Wikipedia

Germania (personifikacja)

Germania – personifikacja Niemiec i całego narodu niemieckiego, utożsamiana głównie z czasami rzymskimi, popularna w epoce Wiosny Ludów w XIX w. w okresie powstawania Niemiec i w późniejszym Cesarstwie Niemieckim.

Germania, Philipp Veit, obraz z kościoła św. Pawła we Frankfurcie nad Menem, 1848, Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze
Germania na monetach rzymskich
Moneta Trajana z przedstawieniem Germanii siedzącej na tarczy, ok. 98
Denar Hadriana z przedstawieniem Germanii z dzidą i tarczą, ok. 134–138
Personifikacja czterech krajów: Sclavinii, Germanii, Galii i Romy, składające hołd cesarzowi na karcie Ewangeliarza Ottona III, ok. 1000 rok

W sztuce Germania jest przedstawiana jako wysoka kobieta z włosami koloru ciemny blond, ubrana w zbroję, z Koroną Rzeszy na głowie (po 1871 roku Koroną Cesarstwa Niemieckiego), trzymająca miecz Joyeuse i tarczę, na której czasami występuje czarny orzeł – symbol Niemiec. Na wizerunkach sprzed 1871 roku Germania widnieje z czarno-czerwono-złotą flagą Niemiec, taką jak w czasach współczesnych, natomiast po 1871 roku – z czarno-biało-czerwoną flagą Cesarstwa Niemieckiego.

Cesarstwo Rzymskie edytuj

W starożytności, Rzymianie określali mianem Germanii obszary położone na wschód od Renu i na północ od Dunaju zamieszkane przez Germanów, gdzie w końcu I w. n.e. na lewym brzegu Renu utworzono dwie prowincje: Germania Superior (Germanię Górną) i Germania Inferior (Germanię Dolną)[1]. W tym okresie pojawiły się personifikacje prowincji Germanii na monetach i reliefach[2].

Na monetach Germania była przedstawiana jako zniewolona kobieta w żałobie symbolizując poddanie Rzymowi a później jako Amazonka z dzidą i obnażoną piersią symbolizując Virtus Militum (pol. męstwo) germańskich żołnierzy walczących dla Rzymu[2][3]. Na monetach z okresu Trajana (53–117) Germania przedstawiana była jako tronująca na tarczy[4]. Na denarach Hadriana (76–138) widniała już jako stojąca z dzidą i tarczą, a na monetach uzurpatora Laelianusa z 268 roku ukazana była z dzidą i flagą 30. legionu oraz podpisem Virtus Militum[4].

Średniowiecze edytuj

W okresie średniowiecza Germania była przedstawiana w jednym szeregu z innymi personifikacjami jak Italia czy Galia, składając hołd cesarzowi i wręczając mu dary[4]. W okresie ottońskim takie przedstawienia znajdują się m.in. w Registrum Gregorii (po roku 983) czy w Ewangeliarzu Ottona III[4].

Renesans edytuj

W okresie renesansu, za sprawą Maksymiliana I Habsburga (1459–1519), Germania postrzegana była jako „matka Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego” – symbol pochodzenia i jedności włości cesarskich, a także symbol przejścia od Cesarstwa Rzymskiego do Świętego Cesarstwa Rzymskiego[2]. Niemiecki humanista Hieronymus Gebwiler (1473–1545) opublikował w 1519 roku tekst propagandowy Libertas Gemaniae wspierający wybór wnuka Maksymiliana I Karola (1500–1558) na cesarza[2][5]. W tekście tym przywołał „słynną Germanię” jako „najbardziej płodną” matkę, która wydała na świat Marsowi – rzymskiemu bogu wojny – licznych wielkich książąt i hrabiów[2]. Z nich też powinna wybrać nowego cesarza, a nie stawiać na zagranicznego konia, który nie pochodzi z krwi niemieckiej, i który jako cesarz zredukowałby Germanię do służebnej[2].

