj |
Jabłoń (Malus) |
|---|---|
| Gatunek | |
| Mutanty |
Royal Gala, Gala Must i kilkanaście innych |
| Rodzice | |
| Hodowca |
James Hutton Kidd[1], |
| Data wyhodowania |
lata 30. XX wieku |
| Data zarejestrowania |
1962, 1992 (PL)[2] |
| Pochodzenie | |
W Polsce w nasadzeniach kolekcyjnych znalazła się pod koniec lat 60. XX wieku. Wkrótce dołączono ją do doświadczeń odmianowo-porównawczych, w których została oceniona negatywnie ze względu na drobne owoce i małą atrakcyjność rynkową (w tym czasie w Polsce preferowana była odmiana "McIntosh")[3][4]. Dodatkową przeszkodą była wielkość owoców, gdyż zarówno producenci, jak i konsumenci, poszukiwali odmian o dobrze wyrośniętych owocach. Dopiero przykład innych krajów europejskich oraz pojawienie się mutantów odmiany "Gala" wpłynął na polskich sadowników. Wynikiem tego było wpisanie tej odmiany w 1992 roku do polskiego Rejestru Odmian[2].
Drzewo Gali edytuj
Drzewa Gali są łatwe do formowania w sadzie. Tworzą korony szeroko stożkowate, początkowo średnio zagęszczające się, o konarach pokrytych licznymi krótkopędami. Wraz z wiekiem stają się bardziej gęste i konieczne jest ich właściwe cięcie. Drzewa tej odmiany mogą mieć różnego typu korony, gdyż raz uformowane konary nie mają tendencji do obwisania czy ogałacania się. Konstrukcja korony jest stabilna, a konary odchodzą od przewodnika pod szerokimi kątami. Gala znana jest ze skłonności do nadmiernego owocowania, dlatego zaleca się przerzedzanie zawiązków. Wpływa to na wygląd i wielkość owoców.
Pora kwitnienia edytuj
Gala kwitnie stosunkowo późno w porównaniu do innych odmian i dlatego jest mniej narażona na wiosenne przymrozki. Gala, jak również inne uprawne odmiany jabłoni, wymaga zapylaczy, którymi mogą być m.in.: 'Braeburn', 'Elise', 'Elstar', 'Golden Delicious'. Gala jest również dobrym zapylaczem dla innych odmian, ponieważ ma obfitą produkcję pyłku i długi okres kwitnienia.
Owoc edytuj
Owoce Gali są stożkowate lub stożkowatoowalne. Przy kielichu da się zauważyć żebrowania. Jabłka dobrze wykolorowane, pokryte marmurkowo-pomarańczowym, pomarańczowo-czerwonym, jaskrawym rumieńcem, skórka jest gładka. Owoce mają jedną widoczną wadę, jest nią skłonność do pękania przy szypułce, dzieje się tak, kiedy dojrzałe owoce wiszą zbyt długo na drzewach, bądź w czasie obfitych deszczy. Takie owoce nie nadają się do przechowywania. Gala jest gotowa do zbioru w 2 lub 3 dekadzie września. Owoce nieuszkodzone dobrze przechowują się w chłodni zwykłej i chłodni z kontrolowaną atmosferą.
Mutanty Gali edytuj
Znane są dość liczne mutanty tej odmiany. Od odmiany podstawowej sporty różnią się przede wszystkim wielkością rumieńca oraz jego barwą i intensywnością. Najważniejszymi są:
- Gala Must (Regal Prince Gala, Regal Queen Gala) - intensywny, rozmyty, karminowy rumieniec, pokrywający co najmniej 3/4 owocu, kształt jest bardziej zaokrąglony a wielkość większa,
- Royal Gala - rumieniec paskowany z charakterystycznymi chimerami,
- Mondial Gala (Mitchgla) - charakteryzuje się czerwono-karminowym, paskowanym rumieńcem, pokrywającym od 3/4 do całej powierzchni owocu,
- Imperial Gala
- Gala Schniga (Gala Schnitzer Schniga) - kolor mają ciemnoczerwony w paski, jabłko wcześnie się wybarwia
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Markéta Šnorová: Last Bite: Gala breeder put flavor first. GoodFruit Grower. [dostęp 2016-08-07]. (ang.).
- ↑ a b Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych: Lista Odmian Roślin Sadowniczych wpisanych do Krajowego Rejestru w Polsce. [dostęp 2013-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-29)].
- ↑ Mikołaj. Ugolik: Odmiany jabłoni. Kraków: Plantpress, 1996. ISBN 83-85982-11-6.
- ↑ Aleksander Rejman: Pomologia. Warszawa: PWRiL, 1994. ISBN 83-09-01612-3.
Bibliografia edytuj
- Mikołaj Ugolik, Włodzimierz Lech, Krzysztof Kulawik, Odmiany jabłoni, Kraków: Plantpress, 1996, ISBN 83-85982-11-6, OCLC 316478643.
- Pomologia, Aleksander Rejman (red.), Stanisław Maciej Cegłowski, Warszawa: PWRiL, 1994, ISBN 83-09-01612-3, OCLC 833959678.