Hall PH –amerykańska łódź latająca zaprojektowana i wybudowana w zakładach Hall-Aluminum Aircraft Corporation w 1929. Samolot powstał na zamówienie United States Navy (USN) jako wersja rozwojowa wcześniejszych wersji samolotów Naval Aircraft Factory PN, które z kolei powstała jako modernizacja samolotu Felixstowe F5L pochodzącego jeszcze z okresu I wojny światowej. Samoloty Hall PH używane był przez USN oraz United States Coast Guard (USCG) jeszcze w czasie II wojny światowej. Były to ostatnie dwupłatowe łodzie latające służące w amerykańskich siłach zbrojnych, uważana są także za najlepsze ówczesne samoloty tego typu.

Hall PH-3
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 Stany Zjednoczone

Producent

Hall-Aluminum Aircraft Corporation

Typ

łódź latająca

Konstrukcja

dwupłatowiec o konstrukcji metalowej z kadłubem półskorupowym

Załoga

6

Historia
Data oblotu

1929

Wycofanie ze służby

1944

Liczba egz.

24 (wszystkie wersje)[a]

Liczba wypadków

2[1][b]

Dane techniczne
Napęd

2 x Wright R-1820F-51

Moc

750 KM każdy

Wymiary
Rozpiętość

22,21 m

Długość

15,55 m

Wysokość

6,05 m

Powierzchnia nośna

159 m2

Masa
Własna

4370 kg

Startowa

7342 kg

Osiągi
Prędkość maks.

256 km/h

Prędkość przelotowa

219 km/h

Pułap

9700 m

Zasięg

3119 km

Dane operacyjne
Uzbrojenie
4 km 7,62 mm, do 450 bomb głębinowych
Użytkownicy
United States Navy, United States Coast Guard

Tło historyczne edytuj

27 grudnia[2] (lub 29 grudnia[3]) 1927 zakłady Hall-Aluminum Aircraft Corporation otrzymały kontrakt na zaprojektowanie i wybudowanie łodzi latającej bazującej na wcześniejszej serii samolotów Naval Aircraft Factory PN[2][3]. W latach 20. XX wieku samoloty typu NAF PN były podstawowymi łodziami latającymi dalekiego zasięgu używanymi przez USN i były budowane w kilku wariantach przez różne firmy, ich podstawowa konstrukcja bazowała na powstałym jeszcze w 1917 samolocie Felixstowe F.5[4][5].

Zaprojektowany w zakładach Halla prototyp XPH-1 był zbliżony do PN-11, miał metalowy (aluminiowy) kadłub i metalową konstrukcję skrzydeł[2]. Pierwszy lot nowego samolotu odbył się w grudniu 1929[2][3].

Opis konstrukcji edytuj

Łódź latająca Hall XPH-1 była dwusilnikowym, dwupłatowym samolotem o konstrukcji metalowej[2][3][6][7] ze skrzydłami krytymi płótnem[8]. Była to pierwsza łódź latająca zbudowana dla USN z półskorupową konstrukcją kadłuba[5]. W pierwszej, prototypowej wersji napęd samolotu zapewniały dwa silniki Wright Cyclone GR-1750D o mocy 537 KM każdy[2][3][6][7][8] z trzypłatowymi, metalowymi śmigłami o zmiennym skoku[9]. XPH-1 miał takie same skrzydła jak jego poprzednik PN-11 ale ze zmienionym układem zastrzałów (rozpórek), zmieniono nieco konstrukcję i kształt kadłuba, powiększono statecznik pionowy i ster[2][7].

Załogę stanowiło sześć osób w tym dwóch pilotów w otwartym kokpicie oraz dwóch strzelców, także w otwartych kokpitach, obsługujących pojedyncze (według inne źródła - podwójne[6]) karabiny maszynowe typu Lewis - jedno stanowisko strzeleckie znajdowało się na dziobie samolotu, drugie za skrzydłami[2][3][6].