Do mężnej Germanii odwoływano się w okresie kryzysów politycznych i zagrożenia wojennego, np. najazdu tureckiego czy wojen religijnych[2]. W 1647 roku, hamburski poeta Johann Rist (1607–1667) napisał dramat alegoryczny Das Friedewünschende Teuschland, w którym zestawił przeszłość z teraźniejszością, polityczny porządek z chaosem, naród i obcych, opowiadając historię kobiecego nieposłuszeństwa[2]. Czterech niemieckich herosów zapragnęło spotkać się z „matką Germanią”, a po zejściu z Utopii na ziemię przeżywają szok kulturowy – z trudnością rozpoznają „stare dobre Niemcy”, które zapamiętali[2]. W pamięci mieli obraz Germanii jako szanowanej matrony, zasiadającej na tronie w kaplicy z bronią złożoną u jej stóp[2]. Przeszłość symbolizuje porządek idealny bazujący na wartościach germańskich – „męskości” Germanów, którego personifikacją była moralnie silna Germania[2]. Tymczasem, królowa Germania to arogancka, leniwa, impertynencka władczyni mówiąca po francusku[2]. Wyśmiewa się ze staroświeckich herosów i zakazuje im wstępu do pałacu, który stoi otworem dla rycerzy francuskich, hiszpańskich i chorwackich, którzy ja gwałcą[2]. Wizerunek Germanii zostaje zseksualizowany a integralność jej kobiecego ciała zagrożona[2]. Germania musi przemienić się w wojownika, by bronić swojego honoru[2]. Germania przegrywa i zamienia się w Marię Magdalenę[2].

XIX wiek edytuj

 
Alegoria smutku, Gerhard von Kügelgen, ok. 1815
 
Italia i Germania, Johann Friedrich Overbeck, 1828, Nowa Pinakoteka
 
Kościół Świętego Pawła we Frankfurcie nad Menem podczas obrad parlamentu frankfurckiego – transparent z obrazem Germanii przesłania prospekt organowy
 
Germania auf der Wacht am Rhein, Hermann Wislicenus, 1873
 
Germania, szkic Schillinga do pomnika w Niederwaldzie

Na początku XIX w. Germania zaczyna utożsamiać Matkę Naturę[2].

W 1809 roku Heinrich von Kleist (1777–1811) napisał odę Germania an ihre Kinder, by promować zarządzoną przez Habsburgów mobilizację przeciwko wojskom Napoleona[2][6]. Wiersz został opublikowany jednak dopiero w 1813 roku podczas pruskich wojen o wyzwolenie (niem. Befreiungskriege)[2]. Germania utożsamia Matkę Naturę, świętą przestrzeń rodzinną, odnosząc się również do klasy średniej, symbolizuje unię braci równych bez względu na pochodzenie[2]. Unia ta to historyczny i polityczny wymiar narodu[2]. Zjednoczeni monarchowie niemieccy przedstawieni byli jako pierwsi z równych, nawiązując do ewolucyjnej, a nie rewolucyjnej jak we Francji budowy społeczeństwa narodowego[2]. Germania Kleista nawołuje swych synów do walki z Frankami[2]. Mężczyźni z różnych regionów i klas społecznych stają na łonie Germanii, zyskują jedność i swoimi ciałami formują zbroję Germanii[2]. Germania zamienia się w żywioł – gromy i powódź, która zalewa przestrzeń od Alp po Nizinę Północnoniemiecką[2].

Dwa obrazy alegoryczne drezdeńskiego malarza Gerharda von Kügelgena (1772–1820) z ok. 1815 roku nawiązują do wizerunku Germanii – Matki Natury[2]. Obraz Kybele przedstawia matkę Germanię w żałobie po synach-żołnierzach poległych w wojnach napoleońskich, trzymającą w ramionach urnę z prochami[2]. Germania, ubrana w zielono-brązowe szaty, jawi się jako Matka Natura[2].

Obraz Germanii zaczął się później zmieniać[2]. Germania została „odmłodzona”, z matki stała się młodą dziewicą, symbolem wolności – Freihheitsbraut, symbolizując dążenia klasy średniej do ustanowienia konstytucji dla zjednoczonego państwa niemieckiego[2]. Germania miała inspirować do walki i obrony[7].

Italia i Germania edytuj

W 1828 roku Johann Friedrich Overbeck (1789–1869) namalował obraz Italia i Germania w stylu Nazareńczyków przedstawiający Italię i Germanię jako młode kobiety siedzące razem na ławce i trzymające się z ręce – symbol przyjaźni między kulturami[8]. Italia, siedząca po lewej stronie, przedstawiona jest z ciemnymi włosami i wieńcem laurowym na głowie na tle włoskiego krajobrazu a Germania, z prawej strony, z włosami blond, i w wianku, na tle panoramy niemieckiego miasta[8][9].

