Gregor Tarkovič
Gregor Tarkovič (rusiń. Ґріґорій Тарковіч (d. Григорій Тарковичъ), ukr. Григорій Таркович; ur. 21 listopada 1745[1][a] w Pasice, zm. 16 stycznia 1841 w Preszowie) – rusiński duchowny greckokatolicki, pierwszy biskup (eparcha) słowackiej eparchii preszowskiej.
.jpg) Portret autorstwa Josifa Zmija-Miklošika | ||
| ||
| Kraj działania | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | ||
| Data i miejsce śmierci |
16 stycznia 1841 | |
| Miejsce pochówku | ||
| eparcha preszowski | ||
| Okres sprawowania |
1818–1841 | |
| wikariusz koszycki | ||
| Okres sprawowania |
1813–1818 | |
| Wyznanie | ||
| Diakonat |
20 grudnia 1778 | |
| Prezbiterat |
1 stycznia 1779 | |
| Nominacja biskupia | ||
| Sakra biskupia |
17 czerwca 1821 | |
| Data konsekracji |
17 czerwca 1821 |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Konsekrator |
Życiorys edytuj
Urodził się 21 listopada 1745[a] roku w Pasice w komitacie Bereg na terenie Węgier wchodzących w skład Monarchii Habsburgów (obecnie w obwodzie zakarpackim w Ukrainie)[1]. Pochodził z rusińskiej rodziny, jego ojciec był kantorem, a dziadek greckokatolickim księdzem[1]. Po ukończeniu gimnazjum w Użhorodzie, studiował filozofię w Wielkim Waradynie, ukończył też teologię na Barbareum w Wiedniu[1].
Biskup Andrej Bačinský 20 grudnia 1778 roku udzielił mu święceń diakonatu[2], a następnie 1 stycznia 1779 roku w monasterze św. Mikołaja na Czarnej Horze koło Mokaczewa prezbiteriatu[2][1]. Początkowo wykładał teologię w Użhorodzie, w 1793 roku został proboszczem w Hajdudorog, a w 1797 w Użhorodzie. W latach 1803–1813 przebywał w Budapeszcie, gdzie był cenzorem ksiąg wydawanych w cyrylicy przez drukarnię uniwersytecką[1][3]. W 1813 roku został wikariuszem wikariatu koszyckiego w eparchii mukaczewskiej, a w 1815 wikariuszem kapitulnym eparchii mukaczewskiej[1][3].
W 1815 roku cesarz Franciszek I postanowił wydzielić z eparchii mukaczewskiej nową diecezję ze stolicą w Preszowie. Zgodnie z prawem patronackim 13 marca 1816 roku wyznaczył Gregora Tarkoviča na pierwszego biskupa preszowskiego, który przez kolejne dwa lata przebywał w Wiedniu w celu dokończenia procesu kanonicznego tworzenia nowej eparchii[1][3]. 18 września 1818 roku papież Pius VII zatwierdził bullą Relata semper utworzenie eparchii preszowskiej, 26 września Stolica Apostolska potwierdziła powołanie Gregora Tarkoviča na jej pierwszego ordynariusza[1]. Do Preszowa przybył w listopadzie 1820. Sakrę biskupią otrzymał z rąk eparchy mukaczewskiego Alexisa Potsa 17 czerwca 1821 roku w klasztorze bazylianów pw. Zesłania Ducha Świętego w Krasnym Brodzie[1].
W czasie sprawowania urzędu biskupa przyczynił się do rozwoju Preszowa, wyremontował popadający w ruinę dawny klasztor Braci Mniejszych adaptując go na pałac biskupi i kurię, założył bibliotekę i archiwum diecezjalne, zalecał zakładanie szkół przykościelnych w celu zwalczania analfabetyzmu wśród ubogich, dbał o wykształcenie księży i zapewnienie opieki duszpasterskiej więźniom[1][3].
Wyczerpany licznymi obowiązkami związanymi z organizacją nowej diecezji końcówkę życia spędził w odosobnieniu powierzając większość zadań sekretarzom, samemu poświęcając się nauce. Gregor Tarkovič zmarł 16 stycznia 1841 roku w Preszowie. Został pochowany w krypcie katedry św. Jana Chrzciciela w Preszowie[1].
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Peter Šturák: Biskup Gregor Tarkovič (1745–1841). Gréckokatolícke arcibiskupstvo Prešov. [dostęp 2022-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-28)]. (słow.).
- Bishop Gregor Tarkovič (Tárkovits). www.catholic-hierarchy.org. [dostęp 2022-03-23]. (ang.).
- Михаил Алмаший: 20.11.2019: 265 років од народжіня Ґріґорія Тарковіча. 2019. [dostęp 2022-03-23]. (rusiń.). (tłumaczenie z: Михайло Алмашій: Таркович, Григорій. W: Енциклопедія історії та культури карпатських русинів. Павло Роберт Маґочій Іван Поп (укладачі); Надія Кушко (переклад). Видавництво В. Падяка, 2010, s. 724–725. ISBN 978-966-387-044-1. (ukr.). (oryginał: Mykhailo Almashii: Tarkovych, Hryhorii. W: Encyclopedia of Rusyn History and Culture. Paul Robert Magocsi, Ivan Pop (ed.). University of Toronto Press, 2005, s. 490. ISBN 0-8020-3566-3. (ang.).))
- János Viczián: Tarkovics Gergely. [w:] Magyar Katolikus Lexikon [on-line]. [dostęp 2022-03-23]. (węg.).