Gierwiaty
Gierwiaty[3] (biał. Гервяты, Hierwiaty; ros. Гервяты, Gierwiaty) – agromiasteczko[4] na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, w rejonie ostrowieckim, siedziba sielsowietu Gierwiaty[5].
 Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej w Gierwiatach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Wysokość |
149[1] m n.p.m. |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 1591 |
| Kod pocztowy |
231213 |
| Tablice rejestracyjne |
4 |
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 54°41′13″N 26°08′38″E/54,686944 26,143889
| |
Miejscowość leży nad lewym brzegiem Łoszy, w pobliżu jej ujścia do Oszmianki[1]. Zajmuje powierzchnię 208,3 ha, a długość jej granic wynosi 11,6 km[4]. Siedziba rzymskokatolickiej parafii Trójcy Przenajświętszej w Gierwiatach.
Historia edytuj
Własność biskupów wileńskich w 1673 roku[6]. Prywatne miasto duchowne położone było w końcu XVIII wieku w powiecie wileńskim województwa wileńskiego[7].
W wyniku III rozbioru Polski miejscowość znalazła się w składzie Imperium Rosyjskiego, ostatecznie należąc do guberni wileńskiej. W 1915 roku została zajęta przez wojska niemieckie. Po I wojnie światowej znalazła się w granicach najpierw Litwy Środkowej, a następnie II Rzeczypospolitej. Od 1927 miejscowość była siedzibą gminy Gierwiaty w powiecie wileńsko-trockim w województwie wileńskim[8]. Po agresji ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 została włączona do struktur administracyjnych Białoruskiej SRR. W 1941-44 pod okupacją niemiecką. Od 1991 leży w granicach niepodległej Białorusi.
Gierwiaty należały do Jerzego Odachowskiego. Z wdową po nim ożenił się Tadeusz Domejko i w ten sposób miejscowość stała się własnością Domejków[9]. Część miasteczka należała też do miejscowych włościan i do kościoła[10].
Zabytki edytuj
W Gierwiatach znajduje się kościół pw. Trójcy Przenajświętszej z 1903[11], zbudowany w stylu neogotyckim, uchodzący za jeden z najwyższych, jeśli nie najwyższy, kościołów na Białorusi[12]. Ma tu siedzibę parafia rzymskokatolicka należąca do dekanatu Ostrowiec[13]. Kościół zbudowano na miejscu poprzedniego, drewnianego, ufundowanego w 1526 przez biskupa wileńskiego Jana z Książąt Litewskich[10].
Innym zabytkowym obiektem położonym w Gierwiatach jest młyn wodny[11]. W miejscowości znajduje się także cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej[11]. Rezydencja Domejków nie zachowała się[12].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Wojskowy Instytut Geograficzny: Mapa Taktyczna Polski 1:100 000 /1924 - 1939/. Pas 30 Słup 42 (A30 B42) WORNIANY. mapywig.org. [dostęp 2016-04-20].
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4.
- ↑ a b Решение Островецкого районного совета депутатов № 73 от 11.11.2011 № 73 «Об установлении границ сельских населённых пунктов Островецкого района Гродненской области». pravo.by. [dostęp 2016-04-20]. (ros.).
- ↑ Государственный комитет по имуществу Республики Беларусь ГОСКАРТГЕОЦЕНТР: Гервяты. maps.by. [dostęp 2016-04-20]. (biał.).
- ↑ Waldemar Franciszek Wilczewski, Rejestr dymów dóbr duchowieństwa katolickiego diecezji wileńskiej z 1673 roku, w: Nasza Przeszłość, t. 103, 2005 s. 144.
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 80.
- ↑ M.P. z 1927 r. nr 283, poz. 781
- ↑ Gierwiaty (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 498.
- ↑ a b Gierwiaty (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 565.
- ↑ a b c Gierwiaty - zabytki. radzima.org. [dostęp 2016-04-20].
- ↑ a b Гервяты. globus.tut.by. [dostęp 2016-04-20]. (ros.).
- ↑ Diecezja Grodzieńska (Grodnen(sis)). catholic.by. [dostęp 2016-04-20].
