Gibbon czapkowy

Gibbon czapkowy
	Hylobates pileatus
	J.E. Gray, 1861
	; Samica
	; Samiec
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Nadrodzina	człekokształtne
Rodzina	gibbonowate
Rodzaj	gibbon
Gatunek	gibbon czapkowy
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gibbon czapkowy^[4], gibon czapnik (Hylobates pileatus) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny gibbonowatych (Hylobatidae).

Zasięg występowania edytuj

Gibbon czapkowy występuje w południowo-wschodniej Tajlandii (na wschód i południe od rzek Mun i Takhong, zachodnia granica prawdopodobnie dawniej znajdowała się nad rzeką Bang Pakong), południowo-zachodnim Laosie (na zachód od rzeki Mekong) oraz północnej i zachodniej Kambodży (na zachód od rzeki Mekong); dawniej być może występował w południowym Wietnamie^[5].

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1861 roku brytyjski zoolog John Edward Gray nadając mu nazwę Hylobates pileatus^[2]. Holotyp pochodził z Kambodży^[6].

Na podstawie doniesień z 1925 roku H. pileatus tworzy wąską strefę krzyżowania z H. lar w Parku Narodowym Khao Yai w środkowej Tajlandii, w szczególności w górnym biegu systemu rzecznego Takhong-Mun-Mekong^[5]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[5].

Etymologia edytuj

Hylobates: gr. ὑλοβατης hulobatēs „przebiegający lasy”, od ὑλη hulē „las, teren lesisty”; βατης batēs „piechur”, od βατεω bateō „stąpać”, od βαινω bainō „chodzić”^[7].
pileatus: łac. pileatus „czapkowy, czepkowy”, od pileus „filcowy czepek”^[8].

Morfologia edytuj

Brak danych na temat wymiarów i masy ciała^[9].

Tryb życia edytuj

Gibon czapnik zawdzięcza nazwę czarnej „czapce” z włosów, przykrywającej głowy obydwu płci. Młode gibony czapniki przychodzą na świat białe. Inne ubarwienie pojawia się stopniowo, rozszerzając się od głowy do ciała. Gdy samiec dojrzewa płciowo dopiero wtedy przybiera całkowicie barwę czarną. Samice poza czarną "czapką" na głowie są żółtobrązowe. Gibony te żyją w ściśle określonych terytoriach, z którymi są silnie związane i samce nieraz kłócą się między sobą o granice terytorium. Rzadko jednak dochodzi do prawdziwych walk. Gatunek ten jest głównie roślinożercą, żywiąc się liśćmi, pąkami, żywicą, a tylko od czasu do czasu owadami. Sposobem poruszania się tych zwierząt jest brachiacja.

Samica rodzi 1 młode.

Przypisy edytuj

↑ Hylobates pileatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b J.E. Gray. List of Mammalia, tortoises and crocodiles collected by M. Mouhot in Camboja. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1861, s. 136, 1861. (ang.).
↑ W.W. Brockelman W.W., T.T. Geissmann T.T., T. Timmins & C.T.T.& C. Traeholt T. Timmins & C.T.T.& C., Hylobates pileatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-12] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 53. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 264. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Hylobates pileatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-12].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 337, 1904. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 785. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

Bibliografia edytuj

Ilustrowana Encyklopedia Zwierząt - Warszawa 1997 - Dr Philip Whitfield

[itis-1] Hylobates pileatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Gray-2] J.E. Gray. List of Mammalia, tortoises and crocodiles collected by M. Mouhot in Camboja. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1861, s. 136, 1861. (ang.).

[iucn-3] W.W. Brockelman W.W., T.T. Geissmann T.T., T. Timmins & C.T.T.& C. Traeholt T. Timmins & C.T.T.& C., Hylobates pileatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-12] (ang.).

[Cichocki&inni-4] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 53. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-5] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 264. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Hylobates pileatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-12].

[Palmer-7] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 337, 1904. (ang.).

[Jobling-8] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Chivers&inni-9] D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 785. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]