Grądy (powiat łomżyński)
Grądy – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie łomżyńskim, w gminie Nowogród[5][6].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
116 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
86 |
| Kod pocztowy |
18-414[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BLM |
| SIMC |
0402448[5] |
Położenie na mapie gminy Nowogród  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu łomżyńskiego  | |
 53°10′41″N 21°52′42″E/53,178056 21,878333[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa łomżyńskiego.
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Nowogrodzie[7].
Historia edytuj
Historia Grądów sięga początków XV wieku. Wtedy to książę mazowiecki Janusz I nadał ziemie leżące pomiędzy wsią Sławiec a majątkiem Zycharzewo (obecnie wsie Chmielowo, Dzierzgi, Sulimy).
Obszar o powierzchni 10 włók (około 180 ha) leżący nad rzeczką Długanoga (obecna nazwa: Krzywa Noga)[8] otrzymali Dobiesław i Stanisław z Gumowa[9]. (Tłumaczenie z łaciny: Ks. Janusz nadał Dobiesławowi i Stanisławowi z Gumowa 10 włók nad rzeką Długanoga z obydwoma brzegami, leżących między Sławcem a Zycharzewem obok Nowogrodu, wyjąwszy barcie. Z których to 10 włók Dobiesław otrzymał dwie trzecie, a Stanisław – jedną trzecią.)
Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie łomżyńskim ziemi łomżyńskiej[10].
Nazwa Grądy została wzięta prawdopodobnie od nazwy lasów pokrywających ten teren. Istnienie lasu wskazuje wyłączenie z książęcego nadania dochodów z barci.
Według Słownika Geograficznego z 1880 roku nazwa Grąd (Grądy) określa miejsce wyniesione pomiędzy terenami podmokłymi. W słowniku podano, że w XIX wieku Grądy to wieś i folwark należący do gminy Miastkowo w powiecie łomżyńskim, parafia Nowogród. W 1827 mieszkało w Grądach 120 mieszkańców. Zabudowania tworzyło 14 domów i 8 drewnianych budynków. Powierzchnia gruntów łącznie wynosiła 600 mórg (grunty orne i ogrody 185 m, łąki 42 m, stawy 1 m, Lasy 352 m, nieużytki i place 20 m)[11].
w 1875 roku wydzielono hipotecznie Nomenklaturę Sulki o powierzchni 27 morgów. W 1866 w ramach uwłaszczenia (po powstaniu styczniowym na mocy dekretu carskiego z 2 marca 1864 roku) chłopom przekazano 240 mórg.
W danych pierwszego spisu powszechnego w II Rzeczypospolitej w roku 1921 Grądy pokazane jako dwie miejscowości: Grądy Szlacheckie i Grądy Włościańskie. Dane statystyczne z roku 30 września 1921[12]:
| Ludność | Ludność | Ludność | Wyznanie | Wyznanie | Narodowość | Narodowość | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Budynki mieszkalne | Ogółem | Mężczyźni | Kobiety | rzymskokatolickie | prawosławne | polska | inna | |
| Grądy Szlacheckie | 24 | 158 | 82 | 76 | 155 | 3 | 156 | 2 |
| Grądy Włościańskie | 21 | 132 | 60 | 72 | 132 | – | 132 | – |
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 38327
- ↑ Wieś Grądy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-03-11], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 334 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Informacja na podstawie Mapy Podziału Hydrograficznego Polski KZGW.
- ↑ Rejestr kancelarii ks. Janusza I (1414-1426) (Archiwum Główne Akt Dawnych, Metryka Koronna, sygn.. MK3. Opracowanie: Krzysztof Chłapowski, Małgorzata Jesiotr, Kazimierz Pacuski, Anna Salina, Hubert Wajs).
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ Grądy (14), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 801.
- ↑ GUS RP – Pierwszy Powszechny Spis Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 września 1921 roku.
Bibliografia edytuj
- Jerzy Wiśniewski, Początek i rozwój nowego osadnictwa w ziemi łomżyńskiej w końcu XIV i w XV wieku, 1989.
Linki zewnętrzne edytuj
- Grądy (14), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 801.
- Metryki księstwa mazowieckiego z XV i XVI w.
- Skany Metryki Książęcej z nadaniem ziem nad rzeczką Długanoga
- Rastrowa Mapa Podziału Hydrograficznego Polski. kzgw.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-02)].
- Biblioteka Cyfrowa GUS