HMS Faulknor (1914)
HMS Faulknor, później Almirante Riveros[a] – brytyjski niszczyciel z okresu I wojny światowej. Pierwotnie okręt został zamówiony w Wielkiej Brytanii przez rząd Chile jako jedna z sześciu jednostek typu Almirante Lynch i zwodowany 26 lutego 1914 roku jako „Almirante Simpson” w stoczni J. Samuel White w Cowes. W trakcie wyposażania jednostka została zarekwirowana i zakupiona przez Wielką Brytanię, wchodząc w skład Royal Navy w sierpniu 1914 roku, już jako HMS „Faulknor”. Okręt wziął udział w bitwie jutlandzkiej. Po zakończeniu działań wojennych niszczyciel został odsprzedany pierwotnemu zamawiającemu i w maju 1920 roku wszedł do służby w Armada de Chile pod nazwą „Almirante Riveros” (według innych źródeł „Almirante Williams”). Jednostka została skreślona z listy floty w 1933 roku.
 Bliźniaczy niszczyciel HMS „Botha” | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
luty 1912 |
| Wodowanie |
26 lutego 1914 |
Zamówiony dla  Armada de Chile
| |
| Nazwa |
„Almirante Simpson” |
 Royal Navy
| |
| Nazwa |
HMS „Faulknor” |
| Wejście do służby |
sierpień 1914 |
| Wycofanie ze służby |
maj 1920 |
| Armada de Chile
| |
| Nazwa |
„Almirante Riveros”[a] |
| Wejście do służby |
maj 1920 |
| Wycofanie ze służby |
1933 |
| Los okrętu | |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
normalna: 1610 ton |
| Długość |
100,8 metra całkowita |
| Szerokość |
9,91 m |
| Zanurzenie |
3,53 m |
| Napęd | |
| 3 zespoły turbin parowych Parsonsa o łącznej mocy 30 000 KM 6 kotłów, 3 śruby | |
| Prędkość |
31 węzłów |
| Zasięg |
2750 Mm przy prędkości 15 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 6 dział kal. 102 mm (6 x I) 1 działko plot. kal. 40 mm 2 km kal. 7,7 mm (2 x I) | |
| Wyrzutnie torpedowe |
4 × 533 mm (4 x I) |
| Załoga |
197 |
Projekt i budowa edytuj
Niszczyciele typu Almirante Lynch zostały zamówione przez rząd Chile w Wielkiej Brytanii na początku 1911 roku[1]. W momencie budowy okręty te należały do największych i najsilniej uzbrojonych jednostek tej klasy na świecie[1][2]. Z zamówionych sześciu niszczycieli tylko dwa zostały ukończone do wybuchu I wojny światowej i odebrane przez Armada de Chile; pozostałe cztery zostały zarekwirowane przez rząd brytyjski i wcielone do Royal Navy jako HMS „Faulknor”, „Broke”, „Botha” i „Tipperary”[2][b]. Przejęte przez Brytyjczyków niszczyciele zostały lekko zmodyfikowane w stosunku do pierwowzoru: zamontowano na nich wyrzutnie torpedowe o kalibrze 533 mm i pojedyncze działko przeciwlotnicze kal. 40 mm (zamiast dwóch karabinów maszynowych kal. 7,7 mm), a większa masa zainstalowanego uzbrojenia spowodowała wzrost wyporności okrętów[3].
Przyszły HMS[c] „Faulknor” zbudowany został w stoczni J. Samuel White w Cowes[4]. Stępkę okrętu położono w lutym 1912 roku, a zwodowany został 26 lutego 1914 roku jako „Almirante Simpson”[3][5].
