Goloid
Goloid – stop złota, srebra i miedzi opatentowany przez Williama W. Hubbella 22 maja 1877 roku, który miał rozwiązać problemy amerykańskiego mennictwa związane z wahającą się wartością złota i srebra na rynku kruszców. W tym samym roku Hubbell zaproponował wprowadzenie do obiegu monet wybijanych w goloidzie. Pomysł ten nie został jednak zaakceptowany przez Kongres.
Historia edytuj
Sytuacja na rynku kruszców edytuj
Pierwsza połowa XIX wieku to okres, w którym w Stanach Zjednoczonych realizowano politykę kolonizacji i ekspansji na zachodnie obszary kontynentu. Wynikało to z panującego wśród amerykańskich elit politycznych przeświadczenia o dziejowej misji cywilizacyjnej narodu amerykańskiego, tzw. Objawione Przeznaczenie (Manifest Destiny)[1]. Ponadto w latach 50. i 60. XIX wieku w Stanach Zjednoczonych na sile przybierała kalifornijska gorączka złota, a w Nevadzie odkryto złoża srebra. Oba wydarzenia wpłynęły na zwiększenie ilości obu kruszców na rynku amerykańskim[2]. W 1853 roku Kongres uchwalił Coinage Act of 1853. Zawarto w nim mechanizm regulujący liczbę drobnych srebrnych monet na rynku. Od tej pory miały być one wybijane na konto rządowe za opłatą w złocie. Zasada ta wprowadziła nieformalnie w Stanach Zjednoczonych standard złota. Srebro zostało zdewaluowane, a moneta jednodolarowa straciła swoje praktyczne znaczenie[3]. Ustawa obniżyła także wagę monet pięciocentowych (half dime), dziesięciocentowych (dime), dwudziestopięciocentowych (quarter) i pięćdziesięciocentowych, obniżając tym samym wartość tych monet tak, aby mogły wrócić na rynek[4].
W 1861 roku wybuchła wojna secesyjna i Amerykanie zaczęli gromadzić oszczędności w złocie i srebrze. Wraz z końcem konfliktu monety kruszcowe zaczęły powoli wracać do obiegu na rynku[5]. Sytuację na rynku srebra zaburzyły powstanie Cesarstwa Niemieckiego i decyzja Ottona von Bismarcka o ustanowieniu systemu walutowego opartego na standardzie złota. Duże ilości niemieckiego srebra pozostałe na rynku europejskim uniemożliwiły z kolei sprzedaż amerykańskiego kruszcu, który pozostawał w nadwyżkach na rynku krajowym[6]. Rezultatem tego było podpisanie w 1873 roku przez prezydenta Ulyssesa Granta Coinage Act of 1873, który zakończył epokę bimetalizmu na rzecz standardu złota[7]. Nowe prawo wprowadziło do życia tzw. dolar handlowy (ang. Trade Dollar), którego zadaniem było wyprowadzenie nadwyżki srebra za granicę, głównie do Azji[8].
Opatentowanie goloidu edytuj
22 maja 1877 roku William W. Hubbell opantetował goloid. Był to stop złota, srebra i miedzi w odpowiednich proporcjach: 1 funt złota, 24 funty srebra i 2,5 funta miedzi. Hubbell opisał, że należało je stopić oddzielnie, następnie zlać w jedno naczynie i wymieszać z siarczanem sodu lub siarczanem potasu. Zaznaczył również, że proporcje srebra i miedzi w stosunku do jednego funta złota mogą się różnić. Ilość srebra może zostać zwiększona do 30 funtów lub zmniejszona do 20 funtów. Z kolei ilość miedzi mogła zostać zwiększona do jednej dwunastej funta lub jednej ósmej funta[9].
23 października 1877 roku senator William A. Wallace złożył w Kongresie projekt ustawy, która miała na celu zalegalizowanie goloidu jako metalu, z którego wybijano by obiegowe monety o nominale jednego dolara, 50 centów i 25 centów. Propozycja zakładała opłacenie monet w wyniku emisji obligacji podlegających wykupowi w ciągu 10 lat, a ich wypłacenie miałoby nastąpić po 20 latach. Początkowo miano wybić monety goloidowe o wartości 400 milionów dolarów. Hubbell uważał, że goloid utrudni fałszowanie monet ze względu na większą gęstość stopu. Projekt wzbudził protesty, uważano bowiem, że złoto i srebro są metalami wystarczającymi dla amerykańskiego systemu monetarnego. Goloid zaś był stopem, a ilość kruszców szlachetnych w nim zawarta nie była wystarczająca, aby moneta miała odpowiednie pokrycie w wartości[4].
W grudniu Komisja ds. Monet, Wag i Miar Kongresu poprosiła dyrektora U.S. Mint Henry’ego Lindermana o przedstawienie próbnych monet wykonanych z goloidu. Podczas posiedzenia komisji porównano także dolara wybitego w goloidzie i dolara wykonanego ze srebra próby 900. Powierzchowne oględziny nie pozwalały na odróżnienie obu metali[a]. Ostatecznie projekt ustawy został odrzucony. Uznano, że goloid pogorszyłby stan amerykańskiego systemu monetarnego[4]. W celu załagodzenia sytuacji w państwie Kongres przegłosował Bland-Allison Act of 1878. Prawo nakazywało Departamentowi Skarbu comiesięczny skup srebra o wartości 2–4 mln dolarów z kopalni srebra na zachodnie kraju. Spowodowało to powrót tego kruszcu do obiegu rynkowego[10][11].
Uwagi edytuj
- ↑ Próbny dolar zaprojektowany przez Charlesa E. Barbera w goloidzie.
Przypisy edytuj
- ↑ Objawione Przeznaczenie, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-01-19].
- ↑ The $4 Stella Gold Coin: A Failed Idea That Collectors Loved, „CoinWeek” [dostęp 2023-01-19].
- ↑ Julian 1993a ↓, s. 540.
- ↑ a b c Kraft ↓.
- ↑ Julian 1993b ↓, s. 2006.
- ↑ Julian 1993a ↓, s. 870.
- ↑ U.S. Mint History: The “Crime of 1873”, „U.S. Mint”, 22 marca 2017 [dostęp 2023-01-19].
- ↑ Julian 1993b ↓, s. 2005.
- ↑ Improvement in Metal Alloys for Commercial Coin, „United States Patent Office” (US-0191146-A) [dostęp 2023-01-20].
- ↑ Julian 1993b ↓, s. 2007.
- ↑ U.S. Mint History: The “Crime of 1873”, „U.S. Mint”, 22 marca 2017 [dostęp 2023-01-20].
Bibliografia edytuj
- Robert W. Julian, Historical Background U.S. Trade Dollars 1873-1885, [w:] David Bowers, Silver Dollars & Trade Dollars of the United States: A Complete Encyclopedia, t. 1, Wolfeboro: Bowers and Merena Galleries, Inc., 1993a [dostęp 2023-01-19].
- Robert W. Julian, Historical Background. Morgan Silver Dolllars 1878-1921, [w:] David Bowers, Silver Dollars & Trade Dollars of the United States: A Complete Encyclopedia, t. 2, Wolfeboro: Bowers and Merena Galleries, Inc., 1993b [dostęp 2023-01-19].
- Jesse Kraft, Goloid Dollars: America’s Electrum Coinage, „American Numismatic Society” [dostęp 2023-01-19].