Guillaume du Bartas

Guillaume du Bartas
Guillaume de Salluste du Bartas
Data i miejsce urodzenia	1544 ; Monfort
Data i miejsce śmierci	28 sierpnia 1590 ; Mauvezin
Narodowość	francuska
Dziedzina sztuki	poezja
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Guillaume de Salluste du Bartas (w języku oksytańskim Guilhèm de Sallusti deu Bartàs; ur. 1544 w Monfort, zm. 28 sierpnia 1590 w Mauvezin) – francuski poeta, piszący także w dialekcie gaskońskim.

Urodził się w rodzinie zamożnych kupców. Studiował prawo w Tuluzie. W roku 1565, podczas igrzysk kwietnych, z których słynęło to miasto, zdobył Nagrodę Fiołka za swoje wczesne utwory. Po tym sukcesie królowa Nawarry, Joanna d’Albret, zamówiła u niego poemat epicki opisujący losy biblijnej Judyty. Utwór ten, La Judith, został wydany dopiero po śmierci władczyni w zbiorze Muse chrétienne (Muza chrześcijańska, 1574), wraz z Uranie {Urania) i Le Triomphe de la foi (Triumf wiary). W roku 1565 ojciec Guillaume’a kupił zamek du Bartas, który poeta odziedziczył rok później. W roku 1570 poślubił Catherine de Manas, z którą miał cztery córki. Jako krajczy Henryka III Nawarskiego, z czasem wyróżniony tytułem szlacheckim, a zarazem gorliwy hugenota i odważny wojownik, podróżował w imieniu króla z licznymi poselstwami do Anglii i Danii^[1].

Sławę zdobył dzięki poematowi encyklopedycznemu w siedmiu pieśniach La Sepmaine ou La Création du monde (Tydzień albo stworzenie świata, 1578-1584). Utwór ten, obficie czerpiący z wątków Starego Testamentu, został przetłumaczony na wiele języków i miał ponad sto pięćdziesiąt wydań w ciągu niespełna osiemdziesięciu lat. Stał się również źródłem inspiracji dla Johna Miltona, Joosta van den Vondela, Torquata Tassa i George’a Byrona^[2]. Poeta jawił się w nim jednoznacznie jako obrońca teorii geocentrycznej, który zasadę kopernikańską uważa za pomyłkę^[3]. Du Bartas nie zdołał ukończyć swojego następnego wielkiego poematu La Seconde Sepmaine (Drugi tydzień, 1584), poświęconemu dziejom ludzkości aż do sądu ostatecznego.

Biegle posługiwał się dialektem gaskońskim. W roku 1578, z okazji przybycia na dwór w Nérac Małgorzaty Walezjuszki i Katarzyny Medycejskiej, ułożył alegoryczne powitanie w trzech językach, ukazując trzy muzy uosabiające francuski, łacinę i gaskoński, które spierają się o prawo przyjęcia tak ważnych gości^[4].

Współcześni krytycy dorobek du Bartasa oceniają w rozmaity sposób. Dla jednych jego utwory są przykładem napuszonego, zawikłanego stylu przeładowanego erudycyjnymi wtrętami i dziwacznymi neologizmami, które tylko pozornie wzbogacają słownictwo w myśl wskazań Plejady; inni widzą w tej twórczości rozmach i zapowiedź kunsztu językowego z czasów baroku. Du Bartas był najprawdopodobniej pierwszym francuskim poetą tłumaczonym na język polski^[5].

Przypisy edytuj

↑ Le Petit Robert 2, Le Robert, Paris 1991, s. 178.
↑ Zdana Matuszewicz, Guillaume du Bartas, [w:] Mały słownik pisarzy francuskich, belgiskich i prowansalskich, Wiedza Powszechna, Warszawa 1965, s. 79.
↑ Andrzej Dziedzic, La Sepmaine de Guillaume du Bartas comme exemple de l’encyclopédisme scientifique, Studia Minora Facultatis Philosophicae Universitatis Brunensis, Brno 2004, s. 4.
↑ Pierre Bec, Le Siècle d'or de la Poésie gasconne, Les Belles Lettres, Paris 1997.
↑ Jerzy Lisowski, Antologia poezji francuskiej, Czytelnik, Warszawa 1966, t. 1, s. 561.

Bibliografia edytuj

Du Bartas, poète encyclopédique du XVIème siècle, La Manufacture, Lyon 1988.
Du Bartas 1590-1990, Éditions InterUniversitaires, Mont-de-Marsan, 1992.
Bellenger Yvonne, Du Bartas et ses divines Semaines, Sedes, Paris 1993.
Miernowski Jan, Dialectique et connaissance dans La Sepmaine de Du Bartas. Discours sur discours infiniment divers, Droz, Genève 1992.
Pollock Thomas, Elbernon Lechy, Du Bartas, L'écuyer à double tranchant, NRF, Paris 1984.

[1] Le Petit Robert 2, Le Robert, Paris 1991, s. 178.

[2] Zdana Matuszewicz, Guillaume du Bartas, [w:] Mały słownik pisarzy francuskich, belgiskich i prowansalskich, Wiedza Powszechna, Warszawa 1965, s. 79.

[3] Andrzej Dziedzic, La Sepmaine de Guillaume du Bartas comme exemple de l’encyclopédisme scientifique, Studia Minora Facultatis Philosophicae Universitatis Brunensis, Brno 2004, s. 4.

[4] Pierre Bec, Le Siècle d'or de la Poésie gasconne, Les Belles Lettres, Paris 1997.

[5] Jerzy Lisowski, Antologia poezji francuskiej, Czytelnik, Warszawa 1966, t. 1, s. 561.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]