Historia edytuj

XPH-1 edytuj

 
XPH-1 w locie, w tym modelu kabina pilotów była jeszcze otwarta

Pierwszy lot XPH-1 (numer seryjny USN - BuA-8004) odbył się w grudniu 1929, za jego sterami zasiadał William H. McAvoy[2][3]. Osiągi samolotu nie różniły się znacząco od wcześniejszych samolotów serii PN ale pomimo tego USN zamówiła 10 czerwca 1930 dziewięć samolotów w wersji produkcyjnej[2].

PH-1 edytuj

Pierwsza wersja produkcyjna zbudowana dla USN, zamówiona 10 czerwca 1930[6] (numery seryjne USN BuA-8687/8695[2][8]). Pierwszy samolot tej wersji został oblatany w październiku 1931[3]. W porównaniu z prototypem samoloty te miały silniki o większej mocy (Wright R-1820-6, 620 KM każdy), zamkniętą kabinę pilotów, uzbrojenie obronne zostało zwiększone do podwójnych karabinów maszynowych typu Browning[2][3][6][7] (według innego źródła - cztery pojedyczne karabiny maszynowe[8]). Samoloty mogły też przenosić do 2000 funtów (907 kg) bomb pod skrzydłami[2]. Pomimo większej masy własnej model PH-1 był szybszy od prototypu o 10 mil na godzinę (16 km/h)[2][3].

W służbie USN samoloty były bardzo lubiane, szczególnie ceniono ich dobre właściwości morskie (szczególnie przy dużej fali) i dobre właściwości pilotażowe[2].

Wszystkie samoloty służyły w dywizjonie patrolowym VP-8S w latach 1932-1937[2][3][7]. Pierwsze samoloty zostały dostarczone do Dywizjonu 1 listopada 1930[10]. W czasie służby i ćwiczeń samoloty dywizjonu zazwyczaj korzystały z tendrów USS „Wright”, „Swann” i „Lapwing”[10].

Po wycofaniu ze służby zostały zastąpione przez łodzie latające Consolidated PBY Catalina[2].

PH-2 edytuj

Dobre właściwości morskie samolotów sprawiły, że zainteresowała się nimi USCG i w czerwcu 1936 Coast Guard zamówił siedem samolotów w wersji PH-2 (numery seryjne USCG - V164/170)[2][6]. W tej wersji samoloty otrzymały silniki o jeszcze większej mocy (R-1820-F-51, 750 KM), powierzchnia skrzydeł została zmniejszona o 53 stopy kwadratowe przy niezmienionej rozpiętości, z samolotu usunięto uzbrojenie obronne i zainstalowano oprzyrządowanie wymagane przez USCG do misji typu SAR[2][11]. W wyposażeniu samolotu użyto wszystkie ówczesne nowinki techniczne, miały one bardzo bogate wyposażenie radiowe, kompasy żyroskopowe, radionamierniki, wewnętrzny system komunikacyjny, a także głośniki pozwalające na komunikację ze światem zewnętrznym o zasięgu wynoszącym do jednej mili (1600 m)[12].

W porównaniu z poprzednią wersją samoloty miały zasięg zwiększony o 300 mil, mogły przenosić do czterech 250-funtowych bomb głębinowych lub do dwudziestu pasażerów[2]. Samoloty weszły do służby w 1938 i służyły do 1941[2].

W momencie ich wejścia do służby były to największe samoloty kiedykolwiek zamówione przez USCG[12].

PH-3 edytuj

W 1939 Coast Guard zamówił kolejnych siedem samolotów w nieco zmienionej wersji PH-3 (numery seryjne USCG V-177/183)[2][11]. Główne różnice polegały na zmodyfikowanych obudowach silników i zmienionej owiewce kabiny pilotów[2][3]. Pierwszy samolot wszedł do służby w maju 1940, ostatni został dostarczony w styczniu 1941[2].

Po ataku na Pearl Harbor i przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do wojny będące w służbie PH-3, podobnie jak wszystkie samoloty USGC, otrzymały standardowy zielono-szary kamuflaż USN[2][3], zostały także uzbrojone w cztery pojedyncze karabiny maszynowe typy Lewis[2]. W czasie wojny samoloty były używane do misji patrolowych, SAR oraz do zwalczania okrętów podwodnych[2][11][13][14]. Ostatni PH-3 został wycofany ze służby w 1944[2][14].