Germania w kościele św. Pawła we Frankfurcie nad Menem edytuj

W konsekwencji Wiosny Ludów ukonstytuował się we Frankfurcie nad Menem pierwszy wybrany w wolnych wyborach parlament niemiecki – Zgromadzenie Narodowe we Frankfurcie (niem. Frankfurter Nationalversammlung)[10]. W latach 1848–1849 parlament obradował we frankfurckim kościele św. Pawła[10]. Jego pierwsze posiedzenia miało miejsce 18 maja 1848[10]. Z tej okazji został on udekorowany czarno-czerwono-złotymi flagami i girlandami[10]. Przed ołtarzem i amboną, które zostały ukryte za draperią w tych samych kolorach, ustawiono stół przewodniczącego i mównicę[10]. Powyżej, w celu zasłonięcia prospektu organowego, zawieszono transparent z wielkim obrazem Germanii[10].

Obraz został namalowany w marcu 1848 roku a jego autorstwo przypisywane jest frankfurckiemu malarzowi Philippowi Veitowi (1793–1877)[a][11]. Germania, symbolizująca formujący się naród niemiecki, ukazana jest na tle wschodzącego słońca, zwiastującego nową erę[10]. Na pierwszym planie obrazu widnieją rozerwane żelazne łańcuchy, symbolizujące niedawno odzyskaną wolność[10]. Germania trzyma w lewej dłoni czarno-czerwono-złotą flagę, która pojawiła się w marcu 1848 w rękach demonstrantów uczestniczących w rewolucji[10]. Na głowie ma wieniec z liści dębu – symbol niemieckiej lojalności, stabilności i jedności narodowej, a w prawej ręce trzyma miecz Rzeszy, symbolizujący gotowość do obrony, owinięty gałązkę oliwną – symbolem zgody narodu niemieckiego[10]. Jej pierś zdobi godło Świętego Cesarstwa Rzymskiego – dwugłowy czarny orzeł z czerwonymi językami na złotym tle[10].

Jeden z ówczesnych parlamentarzystów skrytykował przedstawienie Veita – według niego Germania reprezentowała niewinność, lecz pozbawiona wszelkiej siły[2].

Germania na litografii Lentzego edytuj

Na początku 1849 roku demokraci rozprowadzali kartę noworoczną z litografią autorstwa Friedricha Lentzego z przedstawieniem dynamicznej Germanii walczącej, uzbrojonej w miecz archanioła Michała[2].

Die Wacht am Rhein edytuj

Po austriacko-francuskiej wojnie we Włoszech w 1859 roku, Niemcy coraz bardziej obawiali się Francji[2]. Obawa przed najazdem francuskim jednoczyła Niemców[2]. W obliczu groźby wybuchu nowej wojny prusko-francuskiej w 1840 roku, Max Schneckenburger napisał pieśń patriotyczną Die Wacht am Rhein, która z kolei stała się inspiracją dla malarza Hermanna Wislicenusa (1825–1899) do namalowania w 1873 roku obrazu przedstawiającego uzbrojoną Germanię, siedzącą nad Renem i patrząca w stronę Francji, gotową do obrony[2][12].

Pomnik Germanii w Niederwaldzie edytuj

Germania przestała reprezentować wolność jako Freihheitsbraut i zaczęła symbolizować zwycięstwo jako Siegesbraut[2]. Stała się symbolem walki politycznej i udziału obywateli w walce zbrojnej[2].

Po wojnie francusko-pruskiej (1870–1871) i proklamacji przez Ottona von Bismarcka (1815–1898) narodowego państwa niemieckiego w 1871 roku, w Niederwaldzie stanął 32-metrowy pomnik Germanii symbolizujący zjednoczenie Niemiec i powstanie Cesarstwa Niemieckiego[13]. Pomnik zaprojektował drezdeński rzeźbiarz Johannes Schilling (1828–1910)[13]. W uniesionej prawej dłoni Germania trzyma koronę Rzeszy, a w lewej dzierży miecz Rzeszy[13].

Od końca lat 80. XIX w., kobieca personifikacja narodu zaczęła być poddawana krytyce przez polityków i intelektualistów, zarzucano jej nienaturalność i argumentowano za zastąpieniem kobiecego wizerunku, wizerunkiem bohatera–mężczyzny[2].

XX wiek edytuj

 
Germania, Friedrich August von Kaulbach, 1914

W 1914 roku, zaraz po wybuchu I wojny światowej, niemiecki malarz Friedrich August von Kaulbach (1850–1920) namalował obraz ukazujący Germanię gotową do obrony – odzwierciedlając panujące wówczas powszechne przekonanie o konieczności prowadzenia wojny obronnej[14]. Germania przedstawiona jest na tle nocnego nieba z ognistą łuną symbolizują wojnę[14]. Na głowie ma koronę cesarską w stylu ottońskim, ubrana w zbroję, w prawej ręce dzierży miecz, a w lewej tarczę – stoi w gotowości do walki[14].

