Hans-Georg Gadamer

filozof niemiecki

Hans-Georg Gadamer (ur. 11 lutego 1900 w Marburgu, zm. 13 marca 2002 w Heidelbergu[1]) – niemiecki filozof, humanista, historyk filozofii, filolog, współtwórca XX-wiecznej hermeneutyki filozoficznej[2]. Autor „Wahrheit und Methode” (polski tytuł: „Prawda i metoda”), rozprawy o kluczowym znaczeniu dla zrozumienia współczesnej filozofii[3].

Hans-Georg Gadamer (2000)
Tablica pamiątkowa we Wrocławiu

Życiorys edytuj

Urodził się w Marburgu. Do 1919 mieszkał we Wrocławiu, gdzie jego ojciec kierował wrocławskim Instytutem Farmaceutycznym. Po ukończeniu Gimnazjum Świętego Ducha, Hans-Georg rozpoczął w 1918 studia humanistyczne na Uniwersytecie Wrocławskim[3]. W 1919 przeniósł się do Marburga, stolicy neokantyzmu, gdzie kontynuował studia filozoficzne, pozostając pod wpływem Paula Natorpa i Nicolasa Hartmanna. Pod ich kierunkiem napisał rozprawę doktorską, obronioną „summa cum laude” w 1922 r. W tym samym czasie nawiązał kontakty z wybitnymi marburskimi filologami: E. R. Curtiusem, W. Jaegerem, P. Friedlanderem, a także z teologiem protestanckim Rudolfem Bultmannem.

W 1923 r. udał się do Fryburga, gdzie słuchał wykładów Martina Heideggera i uczestniczył w seminariach prowadzonych przez Edmunda Husserla. Gdy Martin Heidegger przybył do Marburga, Gadamer utwierdził się w przekonaniu o konieczności ostatecznego zerwania z tradycją neokantowską. Niepewny dalszej kariery akademickiej rozpoczął w 1924 r. studia z filologii klasycznej pod kierunkiem Paula Friedländera, które ukończył egzaminem państwowym w 1927 r. Pod wpływem Heideggera zdecydował się na otwarcie przewodu habilitacyjnego, zakończonego w 1928 r. pracą pt. „Platos dialektische Ethik”, po czym rozpoczęły się „bezpańskie lata” privatdocentury.

W latach 1933–1935 był wykładowcą estetyki i etyki w Marburgu oraz Kilonii. W 1937 został profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Filozofii uniwersytetu w Marburgu. W 1939 przeniósł się na uniwersytet w Lipsku[3], gdzie jako profesor zwyczajny był: dyrektorem Instytutu Filozofii (1939), dziekanem Wydziału Filozofii (1945), a po zakończeniu działań wojennych rektorem uniwersytetu (od 1946 do 1947). Rozczarowany zmianami politycznymi w Niemczech Wschodnich zrezygnował z kariery w Lipsku i wyjechał do Frankfurtu nad Menem, gdzie w latach 1947–1949 kierował katedrą filozofii[3].

Kolejny etap w karierze akademickiej Gadamera otwiera powołanie go na katedrę filozofii w Heidelbergu w 1949 r., którą objął po Karlu Jaspersie, po emigracji tego ostatniego do Szwajcarii[3]. W 1953 r. wraz z Helmutem Kuhnem założył „Philosophische Rundschau”.

W 1960 r. ukazało się „Wahrheit und Methode” (wyd. pol. Prawda i metoda), dzieło, które przyniosło Gadamerowi światowe uznanie[3]. W latach 1967–1971 uczestniczył w ważnej dla filozofii niemieckiej debacie z Jürgenem Habermasem.

Przejście na emeryturę w 1968 r. nie zmniejszyło jego aktywności naukowej. Wyjechał na wykłady do USA. Pobyt w Boston College w 1971 r. poszerzył wpływy jego myśli za oceanem oraz pozwolił nawiązać bliskie kontakty z Richardem Rortym i R. Bernsteinem.

W 1997 r. nadano mu tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Karola w Pradze[4]. W 1996 Uniwersytet Wrocławski przyznał mu doktorat honoris causa[2].

Zmarł w 2002 w Heidelbergu w wieku 102 lat.

Publikacje edytuj

  • Platos dialektische Ethik. Phanomenologische Interpretationen zum „Philebos”
  • Prawda i metoda: zarys hermeneutyki filozoficznej (Wahrheit und Methode. Grundzüge einer philosophischen Hermeneutik)
  • Kleine Schriften
  • Hegels Dialektik
  • Wer bin Ich und wer bist Du? Ein Kommentar zu Paul Celans Gedichtfolge „Atemkristall”
  • Vernunft im Zeitalter der Wissenschaft
  • Aktualność piękna: sztuka jako gra, symbol i święto (Die Aktualität des Schönen. Kunst als Spiel, Symbol und Fest)
  • Moja droga do filozofii: wspomnienia (Philosophische Lehrjahre. Eine Rückschau)
  • Poetica: wybrane eseje (Poetica. Ausgewahlte Essays)
  • Idea dobra w dyskusji między Platonem i Arystotelesem (Die Idee des Guten zwischen Plato und Aristoteles)
  • Heideggers Wege. Studien zum Spatwerk
  • Lob der Theorie
  • Dziedzictwo Europy (Das Erbe Europas)
  • Ūber die Verborgenheit der Gesundheit
  • Der Anfang der Philosophie

Przypisy edytuj

  1. Biography [online], HGG Gesellschaft [dostęp 2023-10-02] (ang.).
  2. a b Marek Cetwiński: Historia Wrocławia w datach. Romuald Gelles (red.) i inni. Wrocław: TMW Wratislawia, 1996, s. 196.
  3. a b c d e f Wincenty Okoń: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2001, s. 109. ISBN 83-88149-41-5.
  4. Univerzita Karlova – Čestné doktoráty. [dostęp 2010-09-10]. (cz.).

Linki zewnętrzne edytuj

  Artykuły na Stanford Encyclopedia of Philosophy (ang.) [dostęp 2018-01-29]: