Hans Geissel
Hans Geissel (ur. 13 maja 1950 w Alsfeld, zm. 29 kwietnia 2024[1]) – niemiecki fizyk eksperymentalny zajmujący się badaniem atomowych i jądrowych oddziaływań wysokoenergetycznych ciężkich jonów[2] z materią. Profesor w II Instytucie Fizycznym Uniwersytetu im. Justusa Liebiga (JLU) w Gießen oraz kierownik separatora mas (FRS)[3][4] w Instytucie Ciężkich Jonów (GSI) w Darmstadt. Szczególny obszar jego zainteresowań stanowi odkrywanie nowych izotopów jąder atomowych i badanie ich właściwości.
 Hans Geissel, lipiec 2023 | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
13 maja 1950 |
| Data śmierci |
29 kwietnia 2024 |
| profesor nauk fizycznych | |
| Specjalność: fizyka doświadczalna jądra atomowego | |
| Alma Mater |
Uniwersytet w Gießen wydział fizyki 1977 |
| Doktorat |
1982 – fizyka doświadczalna |
| Habilitacja |
1994 – fizyka doświadczalna |
Studia i tytuły edytuj
Hans Geissel studiował fizykę na Uniwersytecie im. Justusa Liebiga w Gießen. W 1977 roku uzyskał dyplom magistra fizyki. Jego praca magisterska wykonana pod opieką Gottfrieda Münzenberga była poświęcona konstrukcji detektora czasu przelotu w ramach budowy separatora ciężkich jonów SHIP[5] w nowo założonym Instytucie Ciężkich Jonów (GSI) w Darmstadt.
W 1982 roku obronił doktorat, a jego praca doktorska (promotor: Peter Armbruster) miała charakter eksperymentalny i była poświęcona badaniu hamowania atomów, do uranu włącznie, przy przechodzeniu przez materię w zakresie energii do 10 MeV/u, dostępnych wówczas po raz pierwszy na akceleratorze UNILAC[6].
W latach 1982–1984 Hans Geissel był stypendystą Atomic Energy of Canada Ltd (AECL) w laboratoriach Chalk River zajmując się fizyką ciała stałego (Solid-State Science) w grupie Williama N. Lennarda.
Po powrocie do GSI zajął się budową separatora mas (FRS)[3] w ramach projektu opracowanego przez Paula Kienle. Habilitował się w 1994 roku na Wydziale Fizyki swojej macierzystej uczelni, a od roku 2000 należy do grupy IONAS.
Osiągnięcia naukowe edytuj
Profesor Geissel jest współodkrywcą 276 nowych izotopów[7] i od roku 2012 zajmuje pierwsze miejsce na świecie[8]. Nowe izotopy ciężkich jąder atomowych, bogatych w neutrony, mają duże znaczenie dla dokładnego zrozumienia syntezy pierwiastków w gwiazdach. Takie zjawiska jak protonowe halo czy dwu-protonowa radioaktywność zostały zaobserwowane po raz pierwszy przy użyciu separatora mas FRS[3] wraz z jego systemom detekcyjnym.
Także dzięki FRS w połączeniu z pierścieniem akumulacyjnym ESR[9] do przechowywania i chłodzenia jonów, po raz pierwszy zmierzono kilkaset nowych mas stanów podstawowych i izomerycznych jąder atomowych. Zbadano także nowy typ rozpadu β minus w atomowych stanach związanych. Jednym z Jego najbardziej wartościowych wyników było odkrycie związanych stanów pionowych w ciężkich atomach cyny i ołowiu. Pionierskie eksperymenty z użyciem FRS-ESR były przez ponad dziesięć lat kierowane przez Hansa Geissela w ramach szerokiej, międzynarodowej współpracy.
Ponieważ FRS jest jednocześnie wysokorozdzielczym spektrometrem magnetycznym, umożliwia badanie nowych właściwości atomowych podczas hamowania relatywistycznych jonów ciężkich. Te badania są kontynuacją Jego pracy doktorskiej w zakresie znacznie wyższych energii. Warto podkreślić, że dokładne dane dotyczące oddziaływań atomowych są również niezbędne m.in. w ciężko-jonowej terapii nowotworów. W latach 90. XX wieku Geissel był zaangażowany w eksperymenty z zastosowaniem emiterów pozytonów w terapii nowotworowej.
Wiele z wymienionych zagadnień z zakresu fizyki atomowej i jądrowej Hans Geissel badał wraz z kolegami z międzynarodowych zespołów badawczych z Chin, Francji, Japonii, Hiszpanii, Kanady, Polski, Słowacji, Rosji i USA.
Jest laureatem przyznanego przez Fundację Nauki Polskiej Stypendium im. Alexandra von Humboldta za rok 2019[10][8] przeznaczonego na realizację w Narodowym Centrum Badań Jądrowych projektu pt. Novel Research with Short-lived Nuclei.
Odznaczenia i nagrody edytuj
- 1982: Grant Badawczy Niemieckiego Towarzystwa Fizycznego realizowany w Kanadzie
- 1998: Medal ICRU SUNAMCO
- 2010: Doktorat honorowy Uniwersytetu Technicznego Chalmersa, Göteborg
- 2010: Złoty medal Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie
- 2010: Golden Membership Award GENCO
- 2011: Distinguished Scientist Award GSI
- 2013: Pierwsze miejsce na świecie w liczbie odkryć nowych izotopów[7]
- 2015: Honorowa profesura im. Helmholtza[11]
- 2020: Stypendium Alexandra von Humboldta Fundacji Nauki Polskiej[10][8]
Przypisy edytuj
- ↑ Traueranzeigen von Hans Geissel | www.vrm-trauer.de [online], 4 maja 2024 (niem.).
- ↑ jony ciężkie, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-08-30].
- ↑ a b c The FRS (FRagment Separator) in Darmstadt.
- ↑ Separator FRS w doświadczeniach NCBJ.
- ↑ The SHIP setup.
- ↑ UNILAC Overview.
- ↑ a b Profesor Geissel współodkrywcą 276 nowych izotopów Michael Thoennessen: Table of top 1000 (co)authors.
- ↑ a b c Award of the Foundation for Polish Science for Prof. Hans Geissel.
- ↑ The Heavy Ion Storage Ring ESR.
- ↑ a b Profesor Geissel laureatem stypendium Aleksandra von Humboldta za rok 2019.
- ↑ Honorowa profesura im. Helmholtza.