Samoloty serii Hall PH były ostatnimi dwupłatowymi łodziami latającymi w służbie amerykańskich sił zbrojnych[4][9][13], uważane są także za najlepsze łodzie latające z tego okresu[15].

Uwagi edytuj

  1. Wszystkie dane za United States Navy Aircraft Since 1911, s. 255, niektóre dane techniczne różnią się szczegółami w różnych źródłach.
  2. Liczone są dwa wypadki w służbie USCG.

Przypisy edytuj

  1. USA Coast Guard Aviation, Aircraft Types, Hall PH-2/-3 (lista numerów seryjnych samolotów USCG i ich dalszych losów). aeroflight.co.uk. [dostęp 2012-08-27]. (ang.).
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab John Wegg: General Dynamics Aircraft And Their Predecessor. s. 113.
  3. a b c d e f g h i j k l m Gordon Swanborough, Peter M. Bowers: United States Navy Aircraft Since 1911. s. 254.
  4. a b E. R. Johnson: American Flying Boats And Amphibious Aircraft. s. 150.
  5. a b Norman Polmar: The "New" Flying Boats. US Naval Institute, 2009. [dostęp 2012-08-27]. (ang.).
  6. a b c d e f g William Green: War Planes of the Second World War: Volume Five: Flying Boats. s. 175.
  7. a b c d e E. R. Johnson: American Flying Boats And Amphibious Aircraft. s. 151.
  8. a b c d Appendix 1, Aircraft Data--Technical Information and Drawings (P4M-1 Mercator to PV-2 Harpoon). W: Michael D. Roberts: Dictionary of American Naval Aviation Squadrons, Volume 2. s. 677.
  9. a b E. Johnson: United States Naval Aviation, 1919–1941. s. 148.
  10. a b Chapter 3, Patrol Squadron (VP) Histories (3rd VP-18 to 1st VP-22). W: Michael D. Roberts: Dictionary of American Naval Aviation Squadrons, Volume 2. s. 114.
  11. a b c William Green: War Planes of the Second World War: Volume Five: Flying Boats. s. 176.
  12. a b Ken Freeze: Mercy Flight Ends In Death. 1939-07-15. [dostęp 2012-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-09)]. (ang.).
  13. a b Gordon Swanborough, Peter M. Bowers: United States Navy Aircraft Since 1911. s. 255.
  14. a b E. R. Johnson: American Flying Boats And Amphibious Aircraft. s. 152.
  15. Justin D. Murphy, Matthew A. McNiece: Military Aircraft, 1919-1945. s. 208.

Bibliografia edytuj

  • William Green: War Planes of the Second World War: Volume Five: Flying Boats. Londyn: Macdonald, 1962.
  • E. R. Johnson: American Flying Boats And Amphibious Aircraft : An Illustrated History. Jefferson, N.C.: McFarland Co., 2009. ISBN 978-0-7864-3974-4.
  • E. R. Johnson: United States Naval Aviation, 1919-1941: Aircraft, Airships and Ships Between the Wars. Mcfarland, 2011. ISBN 978-0786445509.
  • Justin D. Murphy, Matthew A. McNiece: Military Aircraft, 1919-1945 : An Illustrated History of Their Impact. Santa Barbara: ABC-CLIO, 2009. ISBN 978-1-85109-498-1.
  • Michael D. Roberts: Dictionary of American Naval Aviation Squadrons, Volume 2 The History of VP, VPB, VP(HL) and VP(AM) Squadrons. Waszyngton: Naval Historical Center Department of the Navy, 2000.
  • Gordon Swanborough, Peter M. Bowers: United States Navy Aircraft Since 1911. Londyn: Putnam, 1976. ISBN 0-370-10054-9.
  • John Wegg: General Dynamics Aircraft And Their Predecessor. Annapolis, Md.: Naval Institute Press, 1990. ISBN 0-87021-233-8.

Linki zewnętrzne edytuj