Dane taktyczno-techniczne edytuj
Okręt był dużym niszczycielem o długości całkowitej 100,8 metra (97,5 metra między pionami), szerokości 9,91 metra i zanurzeniu 3,53 metra[3][6]. Wyporność normalna wynosiła 1610 ton, zaś pełna 2000 ton[3][6]. Siłownię okrętu stanowiły trzy zestawy turbin parowych systemu Parsonsa o łącznej mocy 30 000 KM, do których parę dostarczało sześć kotłów White-Forster[3][7]. Prędkość maksymalna napędzanego trzema śrubami okrętu wynosiła 31 węzłów[3][6]. Okręt zabierał zapas 433 ton węgla i 83 tony paliwa płynnego, co zapewniało zasięg wynoszący 2750 Mm przy prędkości 15 węzłów[3][6].
Na uzbrojenie artyleryjskie okrętu składało się sześć pojedynczych dział kalibru 102 mm (4 cale) L/40 Armstrong, pojedyncze działko przeciwlotnicze Vickers kal. 40 mm L/39 Mark II i dwa pojedyncze karabiny maszynowe kal. 7,7 mm L/94[3][6]. Broń torpedową stanowiły cztery pojedyncze wyrzutnie kal. 533 mm (21 cali)[3][6].
Załoga okrętu składała się z 197 oficerów, podoficerów i marynarzy[3][6][d].
Służba edytuj
edytuj
Będący w trakcie prac wyposażeniowych niszczyciel został na początku wojny zakupiony przez rząd brytyjski i wszedł do służby w Royal Navy w sierpniu 1914 roku, jako HMS „Faulknor”[3][4]. 6 sierpnia przeszedł do stoczni Admiralicji w Portsmouth w celu dostosowania do brytyjskich standardów[8]. Jednostka z racji wielkości była klasyfikowana jako przewodnik flotylli[3]. Podczas służby w brytyjskiej marynarce okręt nosił numery taktyczne H84, H31 i D16[3]. HMS „Faulknor” początkowo został drugim przewodnikiem 1. Flotylli Niszczycieli (obok okrętu flagowego w postaci krążownika lekkiego), przewodzącym półflotylli, a w 1915 roku został przydzielony jako okręt flagowy do nowo sformowanej 12. Flotylli[9].
W dniach 31 maja – 1 czerwca 1916 roku „Faulknor” wziął udział w bitwie jutlandzkiej, przewodząc 12. Flotylli Niszczycieli (pod dowództwem kmdra A.J.B. Stirlinga)[10][11]. 31 maja ogień artyleryjski niszczyciela przyczynił się do zatopienia niemieckiego niszczyciela SMS V 48[11][12]. 1 czerwca około godziny 2.00 „Faulknor” na czele 12. Flotylli stanął na drodze zmierzającej do Wilhelmshaven Hochseeflotte[13]. Okręty brytyjskie wykonały atak torpedowy, wystrzeliwując łącznie 17 torped do poruszających się w odległości 1500-3000 metrów pancerników („Faulknor” wystrzelił dwie torpedy jako pierwszy)[13][14]. Ofiarą nocnego ataku 12. Flotylli został przeddrednot SMS „Pommern”, który zatonął wraz z całą załogą po trafieniu jedną torpedą, wystrzeloną przez HMS „Onslaught”[12][13].
6 czerwca 1917 roku niszczyciel wziął udział w porannym ostrzale Ostendy (wraz z monitorami „Erebus” i „Terror” oraz niszczycielami „Botha”, „Lochinvar”, „Lance”, „Manly”, „Mentor”, „Moorsom” i „Miranda”), w wyniku którego zniszczono urządzenia portowe oraz zatopiono trzy i uszkodzono trzy jednostki pływające[15]. W 1919 roku okręt poddano modernizacji: zdemontowano cztery pojedyncze działa kal. 102 mm, instalując w zamian dwie armaty kal. 120 mm L/45 BL Mk I[3].
