Halocarpus
Halocarpus – rodzaj niewielkich drzew i krzewów z rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae). Obejmuje we florze współczesnej trzy gatunki będące endemitami Nowej Zelandii[4]. H. bidwillii i H. biformis rosną na Wyspie Północnej i Południowej, a także na Wyspie Stewarta. Brak ich na północnym krańcu Wyspy Północnej, gdzie rośnie z kolei H. kirkii[5].
 Halocarpus bidwillii | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Halocarpus |
| Nazwa systematyczna | |
| Halocarpus C. J. Quinn Austral. J. Bot. 30: 317. 14 Jul 1982[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
H. bidwillii (J. D. Hooker ex T. Kirk) C. J. Quinn[3] | |
H. kirkii zasiedla nizinne, subtropikalne lasy z udziałem agatisa nowozelandzkiego Agathis australis, Phyllocladus toatoa i Libocedrus plumosa. Pozostałe dwa gatunki rosną na obszarach górzystych, na rzędnych od 400 do 1500 m n.p.m.[5] Znaczenie użytkowe miało drewno stosowane jako konstrukcyjne i do wyrobu podkładów kolejowych[6].
Nazwa rodzaju pochodzi od jasnego pierścienia znajdującego się u nasady nasion – cechy wyróżniającej należące tu rośliny[7][8].
Na czerwonej liście gatunków zagrożonych publikowanej przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN) H. kirkii uznany jest za gatunek bliski zagrożenia, a pozostałe dwa za gatunki najmniejszej troski[9].
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Dwupienne krzewy i niewielkie drzewa (H. kirkii osiąga do 25 m, H. biformis do 10 m, a H. bidwillii do 4 m wysokości), na dużych wysokościach z reguły w formie niewielkich, płożących krzewów[4].
- Liście
- Młodociane są równowąskie i płaskie, ułożone na pędzie dwurzędowo. Liście pędów dojrzałych zredukowane są do drobnych, zachodzących na siebie łusek ułożonych na pędach skrętolegle[4]. Cechą charakterystyczną tych roślin bywa ponowne pojawianie się liści młodocianych na pędach już dojrzałych[7].
- Organy generatywne
- Strobile męskie wyrastają pojedynczo, czasem po dwa–trzy na końcach pędów. Składają się z kilku czerwonawych łusek, na których znajdują się po dwie żółtawe, kuliste komory (woreczki) pyłkowe[8]. Strobile żeńskie wyrastają zawsze pojedynczo na szczytach pędów[8] i składają się z rozpostartych w czasie kwitnienia, liściopodobnych łusek[7], różniących się od liści czerwonawą barwą[8]. Międzywęźla strobili mięśnieją, ale nie zmieniają barwy, jak u niektórych innych zastrzalinowatych[4]. Na szczycie strobili znajduje się płony przydatek. Zalążki rozwijają się u nasady 1–5 łusek[7].
- Nasiona
- W strobilach żeńskich dojrzewa jedno do kilku nasion, które zwisają, a nie są wzniesione jak u innych zastrzalinowatych. Dojrzałe nasiona okryte są przez skulające się łuski szyszki, są pozbawione skrzydełka i ciemno kreskowane[4]. Nasiona otoczone są u nasady mięsistym pierścieniem, będącym organem podobnym do osnówki innych zastrzalinowatych, tu jednak powstającym w wyniku rozrastania się tkanek znajdujących się u nasady zalążni (nie jest to więc organ homologiczny). Organ ten podobnie jak osnówka innych zastrzalinowatych jest adaptacją do rozsiewania nasion przez ptaki[7]. Ma barwę białą u H. bidwillii, a u pozostałych gatunków żółtą lub pomarańczową[8].
-
Halocarpus bidwillii -
Halocarpus biformis -
Halocarpus kirkii
Systematyka edytuj
Jeden z rodzajów z rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae)[10]. W obrębie rodziny jest wyraźnie odrębny[7]. Sytuowany jest jako rodzaj bazalny względem kladu obejmującego rodzaj Parasitaxus i parę Manoao + Lagarostrobos[5][11].
Rodzaj Halocarpus opisał w 1982 Christopher John Quinn, który na podstawie różnic w budowie strobili żeńskich i położeniu zalążka wyodrębnił zaliczane tu gatunki z rodzaju obłuszyn Dacrydium[12].
- Wykaz gatunków[13]
- Halocarpus bidwillii (Hook.f. ex Kirk) C.J.Quinn
- Halocarpus biformis (Hook.) C.J.Quinn
- Halocarpus kirkii (F.Muell. ex Parl.) C.J.Quinn
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2019-08-17]. (ang.).
- ↑ a b c d e John Silba: Encyclopedia coniferae. Corvallis, Oregon, USA: Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 64-65, seria: Phytologia Memoirs.
- ↑ a b c Aljos Farjon, Denis Filer: An Atlas of the World's Conifers: An Analysis of their Distribution, Biogeography, Diversity and Conservation Status. BRILL, 2013, s. 381-383. ISBN 90-04-21181-0.
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 418, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d e f Christopher J. Earle: Halocarpus C.J. Quinn 1982. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2019-08-17].
- ↑ a b c d e Aljos Farjon: A Handbook of the World's Conifers. Tom 1. BRILL, 2010, s. 377. ISBN 90-04-17718-3.
- ↑ Halocarpus. [w:] The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2019-2 [on-line]. IUCN. [dostęp 2019-08-18].
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-26] (ang.).
- ↑ B.P.J. Molloy. Manoao (Podocarpaceae), a new monotypic conifer genus endemic to New Zealand. „New Zealand Journal of Botany”. 33, 2. s. 183-201. DOI: 10.1080/0028825X.1995.10410483.
- ↑ C.J. Quinn. Taxonomy of Dacrydium Sol. Ex Lamb. Emend. De Laub. (Podocarpaceae). „Australian Journal of Botany”. 30, 3, s. 311-320, 1982. DOI: 10.1071/BT9820311.
- ↑ Halocarpus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2019-08-17].