Gyrinus
Gyrinus – rodzaj wodnych chrząszczy z rodziny krętakowatych i podrodziny Gyrininae. W języku polskim chrząszcze te nazywane są krętak[1].
| Gyrinus | |
| Geoffroy, 1762 | |
 Gyrinus substriatus | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| (bez rangi) | Hydradephaga |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj |
Gyrinus |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Dytiscus natator | |
Taksonomia edytuj
Rodzaj opisany został w 1762 roku przez Étienne’a Louisa Geoffroya. Gatunkiem typowym został Dytiscus natator[2].
Morfologia edytuj
Ciało owalne w obrysie, mniej lub bardziej wydłużone, o przedpleczu szeroko lub wąsko obrzeżonym[3]. Rodzaj wyróżnia następująca kombinacja cech: przedplecze z wyraźnym poprzecznym wklęśnięciem środkowym, każda pokrywa z 11 podłużnymi seriami punktów (mogą być zagłębione w rowku lub częściowo zredukowane) oraz przedostatni tergit odwłoka o tylnym brzegu prostym lub słabo trójpłatkowatym. Ponadto samice z tego rodzaju mają dodatkowy boczny pęcherzyk u przedniej podstawy fertilization duct oraz parą zesklerotyzowanych zębów na błonie bocznej krawędzi torebki kopulacyjnej w pobliżu podstawy jajowodu[2]. Narząd kopulacyjny samca grzbietobrzusznie spłaszczony o paramerach u wierzchołka łopatowato rozszerzonych i wyposażonych we włoski nieschodzące daleko na krawędzie boczne[3].
Rozprzestrzenienie edytuj
Rodzaj rozsiedlony kosmopolitycznie, przy czym większość gatunków występuje na półkuli północnej[2]. W Europie występuje 14 gatunków, z których w Polsce 11 z podrodzajów Gyrinulus i Gyrinus s. str.[3]
Systematyka edytuj
Dotąd opisano blisko 200 gatunków, zgrupowanych w kilka podrodzajów, w tym[2][4]:
- Gyrinus (Gyrinulus) Zaitsev, 1907
- Gyrinus sensu stricto Geoffroy, 1762
- Gyrinus (Neogyrinus) Hatch, 1925
- Gyrinus (Oreogyrinus) Ochs, 1935
Przypisy edytuj
- ↑ Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 148.
- ↑ a b c d Kelly B. Miller, Johannes Bergsten. Phylogeny and classification of whirligig beetles (Coleoptera: Gyrinidae): relaxed-clock model outperforms parsimony and time-free Bayesian analyses. „Systematic Entomology”. 37, s. 706–746, 2012.
- ↑ a b c Edward Tranda: Klucze Do Oznaczania Owadów Polski: cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera: z. 8 Krętakowate - Gyrynidae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1969.
- ↑ Joel Hallan: Gyrinidae w: Joel Hallan’s Biology Catalog, Texas A&M University. [dostęp 2014-03-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-23)].