Getto w Sieradzu
Getto w Sieradzu – getto dla ludności żydowskiej istniejące Sieradzu w czasie okupacji niemieckiej. Getto zostało utworzone na początku marca 1940 roku, a jego likwidacja została przeprowadzona pod koniec sierpnia 1942 roku. W getcie mieszkało około 3 tysięcy osób. Po likwidacji getta jego mieszkańców przewieziono do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, gdzie zostali zamordowani.
| Typ | |
|---|---|
| Odpowiedzialny | |
| Rozpoczęcie działalności |
1 marca 1940 |
| Zakończenie działalności |
27 sierpnia 1942 |
| Terytorium |
Polska pod okupacją III Rzeszy okręg Reichsgau Wartheland |
| Miejsce | |
| Liczba więźniów |
około 3000 |
| Narodowość więźniów | |
| Liczba ofiar |
2800 |
Utworzenie getta edytuj
Przed wojną w Sieradzu, liczącym wtedy 10 tysięcy mieszkańców, mieszkało ponad 2 tysiące Polaków narodowości żydowskiej[1]. W 1940 roku na niewielkim terenie w obrębie ulic Sukienniczej, Wodnej, Szewskiej i Żabiej skupiono Żydów nie tylko z Sieradza, ale i okolicznych wsi i miejscowości. W getcie mieszkało około 3000 osób[2]. Getto nie zostało ogrodzone. U wylotu ulic ustawiono posterunki żydowskiej policji[3]. W Sieradzu komendantem Schutzpolizei był Kurt Abramowski[4].
Życie w getcie edytuj
Ponieważ getto objęło mały obszar miasta, warunki do życia były ciężkie. W jednym mieszkaniu kwaterowano po kilka rodzin. Brakowało żywności. W Sieradzu, jak w każdym getcie, działał samorząd żydowski (Judische Komitee)[4], wybierany i powoływany przez Niemców[5]. Miał on siedzibę przy ulicy Szewskiej, a na jego czele stał właściciel młyna Kałman Rosenbaum. Istniała też żydowska służba porządkowa (Ordnungsdienst), na której czele stał rzeźnik Gecel Knoch lub Konop. Maksymalinie liczyła ona 12 osób[3]. Każdego dnia wszyscy mieszkańcy getta musieli uczestniczyć w dwóch apelach (porannym i wieczornym) na placu przy ulicy Zamkowej[4].
Wszystkich niezdolnych do pracy wywożono do getta w Łodzi albo transportami do obozów śmierci. Fachowców, a także zdrowych, zdolnych do pracy ludzi, zorganizowanych w kolumny robocze, zatrudniano w sieradzkich warsztatach i obozach pracy poza Sieradzem, gdzie wykonywali rozmaite prace, takie jak szycie odzieży dla wojsk niemieckich. W 1942 roku na sześć miesięcy przed likwidacją getta prześladowania Żydów zaostrzyły się[5].
Likwidacja getta edytuj
W dniach 24–27 sierpnia 1942 r. Niemcy przeprowadzili akcję likwidacji getta w Sieradzu. Wszyscy mieszkający w nim Żydzi zostali spędzeni do kościoła klasztornego św. Stanisława, gdzie poddani zostali selekcji. Niespełna 200 rzemieślników wywieziono do getta w Łodzi. Pozostałych Żydów przetransportowano do obozu w Chełmnie nad Nerem, gdzie zostali zamordowani. Szacuje się, że wojnę przeżyło około 80 sieradzkich Żydów[6].
Upamiętnienie edytuj
W 2007 roku w 65. rocznicę likwidacji sieradzkiego getta na ścianie dawnej synagogi przy ul. Wodnej 7 odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą żydowskiej społeczności w Sieradzu[2].
W styczniu 2023 roku Żydów, zamkniętych w sieradzkim getcie, wywiezionych do obozu zagłady w Chełmnie, upamiętniono tablicą na bramie kościoła pod wezwaniem Świętego Stanisława.[7]
Przypisy edytuj
- ↑ Likwidacja sieradzkiego getta. Mija 80 lat od tego wydarzenia – Radio Łódź [online], radiolodz.pl, 24 sierpnia 2022 [dostęp 2023-05-17] (pol.).
- ↑ a b Sieradz-, 80. rocznica likwidacji getta w Sieradzu. Pamięci pomordowanych [online], sieradz.eu [dostęp 2023-05-17] (pol.).
- ↑ a b Krzysztof Lesiakowski, Z dziejów Zagłady w Kraju Warty [online] [dostęp 2023-05-19].
- ↑ a b c Tragiczna historia. Mija 70 lat od likwidacji getta – www.nasze.fm – regionalny portal informacyjny [online], www.nasze.fm [dostęp 2023-05-19] (pol.).
- ↑ a b Żydzi w Sieradzu. 1 marca minęło 80 lat od utworzenia getta – ZDJĘCIA [online], Sieradz Nasze Miasto, 27 marca 2020 [dostęp 2023-05-17] (pol.).
- ↑ Sieradz pamięta! Odsłonięcie tablicy upamiętniającej zamordowanych Żydów ZDJĘCIA [online], Sieradz Nasze Miasto, 20 stycznia 2023 [dostęp 2023-05-17] (pol.).
- ↑ Telewizja Polska S.A, Tablica upamiętniająca likwidację sieradzkiego getta [online], lodz.tvp.pl [dostęp 2023-06-21] (pol.).