Wikipedia

Glikoforyna A

Glikoforyna A (antygen różnicowania komórkowego CD235A) – białko transmembranowe, główna sjaloglikoproteina ludzkich erytrocytów. U człowieka kodowana przez gen GYPA. Jej homologiem jest glikoforyna B (CD235B). Jest nośnikiem antygenów grupowych krwi MNS[1].

Genetyka edytuj

 
Genomowa organizacja genów GYPA, GYPB i GYPE[2]. Puste prostokąty oznaczają pseudoeksony.

Gen GYPA kodujący glikoforynę A występuje w dwóch allelicznych formach, kodujących glikoforynę A typu M i N[2]. Jest zlokalizowany w długim ramieniu chromosomu 4 (4q31). Znajduje się tam też gen GYPB kodujący glikoforynę B oraz gen GYPE kodujący glikoforynę E, który nie ulega ekspresji. Geny GYPB i GYPE powstały w wyniku duplikacji genu GYPA, a ich sekwencje nukleotydowe w obrębie regionu kodującego są w 97% identyczne. Gen GYPA składa się z 7 eksonów, gen GYPB z 5 eksonów (nie zawiera eksonów 3 i 7), a gen GYPE z 5 eksonów (nie zawiera eksonów 3, 4 i 7)[3].

Budowa i funkcja edytuj

 
Struktura części transmembranowej glikoforyny A[4]

Glikoforyna A zbudowana jest z pojedynczego łańcucha polipeptydowego, liczącego 131 reszt aminokwasowych, do którego przyłączonych jest około 16 jednostek oligosacharydowych (1 łańcuch N-glikozydowy i 15 łańcuchów O-glikozydowych)[5]. W strukturze można wyróżnić 3 domeny:

  • zewnątrzkomórkową zawierającą N-koniec (72 reszty aminokwasowe oraz wszystkie łańcuchy oligosacharydowe)
  • część transmembranową (23 reszty aminokwasowe)
  • wewnątrzkomórkową część zawierającą C-koniec (36 reszt aminokwasowych)

Pierwsze 26 reszt aminokwasowych w glikoforynie A i B jest takich samych. Większość O-glikanów zawiera jedną lub dwie reszty kwasu sjalowego[6]. Większość N-glikanów ma kompleksową strukturę dwuantenową[7]. Niektóre N- i O-glikany zawierają dodatkowo antygeny układu układu grupowego ABO[8][9].

 
Struktura O-glikanu glikoforyny A (najczęściej występująca forma)[6]

Glikoforyna A jest dimerem w błonie lipidowej[10][3], w której tworzy kompleksy z białkiem pasma 3 (Band 3)[11], Występuje w liczbie 1x106 częsteczek na erytrocyt[12].

Erytrocyty osób, u których w wyniku mutacji glikoforyna A jest nieobecna, wykazują prawidłową budowę[13], ale mają zmienioną strukturę białka pasma 3 (Band 3)[14].

Glikoforyny jako receptory dla zarodźców malarii edytuj

 
Struktura N-glikanu glikoforyny A (najczęściej występująca forma)[7]

Glikoforyny A (a także glikoforyna B) odgrywają ważną rolę w inwazji erytrocytów przez merozoity zarodźca sierpowatego Plasmodium falciparum, ponieważ są receptorami dla białek merozoitów EBA-175 i EBL-1. Mutacje w genach kodujących glikoforyny, obecność genów hybrydowych (np. hybrydy glikoforyn A i B, a w szczególności wariant Dantu), lub brak genów kodujących glikoforyny (np. brak genu GYPB) powoduje podwyższoną oporność na malarię[15].

