Gracjan (cesarz rzymski)

cesarz zachodnio rzymski władający zachodnią częścią cesarstwa w latach od 375 roku n.e

Gracjan, Gratianus, Flavius Gratianus Augustus (ur. 18 kwietnia 359 w Sirmium, zm. 25 sierpnia 383 pod Lugdunum) – cesarz zachodniorzymski od 375, syn Walentyniana I i jego pierwszej żony – Sewery.

Gracjan
Flavius Gratianus
Ilustracja
Cesarz rzymski
Okres

od 17 listopada 375
do 25 sierpnia 383

Dane biograficzne
Dynastia

walentyniańska

Data i miejsce urodzenia

359
Sirmium

Data i miejsce śmierci

25 sierpnia 383
Lugdunum

Ojciec

Walentynian I

Rodzeństwo

Walentynian II

Żona

Konstancja

Żona

Leta

Moneta
moneta

Tytuł augusta otrzymał w 367 roku, po objęciu władzy mianował współrządcą swego czteroletniego brata przyrodniego – Walentyniana II.

1 stycznia 367 objął konsulat wraz z Dagalaifem. W tym samym roku w Ambianum Walentynian ogłosił go cesarzem. Mniej więcej w tym czasie retor i poeta Auzoniusz został wychowawcą Gracjana na dworze w Trewirze. Rok później Gracjan wyprawił się z Walentynianem na Alamanów, wyprawa zakończyła się zwycięstwem pod Solicinium.

Prawdopodobnie w 370 uczestniczył w wyprawie, która dotarła do źródeł Dunaju. Wydarzenie to zostało opisane przez Auzoniusza w poemacie Mozela. W 371 objął swój drugi konsulat wraz z Petroniuszem Probusem. Trzy lata później został konsulem wraz z Ekwicjuszem oraz ożenił się z Konstancją, pogrobową córką cesarza Konstancjusza II.

W 377 roku wysłał komesa Frigeridusa do Tracji, by wspomóc wschodniorzymskiego cesarza Walensa w walce ze zrewoltowanymi Gotami. Rok później odniósł zwycięstwo nad Alamanami pod Argentią i wyruszył na wschód do walki z Gotami. Walens, nie czekając na posiłki, wydał Gotom bitwę pod Adrianopolem, w której poniósł śmierć. Gracjan został wtedy jedynowładcą Imperium Romanum. Był pierwszym z cesarzy chrześcijańskich, który odmówił przyjęcia tytułu pontifex maximus[1]. W 380 objął konsulat wraz z Teodozjuszem, razem z nim wydał Edykt tesaloński. Rok później przeniósł swój dwór do Mediolanu. W 382 usunął ołtarz bogini Wiktorii z sali posiedzeń senatu i odebrał dotacje państwowe świątyniom pogańskim mimo sprzeciwu Symmacha, prefekta miasta Rzymu.

W 383 po śmierci Konstancji Gracjan ożenił się z Letą[2]. W tym samym roku wybuchł bunt legionów stacjonujących w Brytanii pod dowództwem Magnusa Maximusa. Wojska Gracjana spotkały armię uzurpatora pod Lutecją (Paryżem), jednak nie doszło do bezpośredniego starcia. Gracjan, niedoświadczony dowódca opuszczony przez armię, uciekł na południe. 25 sierpnia został pochwycony i zabity w Lugdunum przez Adragancjusza, współpracownika Maksymusa.

Imię Gratianus nosił również rzymski uzurpator z Brytanii, rządzący w latach 406-407.

Przypisy edytuj

  1. Marian Banaszak: Historia Kościoła katolickiego. Tom 1: Starożytność. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1987, s. 136. Por. Zosimos, Nowa historia IV 36, 5.
  2. Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzowych Rzymu. Warszawa: Iskry 1998, s. 239.

Linki zewnętrzne edytuj