Grzbietoród amerykański
Grzbietoród amerykański (Pipa pipa) – gatunek płaza bezogonowego z rodziny grzbietorodowatych (Pipidae).
| Pipa pipa[1] | |||
| (Linnaeus, 1758)[2] | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
grzbietoród amerykański | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Grzbietoród amerykański – zasięg[5] | |||
Występowanie edytuj
Grzbietoród amerykański zamieszkuje północną połowę Ameryki Południowej (Boliwia, Brazylia, Ekwador, Gujana, Gujana Francuska, Kolumbia, Peru, Surinam, Wenezuela; także Trynidad)[6].
Morfologia edytuj
Długość ciała samic wynosi 105–171 mm, samców 106–154 mm[7], masa ciała do 500 g. Kształt ciała niezgrabny, grzbietobrzusznie spłaszczone. Głowa krótka, płaska o trójkątnym zarysie. Zakończenie pyska szpiczaste, tułów szeroki o zarysie kwadratowym. Występuje u niego zupełny brak powiek i języka oraz występowanie linii bocznej u dorosłych osobników dla orientacji przestrzennej. Zewnętrzne otwory nosowe umiejscowione są na końcu pyska. Oczy małe, szeroko rozstawione skierowane w górę, umieszczone są na skraju głowy. Otwór gębowy duży. Przednie kończyny długie i cienkie, bez błony pływnej między palcami. Palce długie, zaopatrzone są w czułe narządy dotykowe w postaci nitkowatych wyrostków gruczołowych zwanych narządami gwiaździstymi. Tylne kończyny silne i umięśnione, zakończone dużymi stopami o palcach połączonych błoną pływną sięgającą aż po końce palców. Skóra na grzbiecie zbudowana jest z gąbczastej struktury, jest pomarszczona z małymi brodawkami. Kolor grzbietu żółtoszary lub oliwkowoszary z dość dużymi, nieregularnie porozrzucanymi ciemnobrązowymi lub też czarnymi plamami. Strona brzuszna jest szara w białawe plamy z czarną i cienką linią wzdłużną biegnącą środkiem brzucha od mostkowej części po koniec ciała.
Tryb życia edytuj
Środowiskiem życia jest wyłącznie woda, na ląd nigdy nie wychodzi. Zamieszkuje tereny wód stojących, o dnie zamulonym w płytkich rozlewiskach rzek i ich dopływów z gęsto zarośniętą roślinnością. W porze deszczowej przemieszcza się z jednego zbiornika do drugiego bez wychodzenia z wody, gdy teren zostanie zalany wodą deszczową. Płaz ten toleruje wody o niskiej zawartości tlenu.
Odżywianie edytuj
Pokarmem są rozmaite organizmy wodne.
Rozmnażanie edytuj
Okres godowy przypada na czas pory deszczowej. W tym czasie samce wydobywają głos podobny do tykania zegara, samice natomiast wydzielają swoistą woń wabiącą samców.
Płazy te charakteryzują się nietypowym sposobem rozmnażania. Całkowity rozwój jaj i ich przeobrażenie odbywa się w skórze na grzbiecie samicy. Całkowity cykl godowy trwa ok. 24 godzin. Samiec otacza samicę w pachwinie. Po ok. 3 godzinach skóra na grzbiecie samicy nabrzmiewa, następnie zaczyna jej nabrzmiewać jej ujście kloaki by w krótkim czasie wydłużyć się do rurkowatego kształtu, który pełni tu rolę pokładełka. W wyniku specjalnych ruchów samca pokładełko to zostaje skierowane ku górze w kierunku do przodu i znajduje się pod brzuchem samca. W tym czasie samiec co jakiś czas naciska brzuch samicy, powodując tym samym przesuwanie się jaj z jajowodu do przewodu kloaki.
W chwili, gdy jaja mają wydostać się z przewodu, para wykonuje salto. Gdy samiec znajduje się pod samicą, przechwytuje składane przez nią jaja. Zapłodnione jaja samiec mimowolnie (w wyniku uścisku) przykleja do grzbietu samicy. Cały ten cykl jednego „salta” trwa ok. 15 sekund. Niekiedy jaja opadają na dno zbiornika, z tych jaj nie będzie potomstwa. Liczba składanych jaj waha się od 40 do 500 sztuk, o średnicy do 7 mm. Koniec składania jaj samica oznajmia samcowi drżeniem ciała. Po dziesięciu dniach zagłębiają się one w ciele żaby i rozwijają się w specjalnych kieszeniach lęgowych na głębokości ok. 15 mm. W 4 tygodniu zarodnikiem są małe kijanki, które na 2–3 tygodnie przed opuszczeniem ciała przeobrażają. Młode żaby opuszczają ciało matki już po przeobrażeniu po 11-13 tygodniach od momentu zapłodnienia. Na koniec samica zrzuca wylinkę, a wraz z nią pozostałości po jamkach lęgowych.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i Pipa pipa, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 210. (łac.).
- ↑ J.N. Laurenti: Specimen Medicum, Exhibens Synopsin Reptilium Emendatum cum Experimentis Circa Venena et Antidota Reptilium Austriacorum. Viennae: Joan. Thom. nob. de Trattnern., 1768, s. 25. (łac.).
- ↑ Pipa pipa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ IUCN (International Union for Conservation of Nature), Conservation International & NatureServe. 2010. Pipa pipa. In: IUCN 2015. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2015.2. http://www.iucnredlist.org. Downloaded on 10 July 2015.
- ↑ Darrel R. Frost, Pipa pipa (Linnaeus, 1758), [w:] Amphibian Species of the World: an Online Reference. Version 6.2 [online], American Museum of Natural History, New York, USA [dostęp 2023-12-15] (ang.).
- ↑ Kathryn Wandzel: Pipa pipa. Animal Diversity Web. [dostęp 2011-07-08]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978, seria: Mały słownik zoologiczny.