Armada de Chile edytuj
W 1920 roku niszczyciel został wraz z dwoma ocalałymi okrętami tego typu odsprzedany Chile i w maju tego roku wszedł do służby w marynarce tego kraju pod nazwą „Almirante Riveros”[5][16]. Według jednak A. Daszjana, fotografie wskazują, że HMS „Faulknor” w rzeczywistości przemianowano na „Almirante Williams”[a]. Uzbrojenie okrętu podczas służby w Armada de Chile przedstawiało się następująco: dwa pojedyncze działa kal. 120 mm L/45 BL Mk I, dwa pojedyncze działa kal. 102 mm L/45 QF Mk VI, dwa pojedyncze działka przeciwlotnicze Vickers kal. 40 mm L/39 Mark II i cztery pojedyncze wyrzutnie torped kal. 533 mm; liczebność załogi wzrosła do 205 osób[16]. Jednostka została skreślona z listy floty z powodu znacznego zużycia w 1933 roku[16][17] i zezłomowana na początku lat 40.[5]. O ile natomiast identyfikacja jako „Almirante Williams” jest prawidłowa, to został on zatopiony w 1937 roku jako okręt-cel przez pancernik „Almirante Latorre”[18].
Uwagi edytuj
- ↑ a b c Według Daszjan 2007 ↓, s. 27, powszechnie przyjęta w literaturze wersja, że „Faulknor” został wcielony do służby jako „Almirante Riveros” jest mylna, a analiza fotografii z pewnością wskazuje na to, że „Faulknor” to późniejszy „Almirante Williams”, a „Almirante Riveros” to „Botha”.
- ↑ W 1920 roku Brytyjczycy zwrócili Chile zarekwirowane niszczyciele, z wyjątkiem utraconego w bitwie jutlandzkiej HMS „Tipperary”[1].
- ↑ HMS – His/Her Majesty’s Ship – Okręt Jego/Jej Królewskiej Mości.
- ↑ Moore 1990 ↓, s. 67 podaje, że załoga liczyła 205 osób.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Gogin 2015A ↓.
- ↑ a b Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 409.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Gogin 2015F ↓.
- ↑ a b Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 78.
- ↑ a b c Colledge i Warlow 2006 ↓, s. 123.
- ↑ a b c d e f g Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 77.
- ↑ Moore 1990 ↓, s. 67.
- ↑ Daszjan 2007 ↓, s. 18.
- ↑ Daszjan 2007 ↓, s. 22.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 503.
- ↑ a b Klimczyk 2007 ↓, s. 81.
- ↑ a b Destroyers 2 ↓.
- ↑ a b c Klimczyk 2007 ↓, s. 99.
- ↑ Benbow 2011 ↓, s. 165.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 376.
- ↑ a b c Gogin 2015AW ↓.
- ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 422.
- ↑ Daszjan 2007 ↓, s. 27.
Bibliografia edytuj
- Tim Benbow: Wojna na morzu 1914-1918. Poznań: Wydawnictwo Rebis, 2011, seria: Historia I Wojny Światowej. ISBN 978-83-7510-478-3.
- British DESTROYERS - Part 2 of 2. Naval History Homepage. [dostęp 2018-12-10]. (ang.).
- J.J. Colledge, Ben Warlow: Ships of the Royal Navy: The Complete Record of all Fighting Ships of the Royal Navy. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-281-8. (ang.).
- Aleksandr Daszjan. Lidery tipa «Almirante Lynch». „Morskaja Kampanija”. nr 2/2007, 2007. Moskwa: OOO Kollekcyja. (ros.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Ivan Gogin: ALMIRANTE LYNCH destroyers (1913-1914). Navypedia. [dostęp 2018-12-10]. (ang.).
- Ivan Gogin: ALMIRANTE WILLIAMS destroyers (1914-1915/1920). Navypedia. [dostęp 2018-12-10]. (ang.).
- Ivan Gogin: FAULKNOR flotilla leaders (1914-1915). Navypedia. [dostęp 2018-12-10]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- Tadeusz Klimczyk: Największe starcie pancerników. Bitwa jutlandzka. Warszawa: Wydawnictwo Magnum-X, 2007, seria: Biblioteka Magazynu „Morza, Statki i Okręty” nr 15. ISBN 978-83-88920-43-4. OCLC 750110342.
- John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).