Geny R, geny odporności – grupa genów obecnych w genomie roślin odpowiedzialnych za przekazywanie dziedzicznej odporności na patogeny. Każdy z genów R zapewnia roślinom całkowitą odporność na konkretny patotyp patogenu. Produkt genu R wchodzi w reakcję pośrednią lub bezpośrednią z produktem genu awirulencji (gen avr) obecnego w genomie organizmu atakującego rośliny. Ten mechanizm obronny określany jest jako odporność "gen na gen". Efektem reakcji między produktem genu R a produktem genu avr jest reakcja nadwrażliwości, obumarcie zainfekowanego fragmentu tkanek i uniemożliwienie patogenowi dalszego rozprzestrzeniania.

Geny R należą do ściśle powiązanej rodziny genów i licznie występują w genomach roślin. Ewolucja zapewnia obecność alleli gwarantujących rozpoznanie patogenów pojawiających się w populacji. W efekcie rośliny w naturze wykazują trwałą odporność na zmienne czynniki chorobotwórcze[1]. Odpowiednią różnorodność genów R zapewniają tandemowe i segmentowe duplikacje genów[2], rekombinacja, nierówny crossing-over (ang. unequal crossing over), mutacje punktowe i dobór różnicujący. Dobór stabilizujący umożliwia utrzymanie odpowiedniej różnorodności genów R w populacji[3]. Szczególną cechą genów R jest występowanie dużych obszarów kodujących leucynę (sekwencji NBS-LRR) oraz stosunkowo duża zmienność większa niż pozostałych obszarów genomu[4]. Analiza sekwencji NBS-LRR wskazuje, że geny R stanowią 1% genomu Arabidopsis[5].

Przypisy edytuj

  1. SH. Hulbert, CA. Webb, SM. Smith, Q. Sun. Resistance gene complexes: evolution and utilization.. „Annu Rev Phytopathol”. 39, s. 285-312, 2001. DOI: 10.1146/annurev.phyto.39.1.285. PMID: 11701867. 
  2. D. Leister. Tandem and segmental gene duplication and recombination in the evolution of plant disease resistance gene.. „Trends Genet”. 20 (3), s. 116-22, Mar 2004. PMID: 15049302. 
  3. BC. Meyers, S. Kaushik, RS. Nandety. Evolving disease resistance genes.. „Curr Opin Plant Biol”. 8 (2), s. 129-34, Apr 2005. DOI: 10.1016/j.pbi.2005.01.002. PMID: 15752991. 
  4. P. Lehmann. Structure and evolution of plant disease resistance genes.. „J Appl Genet”. 43 (4), s. 403-14, 2002. PMID: 12441626. 
  5. J. Ellis, P. Dodds, T. Pryor. Structure, function and evolution of plant disease resistance genes.. „Curr Opin Plant Biol”. 3 (4), s. 278-84, Aug 2000. PMID: 10873844.