Glediczja trójcierniowa

Glediczja trójcierniowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Rodzaj	glediczja
Gatunek	glediczja trójcierniowa
	Nazwa systematyczna
	Gleditsia triacanthos L.; Sp.Pl.2, 1753
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Glediczja trójcierniowa, iglicznia trójcierniowa (Gleditsia triacanthos L.) – gatunek drzewa z rodziny bobowatych (Fabaceae Lindl.). Pochodzi z Ameryki Północnej, rozprzestrzenił się w Australii, jest też uprawiany w wielu krajach świata^[4].

Na niektórych obszarach rozprzestrzenia się jako roślina inwazyjna^[5].

Morfologia edytuj

Pokrój: Drzewo osiągające wysokość do 30 m, o luźnej i nieregularnej koronie.
Liście: Ulistnienie skrętoległe. Liście złożone parzystopierzaste, długości 10-13 cm, złożone z 16-30 wąskich, symetrycznych i eliptycznych listków. Listki o barwie zielonej, niekiedy z żółtawym odcieniem, o zaokrąglonych wierzchołkach, okrągłych nasadach i gładkich brzegach.
Pędy: Pień i pędy pokryte licznymi, sztywnymi i długimi trójdzielnymi cierniami o długości nawet do 15-17 cm.
Kwiaty: Pojedyncze, zebrane w grono, promieniste o barwie zielonej – zielonkawożółtej.
Owoce: Płaskie, czerwonobrązowe i błyszczące, łukowate strąki o długości 15-40 cm, często powrozowato skręcone.

Glediczja trójcierniowa - Gleditsia triacanthos
Ciernie wyrastające z pnia
Dojrzałe strąki

Zastosowanie i uprawa edytuj

Roślina ozdobna. Ze względu na ciekawy wygląd bywa sadzona w parkach miejskich. Szczególnie dekoracyjna staje się jesienią, gdy przebarwiają się jej liście. Oprócz typowej formy uprawiane są odmiany ozdobne, np. `Sunburst` o żółtozielonych liściach. Rozmnażanie drzewa jedynie przez wysiew nasion. Preferuje gleby przepuszczalne, zasadowe, średnio wilgotne i raczej ubogie. Dość dobrze znosi suszę.
Roślina jadalna. Strąki i nasiona użytkowano podobnie jak popularne rośliny strączkowe, zawierają dużo węglowodanów^[6].
Roślina pastewna. Strąki i nasiona są wysokiej jakości paszą dla zwierząt rzeźnych^[7].

Pomniki przyrody edytuj

Okazałe lub inaczej wyróżniające się drzewa chronione bywają jako pomniki przyrody. W Polsce ochronie takiej podlegają 42 drzewa lub grupy drzew tego gatunku^[8]. Należą do nich np. dwie glediczje rosnące w Cieszynie w pobliżu Teatru Miejskiego^[9].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
↑ Gleditsia triacanthos, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].
↑ S.M.S.M. Csurhes S.M.S.M., D.J.D.J. Kriticos D.J.D.J., Gleditsia triacanthos L. (Caesalpiniaceae), another thorny, exotic fodder tree gone wild, wyd. 9, 1994, ISSN 0815-2195 [dostęp 2016-07-31] .
↑ ŁukaszŁ. Łuczaj ŁukaszŁ., Dzikie rośliny jadalne Polski: przewodnik survivalowy, Wydawnictwo "Chemigrafia", 2004, ISBN 978-83-904633-6-0 [dostęp 2016-07-31] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-29] (pol.).
↑ MICHAEL A.M.A. GOLD MICHAEL A.M.A., JAMES W.J.W. HANOVER JAMES W.J.W., Honeylocust (gleditsia Triacanthos), a Multi-Purpose Tree for the Temperate Zone, „International Tree Crops Journal”, 4, 1993, s. 189–207, DOI: 10.1080/01435698.1993.9752919, ISSN 0143-5698 [dostęp 2016-07-31] .
↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2022-09-07].
↑ Aleksander Dorda: Via Natura – uroki cieszyńskiej przyrody. Trasa podstawowa cz. III. www.cieszyn.pl. [dostęp 2017-02-11]. (pol.).

Bibliografia edytuj

Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
Joachim Mayer, Heinz-Werner Schwegler: Wielki atlas drzew i krzewów. Oficyna Wyd. „Delta W-Z”. ISBN 978-83-7175-627-6.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).

[iucn-3] Gleditsia triacanthos, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].

[5] S.M.S.M. Csurhes S.M.S.M., D.J.D.J. Kriticos D.J.D.J., Gleditsia triacanthos L. (Caesalpiniaceae), another thorny, exotic fodder tree gone wild, wyd. 9, 1994, ISSN 0815-2195 [dostęp 2016-07-31] .

[6] ŁukaszŁ. Łuczaj ŁukaszŁ., Dzikie rośliny jadalne Polski: przewodnik survivalowy, Wydawnictwo "Chemigrafia", 2004, ISBN 978-83-904633-6-0 [dostęp 2016-07-31] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-29] (pol.).

[7] MICHAEL A.M.A. GOLD MICHAEL A.M.A., JAMES W.J.W. HANOVER JAMES W.J.W., Honeylocust (gleditsia Triacanthos), a Multi-Purpose Tree for the Temperate Zone, „International Tree Crops Journal”, 4, 1993, s. 189–207, DOI: 10.1080/01435698.1993.9752919, ISSN 0143-5698 [dostęp 2016-07-31] .

[8] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2022-09-07].

[9] Aleksander Dorda: Via Natura – uroki cieszyńskiej przyrody. Trasa podstawowa cz. III. www.cieszyn.pl. [dostęp 2017-02-11]. (pol.).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]