Gerardus Vossius

Gerardus Vossius
Gerrit Janszoon Vos
	; Gerardus Vossius, 1636
Data i miejsce urodzenia	1577 ; Heidelberg
Data i miejsce śmierci	17 marca 1649 ; Amsterdam
Zawód, zajęcie	teolog, humanista
Narodowość	niderlandzka
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gerrit Janszoon Vos znany jako Gerardus Joannes Vossius (ur. 1577 w Heidelbergu; zm. 17 marca 1649 w Amsterdamie) – niderlandzki uczony i humanista, wykładowca historii, filozofii, teologii i greki^[1]. Autor licznych dzieł z dziedziny historii, retoryki, gramatyki, a także słownika etymologicznego.

Życiorys edytuj

Urodził się w Heidelbergu w marcu lub kwietniu 1577 roku. Jego rodzicami byli kupiec i kaznodzieja Joannes Vossius i Cornelia van Buel. Rodzina mieszkała w Heidelbergu od 1571 roku po przeprowadzce z Roermondu, spowodowanej prześladowaniami protestantów. Krótko po jego narodzinach rodzina przeniosła się do Dordrechtu, gdzie jego ojciec został później pastorem. Vos uczęszczał do szkoły łacińskiej w Dordrechcie, a następnie studiował sztukę i teologię w Lejdzie. Przed ukończeniem studiów teologicznych wrócił do Dordrechtu, aby objąć stanowisko rektora w szkole łacińskiej. W 1606 roku opublikował Oratoriae Institutiones, dzieło, które zyskało mu uznanie jako mistrza retoryki. W latach 1615–1619 kierował Collegium Theologicum w Lejdzie. Od listopada 1622 roku wykładał łacinę, literaturę i historię powszechną na Uniwersytecie w Lejdzie. Odrzucił propozycję profesury na Uniwersytecie w Cambridge, ale w 1631 roku przyjął stanowisko pierwszego rektora nowo powstającego Athenaeum Illustre w Amsterdamie. Współpracował tam z humanistą Casparem Barlaeusem^[1], razem brali udział w spotkaniach Muiderkring, zgromadzenia skupiającego literatów i muzyków^[2].

Zmarł w 1649 roku zarażony różą, chociaż podawano także inne okoliczności jego śmierci. Vossius miał po kłótni w księgarni wrócić wzburzony do domu i umrzeć wyczerpany emocjami. Według innej wersji miał zginąć przygnieciony ciężkimi woluminami po tym, jak załamał się pod nim stopień bibliotecznej drabiny^[1].

Jego syn Isaac Voss, erudyta i królewski bibliotekarz, zgromadził imponującą kolekcję książek, którą pośmiertnie przekazał Uniwersytetowi w Lejdzie.

Dzieła edytuj

Był jednym z pierwszych uczonych badających dogmaty i niechrześcijańskie religie z punktu widzenia historii. Jego najważniejsze dzieła to:

De historicis Graecis, libri IV, (1601)
Commentariorum Rhetoricorum oratoriarum institutionum Libri VI (1606)
Historiae de controversiis quas Pelagius eiusque reliquiae moverunt (1618)
Rhetorices contractae sive partitionum oratoriarum libri V (1621)
Aristarchus, sive de arte grammatica (1635 i 1695; nowe wyd. w 2 tomach, 1833–35)
Rhetorices contractae sive partitionum oratoriarum libri V (1621)
De rhetorices natura ac constitutione, et antiquis rhetoribus, sophistis, ac Oratoribus, liber I, (1621)
Ars historica, sive de historiae & historices natura, historiaeque scribendae preceptis, commentatio, (1623)
De Historicis Graecis Libri IV (1624)
De Historicis Latinis Libri III (1627)
Aristarchus, sive de arte grammatica, (1635)
Commentatorium rhetoricorum (1630)
Of Errors of Speech and Latino-Barbarous Terms (1640)
De Theologia Gentili (1642)
Latina prosodia, et artis metricae elementa, (1645)
Dissertationes Tres de Tribus Symbolis, Apostolico, Athanasiano et Constantinopolitano (1642)
Poeticarum institutionum libri III (1647); nowe wyd. 2006
De artis poeticae natura ac constitutione liber (1647); nowe wyd. 2006
De Imitatione Liber (1647); nowe wyd. 2006
De baptismo Disputationes XX et una de sacramentorum vi atque efficacia, (1648)
De quatuor artibus popularibus, de philologia et scientiis mathematicis, cui operi subiungitur chronologia mathematicorum. 3. De universae mathesios natura et constitutione liber, cui subjungitur chronologia mathematicorum, (1650)
De historicis Latini, libri III, (1651)
The Times of the Ancient Poets (1654)
Harmoniae evangelicae de passione, morte, resurrectione, ac adscensione Iesu Christi, Servatoris nostri, libri tres, (1656)
Etymologicum linguae Latinae (1662; nowe wyd. w 2 tomach, 1762–63)
De theologia gentili et physiologia christiana; sive de origine ac progressu idololatriae, (1662)
Correspondence of Vossius with Eminent Men (1691)

Jego dzieła zebrane zostały wydane w Amsterdamie (6 tomów, 1695–1701). Jego dzieła o retoryce były bardzo popularne i używane jako podręczniki. Popierał definicje Arystotelesa, a sprzeciwiał się Ramusowi. Największy wpływ wywarli na niego Arystoteles i Cyceron, cytował także Bartłomieja Keckermanna, Menandra, Hermogenesa i Nicolasa Caussin’a^[3].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c Jan Bloemendal: Gerardus Joannes Vossius: Poeticarum Institutionum Libri Tres / Institutes of Poetics in Three Books. Brill, 2010, s. 2-5, 1226. ISBN 90-0418-369-8.
↑ De mythe van de Muiderkring – over netwerken. [dostęp 2014-10-09]. (niderl.).
↑ Thomas M. Conley: Rhetoric in the European Tradition. University of Chicago Press, 1994, s. 157, 160. ISBN 02-2611-489-9.

[Blo-1] Jan Bloemendal: Gerardus Joannes Vossius: Poeticarum Institutionum Libri Tres / Institutes of Poetics in Three Books. Brill, 2010, s. 2-5, 1226. ISBN 90-0418-369-8.

[Lit-2] De mythe van de Muiderkring – over netwerken. [dostęp 2014-10-09]. (niderl.).

[Con-3] Thomas M. Conley: Rhetoric in the European Tradition. University of Chicago Press, 1994, s. 157, 160. ISBN 02-2611-489-9.

[1]

[2]

[3]