Grobla (Poznań)
Grobla – część Poznania, położona w centrum miasta, pomiędzy Chwaliszewem na północy, Garbarami na zachodzie i częściowo Piaskami na południowym zachodzie. Znajduje się ok. 500 m na południowy wschód od Starego Rynku, w obrębie Osiedla Stare Miasto.
| Osiedle Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ulica Grobla, widok w kierunku ul. Mostowej i ul. Garbary | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
650 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Poznania  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 52°24′18,4″N 16°56′29,3″E/52,405120 16,941468
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
Historia edytuj
Osada Nowa Grobla powstała jako konkurencja dla kapitulnego Chwaliszewa, które konkurowało z ulokowanym w 1253 na nowym miejscu Poznaniem. Początkowo było tu tylko pastwisko pomiędzy dwoma odnogami Warty (ówczesnym głównym nurtem, a tzw. Starą Rzeką), przez które usypano w 1447 groblę dla ułatwienia przejazdu. Spowodowało to obniżenie poziomu wód i stopniowe wysuszenie terenu[1]. Grobla skonstruowana była z gliny, piasku oraz faszyny, a brzegi umacniano drewnianymi palami. Pełniła rolę przede wszystkim komunikacyjną, łącząc lewobrzeżny Poznań (od Bramy Wodnej) z prawym brzegiem Warty w okolicy obecnego Mostu Św. Rocha[2]. Nową Groblę założono z inicjatywy rajców poznańskich. W 1447 król Kazimierz IV Jagiellończyk potwierdził prawa miejskie tej osady. W 1460 istniał już most łączący miasteczko z Bramą Wodną. XV wiek był okresem intensywnego rozwoju ekonomicznego Grobli.
Na tzw. planie saskim (1734) obszar wyspy podzielony jest już na działki, co wskazuje na ekonomiczną eksploatację tego terenu w połowie XVIII wieku (musiało już wtedy nastąpić osuszenie gruntów). W tym czasie wyspę nazywano już Nową Groblą[2].
Następny ważny okres dla tej części miasta nastąpił w XIX i początkach XX wieku. Wtedy to, w wyniku postępujące industrializacji, powstawały na Grobli liczne zakłady przemysłowe, fabryki i okazałe kamienice.
W domu przy ul. Grobla 14 mieszkał, wraz z matką (Anną Kazmierczak) i babcią (Apolonią z domu Bilewicz), Ludwig Kazmierczak – dziadek Angeli Merkel ze strony ojca. Potem rodzina przeprowadziła się na Piekary[3].
Pod numerem 11, w latach 1928-1930 mieściła się siedziba komitetu Okręgu Poznańskiego Polskiej Partii Socjalistycznej-Lewicy, co upamiętniała tablica pamiątkowa odsłonięta 29 kwietnia 1983[4].
Podczas okupacji hitlerowskiej, w domu przy ul. Mostowej 15, mieścił się zakonspirowany punkt kontaktowy komendy poznańskiego okręgu Armii Krajowej. Tutaj, jesienią 1943 odbywały się rozmowy pomiędzy AK a PPR. Informuje o tym stosowna tablica na budynku.
Architektura edytuj
 |
Ta sekcja od 2024-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Na tym terenie znajduje się wiele siedzib instytucji i budynków, w tym m.in.:
- Stara Gazownia z 1856 (brytyjski architekt John Moore),
- Muzeum Etnograficzne, dawna Loża Masońska z 1817 (architekt Christian Wernicke),
- Muzeum Bambrów Poznańskich (2003),
- Kościół Wszystkich Świętych z lat 1777-1783 (architekt Antoni Höhne),
- Fabryka Józefa Zeylanda,
- Instytut Zachodni,
- pałacyk Paetzów oraz fabryki Pecowin i Likwowin z 1928 i 1930, według projektu Stefana Sawickiego,
- kamienica przy ul. Mostowej 24 – zastosowano tutaj unikalne na terenie Poznania instrumentarium symboliczne autorstwa Jana Raczyborskiego, w zakresie wystroju sztukatorskiego[5],
- zabytkowe budynki pod nr 22,
- dawny dom starców,
- Konsulat Ukrainy,
- apartamentowiec Wstęga Warty,
- szkoła przy ul. Cegielskiego 1,
- skwer Ignacego Łukasiewicza,
- pomnik Zygi Latarnika,
- pomnikowa Ławeczka Ignacego Łukasiewicza.
Komunikacja edytuj
Południowym skrajem Grobli przebiega trasa tramwajowa – linie 5, 13, 16 – przystanek Most św. Rocha.
Zobacz też edytuj
- wybuch gazu w gazowni na Grobli w 1926
- pożar w Poznaniu (1569) – pochłonął dużą część zabudowań Grobli
- Stare koryto Warty w Poznaniu
Przypisy edytuj
- ↑ Słownik ulic Poznania – dodatek do Gazety Wyborczej, Zarząd Dróg Miejskich w Poznaniu, 24 marca 2007, s. 9
- ↑ a b Tomasz Stępnik, Z badań nad osadnictwem w rejonie Starego Miasta w Poznaniu, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3-4/1993, s.336-337, ISSN 0137-3552
- ↑ Maciej Roik, Rodzina Angeli Merkel magnesem na turystów?, w: Głos Wielkopolski, 22 sierpnia 2013, s. 4
- ↑ Wydarzenia w Poznaniu w 1983 roku. Część druga, w: Kronika Miasta Poznania, nr 1-2/1984, s.197, ISSN 0137-3552
- ↑ Jan Skuratowicz Jakie tajemnice kryją kamienice? – ul. Mostowa 24 w: "IKS Poznański Informator Kulturalny, Sportowy i Turystyczny" Poznań, Wydawnictwo Miejskie, wrzesień 2008, ISSN 1231-9139
Bibliografia edytuj
- Poznań – atlas aglomeracji 1:15.000, wyd. CartoMedia/Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2008, ISBN 978-83-7445-018-8
- Praca zbiorowa, Atlas architektury Poznania, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2008, ss.139-142, ISBN 978-83-7503-058-7
- Jerzy Topolski (redakcja), Dzieje Poznania, Warszawa-Poznań, PWN, 1988, s.232, ISBN 83-01-08194-5
- Marcin Libicki, Poznań - przewodnik, Piotr Libicki (ilustr.), Poznań: Wydawnictwo Gazeta Handlowa, 1997, s. 175, ISBN 83-902028-4-0, OCLC 69302402.