Traktat wersalski z 1919 roku kończący I wojnę światową był krytykowany w Niemczech jako upokarzający dla narodu niemieckiego i odbierający Niemcom prawo do samostanowienia[15]. Wiele kart pocztowych i rysunków z tego okresu przedstawiało Germanię spętaną i przywiązaną do pręgierza[15].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Dokumentacja zlecenia oraz autorstwa obrazu nie zachowała się, jednak na podstawie przekazu Edwarda von Steinlego (1810–1886) można przypuszczać, że obraz został namalowany wspólnie przez Veita i von Steinlego, patrz Brandt (2010).

Przypisy edytuj

  1. ↑ Germania, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-06-25].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al Bettina Brandt: Germania in Armor: The Female Representation an Endangered German Nation. W: Sarah Colvin, Helen Watanabe-O’Kelly: Women and Death 2: Warlike Women in the German Literary and Cultural Imagination Since 1500. Camden House, 2009, s. 86–120. ISBN 978-1-57113-400-4. [dostęp 2017-06-24]. (ang.).
  3. ↑ Bettina Brandt: Germania und ihre Söhne: Repräsentationen von Nation, Geschlecht und Politik in der Moderne. Vandenhoeck & Ruprecht, 2010, s. 35. ISBN 978-3-525-36710-0. [dostęp 2017-06-26]. (niem.).
  4. ↑ a b c d Bettina Brandt: Germania und ihre Söhne: Repräsentationen von Nation, Geschlecht und Politik in der Moderne. Vandenhoeck & Ruprecht, 2010, s. 36. ISBN 978-3-525-36710-0. [dostęp 2017-06-26]. (niem.).
  5. ↑ Bettina Brandt: Germania und ihre Söhne: Repräsentationen von Nation, Geschlecht und Politik in der Moderne. Vandenhoeck & Ruprecht, 2010, s. 44. ISBN 978-3-525-36710-0. [dostęp 2017-06-26]. (niem.).
  6. ↑ Bettina Brandt: Germania und ihre Söhne: Repräsentationen von Nation, Geschlecht und Politik in der Moderne. Vandenhoeck & Ruprecht, 2010, s. 53–56. ISBN 978-3-525-36710-0. [dostęp 2017-06-26]. (niem.).
  7. ↑ Guntram H. Herb, David H. Kaplan: Nations and Nationalism: A Global Historical Overview. ABC-CLIO, 2008, s. 49. ISBN 978-1-85109-908-5. [dostęp 2017-06-24]. (ang.).
  8. ↑ a b Italia und Germania. [w:] www.pinakothek.de [on-line]. [dostęp 2017-06-24]. (niem.).
  9. ↑ Martin A. Ruehl: The Italian Renaissance in the German Historical Imagination. Cambridge University Press, 2015, s. 21–23. ISBN 978-1-107-03699-4. [dostęp 2017-06-24]. (ang.).
  10. ↑ a b c d e f g h i j k Deutscher Bundestag: Frankfurter Paulskirche. [dostęp 2017-06-24]. (niem.).
  11. ↑ Bettina Brandt: Germania und ihre Söhne: Repräsentationen von Nation, Geschlecht und Politik in der Moderne. Vandenhoeck & Ruprecht, 2010, s. 235. ISBN 978-3-525-36710-0. [dostęp 2017-06-26]. (niem.).
  12. ↑ Arnulf Scriba: Germania oder Die Wacht am Rhein. [w:] LeMO – Deutsches Historisches Museum, Berlin [on-line]. [dostęp 2017-06-23]. (niem.).
  13. ↑ a b c Germania. [w:] www.bingen.de [on-line]. [dostęp 2017-06-24]. (niem.).
  14. ↑ a b c Arnulf Scriba: „Germania”, Friedrich August von Kaulbach (1850–1920). [w:] LeMO – Deutsches Historisches Museum, Berlin [on-line]. [dostęp 2017-06-23]. (niem.).
  15. ↑ a b Arnulf Scriba: Germania am Marterpfahl. [w:] LeMO – Deutsches Historisches Museum, Berlin [on-line]. [dostęp 2017-06-23]. (niem.).


Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Germania_(personifikacja)&oldid=73043970”