Gra dóbr publicznych
Gra dóbr publicznych (gra dobra publicznego) – gra w teorii gier i ekonomii eksperymentalnej. W podstawowej postaci uczestniczące osoby podejmują w sekrecie decyzję, jak wiele z prywatnych żetonów dołożyć do publicznej puli. Pula ta jest następnie mnożona o czynnik, który jest większy od jedności, i mniejszy od liczby grających, a uzyskana kwota jest wypłacana wszystkim po równo, niezależnie od indywidualnego wkładu (co ma odzwierciedlać działanie dobra publicznego). Każda z osób zachowuje żetony, których nie wydała. Gra podejmuje problem zawodności rynku w obecności pozytywnych efektów zewnętrznych, asymetrii informacji i efektu gapowicza[1]. Zbliżoną strukturę i przebieg ma gra koordynacyjna.
Charakterystyka gry edytuj
Strategią optymalną w sensie Pareto jest dołożenie przez wszystkie osoby całości żetonów do wspólnej puli. Maksymalizuje to zarówno indywidualny, jak i ogólny zysk. Gra dąży jednak z reguły do innego rozwiązania: strategią optymalną dla indywidualnych graczy, i analityczną równowagą Nasha jest zerowy wkład każdej osoby. Każdy w pełni racjonalny gracz maksymalizuje w ten sposób oczekiwany indywidualny zysk, niezależnie od decyzji pozostałych uczestników.
W praktyce, około połowa osób biorących udział w grze po raz pierwszy wykazuje wyższą skłonność do kooperacji; w wariantach z powtórzeniami składek i wypłat odsetek ten maleje w każdej rundzie. Bezwarunkowo egoistyczną strategię zgodną z równowagą Nasha stosuje wyjściowo ok. 30% graczy. Warianty dopuszczające możliwość komunikacji, jawność indywidualnych wkładów, czy odpłatnego nagradzania altruistów i karania gapowiczów, demonstrują, że opcje te znacząco podnoszą stopę wpłat[1][2].
Interpretacje edytuj
Nazwa gry odwołuje się do ekonomicznego pojęcia dobra publicznego. Jest to typ dobra, którego konsumpcja nie jest ograniczona, ani praktycznie możliwa do ograniczenia do podmiotu, który je ufundował – przynosi darmowe korzyści także innym osobom. Teoria ekonomiczna sugeruje, że dobra tego typu przez swoje właściwości nie będą na całkowicie prywatnym rynku produkowane na optymalnym (np. w sensie Pareto) poziomie, ponieważ żadna jednostka z osobna nie ma wystarczającego motywu do ich finansowania. Gra dóbr publicznych służy do konceptualnego i eksperymentalnego badania tej teorii.
Empiryczny fakt, że jednostki pochodzące z różnorodnych społeczeństw i kultur mają wyjściowo „irracjonalnie” wysoką skłonność do altruizmu, zmieniającą się wraz z warunkami gry, łączy teorię gier z mechanizmami ewolucyjnymi, psychologicznymi i socjologicznymi, takimi jak normy kulturowe, zaufanie społeczne czy dobór krewniaczy[3][4][5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Szymon Czarnik, Gry eksperymentalne i manowce racjonalistycznego egoizmu, „Decyzje” (8), 2007, ISSN 1733-0092 [dostęp 2018-04-30].
- ↑ James Andreoni, Why free ride?: Strategies and learning in public goods experiments, „Journal of Public Economics”, 37 (3), 1988, s. 291–304, DOI: 10.1016/0047-2727(88)90043-6, ISSN 0047-2727 [dostęp 2018-04-30] (ang.).
- ↑ Francisco C. Santos, Marta D. Santos, Jorge M. Pacheco, Social diversity promotes the emergence of cooperation in public goods games, „Nature”, 454 (7201), 2008, s. 213–216, DOI: 10.1038/nature06940, ISSN 0028-0836 [dostęp 2018-04-30] (ang.).
- ↑ Edward Miguel, Mary Kay Gugerty, Ethnic diversity, social sanctions, and public goods in Kenya, „Journal of Public Economics”, 89 (11-12), 2005, s. 2325–2368, DOI: 10.1016/j.jpubeco.2004.09.004, ISSN 0047-2727 [dostęp 2018-04-30] (ang.).
- ↑ Ernst Fehr, Simon Gächter, Altruistic punishment in humans, „Nature”, 415 (6868), 2002, s. 137–140, DOI: 10.1038/415137a, ISSN 0028-0836 [dostęp 2018-04-30] (ang.).