Gola (powiat grodziski)
Gola – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie grodziskim, w gminie Rakoniewice.
| wieś | |
 Gola z lotu ptaka | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
143[2] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
62-067[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PGO |
| SIMC |
0593632 |
Położenie na mapie gminy Rakoniewice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu grodziskiego  | |
 52°09′53″N 16°13′14″E/52,164722 16,220556[1]
| |
Historia edytuj
Wieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną. Istnieje co najmniej od drugiej połowy XIII wieku. Wymieniona została w łacińskim dokumencie datowanym na 1287 po nazwą „Golya’’, w 1401 pod obecną nazwą „Gola”, a w 1482 błędnie „Vola”[4].
Miejscowość była początkowo własnością kościelną i należała do opactwa cystersów w Obrze, a później stała się wsią szlachecką należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej Rzeszotarzewskich, Trzebawskich oraz Śmigielskich. W 1440 leżała w powiecie kościańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1401 należała do parafii Rzeszotarzewo (obecnie Rostarzewo)[4].
Wieś odnotowana została po raz pierwszy w dokumencie z 1287, w którym książę wielkopolski Przemysł II jako uposażenie nadał klasztorowi cystersów w Obrze okoliczne wsie w tym m. in. Golę ze wszelkimi prawami. Dokument ten w 1431 potwierdził król polski Władysław Jagiełło potwierdzając wszystkie przywileje klasztoru w Obrze[4].
W 1401 Wojciech Rzeszotarzewski zapowiedział przed sądem ziemskim zastawione mu przez cystersów z Obry dziedziny, a w tym m. in. wsie Golę oraz Guździno. Tego roku Wojciech ten wraz ze Stefanem uposażyli kościół w Rzeszotarzewie, a na ich prośbę biskup poznański Wojciech transumował ich dokument erekcyjny erygując kościół parafialny w Rzeszotarzewie przydzielając do niego okoliczne wsie w tym m. in. wieś Gola. W 1434 cystersi oberscy zapowiedzieli swe dziedziny w tym m. in. Golę i Guździno. W latach 1440-1482 jako właściciel we wsi odnotowany został Sędziwój Korzbok Trzebawski, który w 1440 za zgodą Władysława Jagiełły dał Hermanowi opatowi cystersów z Obry połowę Chwalimia oraz 150 grzywien półgroszy, a w zamian otrzymał dziedziny Gola i Guździno[4].
Wieś wspomniano także w archiwach sądowych. W 1408 Mikołaj Wata z Nądni miał zapłacić 14 grzywien kary sądowi za to, że bezprawnie naganił szlachectwo Zygmunta z Goli, któremu z kolei nakazano zapłatę 3 grzywien szer. groszy. W 1420 odnotowano zbrodnię we wsi. Kmiecie z Goli zabili Janusza Rzeczycę z Gnina, a sąd zwolnił od odpowiedzialności opata cystersów w Obrze, dla którego kmiecie ci pracowali, ponieważ po dokonaniu morderstwa zbiegli oni ze wsi. W 1429 imiennie odnotowano Stefana sołtysa z Goli. W 1430 Adam służebnik szlachcica Henryka z Niałka toczył proces z Małgorzatą córką sołtysa z Goli o rozwód. Zeznał przed sądem, że został uwięziony i przymuszony do małżeństwa, czemu strona przeciwna zaprzeczyła[4].
W 1482 Jan Śmigielski zakupił od Sędziwoja Trzebawskiego wsie Ruchocice, Guździno i Golę za 2000 złotych węgierskich. W 1483 Sędziwój Trzebawski zeznał przed sądem, że otrzymał od Jana Śmigielskiego 400 złotych węgierskich i 100 grzywien półgroszy na poczet sumy 900 grzywien długu, zaś Jan Śmigielski zeznał, że tytułem zapłaty za wspomniane wsie wpłacił na jego rzecz 666 grzywien oraz 32 grosze szer. półgroszy[4].
Wskutek II rozbioru Polski w 1793 wieś przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Gola należała do wsi większych w ówczesnym powiecie babimojskim rejencji poznańskiej[5]. Gola należała do rakoniewickiego okręgu policyjnego tego powiatu i stanowiła część majątku Gościeszyn, który należał wówczas do Macieja Mielżyńskiego[5]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Gola liczyła 174 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 31 dymów (domostw)[5].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa poznańskiego.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 34343
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 321 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f Chmielewski 1987 ↓, s. 517-518.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 189.
Bibliografia edytuj
- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A – H), zeszyt 3, hasło „Gola”. Wrocław: Ossolineum, 1987, s. 517-518.