Grigor Pyrliczew (bułg. Григор Пърличев, mac. Григор Прличев, ur. 30 stycznia 1830 w Ochrydzie, zm. 6 lutego 1893) – poeta i pisarz tworzący w językach greckim i bułgarskim. Historiografia bułgarska uważa go za Bułgara, zaś macedońska – za Macedończyka, niektórzy autorzy greccy zaliczają go do twórców literatury nowogreckiej[1]. Sam w swojej autobiografii określił się jako Bułgar[2].

Grigor Pyrliczew

Pochodził z Ochrydy. Ukończył greckojęzyczną szkołę przy prawosławnej cerkwi[1]. W latach 1850-1851 studiował medycynę na uniwersytecie ateńskim, ale studiów nie ukończył z powodów finansowych.

Sławę zdobył w wieku trzydziestu lat, po publikacji poematu Naczelnik (oryg. Ο Αρματωλός, O Armatolos), napisanego w języku greckim[3] i opublikowanym pod pseudonimem Grigorios Stawridis. Utwór ten otrzymał prestiżową nagrodę literacką w Atenach, a jego autora okrzyknięto „drugim Homerem[3]. Pyrliczew odmówił jednak kontynuowania nauki języka greckiego i wrócił do Macedonii, zarzucając całkowicie tworzenie w dotychczasowym języku. Udał się do Stambułu, gdzie uczył się języka bułgarskiego. Po powrocie do rodzinnego miasta zaangażował się w zwalczanie wpływów greckich w Macedonii oraz dominacji helleńskiej w lokalnych strukturach Patriarchatu Konstantynopolitańskiego[3]. Domagał się wprowadzenia języka cerkiewnosłowiańskiego do użytku liturgicznego i uznał się za Bułgara. Prawdopodobną przyczyną zmiany poglądów była dla niego informacja o losie braci Dimitara i Konstantina Miładinowów, nauczycieli i zbieraczy macedońskich pieśni ludowych, którzy zostali aresztowani na polecenie władz tureckich pod zarzutem nielegalnej pracy dla Kościoła katolickiego i zmarli w 1862 w więzieniu na tyfus. Pyrliczew uważał, że ich uwięzienie zainspirował lokalny grecki biskup prawosławny i do końca życia reprezentował postawę antyhelleńską[1].

Dokonał przekładu Iliady na ludowy dialekt regionu ochrydzkiego (który starał się popularyzować jako język literacki)[4]. Został ostro skrytykowany przez Bułgarów. Pyrliczew twierdził później, że został przez nich „zniszczony”[3]. Mimo tego swoją wydaną pod koniec życia Autobiografię napisał w języku bułgarskim[3].

W 1868 opublikował Krótką gramatykę słowiańską, w której wyłożył swój projekt stworzenia wspólnego języka dla wszystkich Słowian[3].

Przypisy edytuj

  1. a b c P. Mackridge: Language and national identity in Greece, 1766-1976. Oxford University Press, 2009, s. 189. ISBN 0-7864-3767-7.
  2. Григор Пърличев, Автобиография, "Избрани произведения", Бълг. писател, София, 1970, гл. 16.
  3. a b c d e f I. Stawowy-Kawka: Historia Macedonii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2000, s. 139. ISBN 83-04-04549-4.
  4. J. Shea: Macedonia and Greece: The Struggle to Define a New Balkan Nation. McFarland, 2000, s. 208. ISBN 0-7864-3767-7.