Geosternbergia
Geosternbergia – rodzaj pterozaura z kladu Pterodactyloidea i rodziny Pteranodontidae żyjącego w późnej kredzie (od późnego koniaku do kampanu) na terenach dzisiejszej Ameryki Północnej. Gatunkiem typowym jest G. sternbergi, którego holotyp (niekompletną czaszkę i część szczęki, oznaczone FHSM VP 339) odkryto w amerykańskim stanie Kansas; jego skamieniałości znaleziono w osadach formacji Niobrara z późnego koniaku i wczesnego santonu. Gatunek ten opisał w 1966 r. John C. Harksen, zaliczając go do rodzaju Pteranodon[1]. Halsey W. Miller (1972), nadal zaliczając ten gatunek do rodzaju Pteranodon, zaliczył go równocześnie do osobnego podrodzaju Sternbergia[2]. Okazało się jednak, że tę nazwę otrzymał już wcześniej jeden z rodzajów ryb, dlatego w 1978 r. Miller zaproponował dla podrodzaju pterozaura nową nazwę Geosternbergia[3]. Kellner (2010) uznał, że P. sternbergi na tyle różni się budową czaszki od gatunku typowego rodzaju Pteranodon, P. longiceps, że uzasadnione jest podniesienie podrodzaju Geosternbergia do rangi odrębnego rodzaju[4]. Geosternbergia i Pteranodon różnią się m.in. budową kostnego grzebienia na głowie, który u G. sternbergi był większy niż u P. longiceps, potrajał wysokość czaszki, był skierowany ku górze i z profilu przypominał kształtem cebulę. Harksen (1966), porównując wymiary holotypów P. longiceps i G. sternbergi, oszacował rozpiętość skrzydeł tego ostatniego na ponad 30 stóp, tj. ponad 9 metrów[1]; oznacza to, że Geosternbergia sternbergi jest jednym z największych znanych pterozaurów.
 Szkielet G. sternbergi (na pierwszym planie) w Royal Ontario Museum | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Geosternbergia | ||
| Gatunki | |||
|
| |||
Kellner (2010) opisał drugi gatunek należący do rodzaju Geosternbergia, G. maiseyi, którego holotypem uczynił tylną część czaszki oznaczoną KUVP 27821, odkrytą w datowanych na kampan osadach formacji Sharon Springs na terenie Dakoty Południowej. Pierwotnie uznano, że czaszka ta należała do pterozaura z gatunku Pteranodon longiceps; Kellner stwierdził jednak, że budową w większym stopniu przypomina ona czaszkę G. sternbergi. Grzebień kostny u G. maiseyi był skierowany ku górze jak u G. sternbergi; był jednak zarazem proporcjonalnie niższy niż u G. sternbergi, jedynie podwajając wysokość czaszki[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b John C. Harksen. Pteranodon sternbergi, a new pterodactyl from the Niobrara Cretaceous of Kansas. „Proceedings of the South Dakota Academy of Science”. 45, s. 74–77, 1966. (ang.).
- ↑ Halsey W. Miller. The taxonomy of the Pteranodon species from Kansas. „Transactions of the Kansas Academy of Science”. 74 (1), s. 1–19, 1972. (ang.).
- ↑ Halsey W. Miller. Geosternbergia, a new name for Sternbergia Miller, 1972: non Paulo Couto 1970; non Jordan, 1925. „Journal of Paleontology”. 52 (1), s. 194, 1978. (ang.).
- ↑ a b Alexander W.A. Kellner. Comments on the Pteranodontidae (Pterosauria, Pterodactyloidea) with the description of two new species. „Anais da Academia Brasileira de Ciências”. 82 (4), s. 1063-1084, 2010. DOI: 10.1590/S0001-37652010000400025. (ang.).