Zobacz też edytuj

Wykaz literatury uzupełniającej: Glikoforyna A.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Elwira Lisowska, Antigenic Properties of Human Glycophorins – An Update, [w:] Albert M. Wu (red.), Advances in Experimental Medicine and Biology, Boston, MA: Springer US, 2001, s. 155–169, DOI: 10.1007/978-1-4615-1267-7_12, ISBN 978-1-4615-1267-7, PMID: 14533797 (ang.).
  2. ↑ a b Geoff Daniels, Human blood groups, wyd. 3, Chichester, West Sussex: John Wiley & Sons, 2013, s. 98–101, DOI: 10.1002/9781118493595, ISBN 978-1-118-49362-5, OCLC 829141034.
  3. ↑ a b Damien J. Heathcote, Timothy E. Carroll, Robert L. Flower, Sixty Years of Antibodies to MNS System Hybrid Glycophorins: What Have We Learned?, „Transfusion Medicine Reviews”, 25 (2), 2011, s. 111–124, DOI: 10.1016/j.tmrv.2010.11.003, PMID: 21345645 (ang.).
  4. ↑ Raphael Trenker, Matthew E. Call, Melissa J. Call, Crystal Structure of the Glycophorin A Transmembrane Dimer in Lipidic Cubic Phase, „Journal of the American Chemical Society”, 137 (50), 2015, s. 15676–15679, DOI: 10.1021/jacs.5b11354, PMID: 26642914 (ang.).
  5. ↑ Anthony Pisano i inni, Glycosylation sites identified by solid-phase Edman degradation: O-linked glycosylation motifs on human glycophorin A, „Glycobiology”, 3 (5), 1993, s. 429–435, DOI: 10.1093/glycob/3.5.429, PMID: 8286855 (ang.).
  6. ↑ a b M. Fukuda i inni, Structures of novel sialylated O-linked oligosaccharides isolated from human erythrocyte glycophorins, „Journal of Biological Chemistry”, 262 (25), 1987, s. 11952–11957, PMID: 3624241 (ang.).
  7. ↑ a b D.B. Thomas, Richard J. Winzler, Structural Studies on Human Erythrocyte Glycoproteins. Alkali-labile oligosaccharides, „Journal of Biological Chemistry”, 244 (21), 1969, s. 5943–5946, PMID: 5350948 (ang.).
  8. ↑ Sten-Åke Fredriksson i inni, ABH blood group antigens in N-glycan of human glycophorin A, „Archives of Biochemistry and Biophysics”, 498 (2), 2010, s. 127–135, DOI: 10.1016/j.abb.2010.04.017, PMID: 20434428 (ang.).
  9. ↑ Maria Podbielska i inni, ABH blood group antigens in O-glycans of human glycophorin A, „Archives of Biochemistry and Biophysics”, 429 (2), 2004, s. 145–153, DOI: 10.1016/j.abb.2004.06.018, PMID: 15313217 (ang.).
  10. ↑ M.A. Lemmon i inni, Glycophorin A dimerization is driven by specific interactions between transmembrane α-helices, „Journal of Biological Chemistry”, 267 (11), 1992, s. 7683–7689, PMID: 1560003 (ang.).
  11. ↑ Allison J. Pang, Reinhart A.F. Reithmeier, Interaction of anion exchanger 1 and glycophorin A in human erythroleukaemic K562 cells, „Biochemical Journal”, 421 (3), 2009, s. 345–356, DOI: 10.1042/BJ20090345, PMID: 19438409 (ang.).
  12. ↑ Dominique Blanchard, Human Red Cell Glycophorins: Biochemical and Antigenic Properties, „Transfusion Medicine Reviews”, 4 (3), 1990, s. 170–186, DOI: 10.1016/S0887-7963(90)70263-5, PMID: 2134629 (ang.).
  13. ↑ L.J. Bruce i inni, Altered band 3 structure and function in glycophorin A- and B-deficient (MkMk) red blood cells, „Blood”, 84 (3), 1994, s. 916–922, DOI: 10.1182/blood.V84.3.916.916, PMID: 8043873 (ang.).
  14. ↑ Lesley J. Bruce i inni, Altered Structure and Anion Transport Properties of Band 3 (AE1, SLC4A1) in Human Red Cells Lacking Glycophorin A, „Journal of Biological Chemistry”, 279 (4), 2004, s. 2414–2420, DOI: 10.1074/jbc.M309826200, PMID: 14604989 (ang.).
  15. ↑ Ewa Jaskiewicz i inni, Erythrocyte glycophorins as receptors for Plasmodium merozoites, „Parasites & Vectors”, 12 (1), 2019, s. 317, DOI: 10.1186/s13071-019-3575-8, PMID: 31234897, PMCID: PMC6591965.

Linki zewnętrzne edytuj

  Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Glikoforyna_A&oldid=69253589”