Hans Globke
Hans Josef Maria Globke (ur. 10 września 1898 w Düsseldorfie, zm. 13 lutego 1973 w Bonn) – niemiecki prawnik, urzędnik ministerstwa spraw wewnętrznych Prus i III Rzeszy, szef urzędu kanclerskiego (1953–1963).
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Szef Urzędu Kanclerza Federalnego | |
| Okres |
od 28 października 1953 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Wraz z Wilhelmem Stuckartem autor komentarza do ustaw norymberskich[1][2].
Odgrywał znaczącą rolę jako „szara eminencja” Konrada Adenauera. Nadal pozostaje w Niemczech postacią kontrowersyjną.
Życiorys edytuj
Urodził się w 1898 w Düsseldorfie jako syn hurtownika tkanin. Rodzina, krótko po jego narodzinach przeniosła się do Akwizgranu (Aachen). Po maturze w Kaiser-Karls-Gymnasium, wstąpił do służby wojskowej. Służył do końca I wojny światowej na froncie zachodnim w jednostce artylerii. Natychmiast po zakończeniu wojny rozpoczął studia w zakresie prawa i administracji państwowej na uniwersytetach w Bonn i Kolonii.
Był członkiem katolickiej korporacji studentów Bavaria Bonn. Promowany został za pracę: „Die Immunität der Mitglieder des Reichstages und der Landtage” w Gießen. W 1922 r. rozpoczął karierę w służbie publicznej. W tym samym roku wstąpił do partii Centrum (Zentrumspartei), której członkiem pozostał do jej rozwiązania w 1933 r.
W 1925 r. został zastępcą prezydenta policji w Akwizgranie. W roku następnym, jako asesor rządowy zapewnił sobie ostateczne przyjęcie do służby państwowej.
Został w 1929 r. radcą ministerialnym w pruskim ministerstwie spraw wewnętrznych. Zajmował się tam problematyką urzędów stanu cywilnego, zmianami nazwisk, sprawami spornego kraju Saary, demilitaryzacji Nadrenii oraz konsekwencjami konferencji pokojowej w Wersalu.
W następstwie faktycznego sfederalizowania Prus z resztą kraju w 1932 r., za rządu Franza von Pappena, Prusy zostały podporządkowane komisarzowi Rzeszy, a ministerstwa spraw wewnętrznych Rzeszy i Prus stopniowo zespolone.
W listopadzie 1932 powstała z inicjatywy Globkego regulacja, a w grudniu przepisy wykonawcze, ograniczające sprawę zapisu urzędowego typowych nazwisk żydowskich. Był to wstęp do późniejszej usankcjonowanej prawem dyskryminacji[3].
W 1943 roku jego wniosek o wstąpienie do NSDAP został odrzucony przez Martina Bormanna ze względu na dawne członkostwo w partii Centrum i kontakty z działaczami katolickiego ruchu oporu w III Rzeszy, w tym z Jakobem Kaiserem i biskupa Berlina Konrada von Preysinga[4][5].
W 1945 roku Globke został internowany. Pełnił rolę doradcy brytyjskich władz okupacyjnych i brał udział w przygotowywaniach ustawodawstwa przyszłego państwa niemieckiego, m.in. dotyczącego prawa wyborczego. W lipcu 1946 objął urząd skarbnika Akwizgranu, w tym samym roku wstąpił też do CDU. Podczas akcji denazyfikacji prowadzonej przez Brytyjczyków w 1947 roku otrzymał status nieobciążonego (kategoria V). W 1949 roku objął funkcję wiceprezesa Krajowego Trybunału Obrachunkowego Nadrenii Północnej-Westfalii z siedzibą w Düsseldorfie, następnie został powołany do Urzędu Kanclerza Federalnego w Bonn, którym kierował do 1963 roku[4][6].
Hans Globke zmarł w 1973 roku w Bonn po długiej chorobie i został pochowany na cmentarzu w Bad Godesberg[5].
Życie prywatne edytuj
Globke zawarł związek małżeński z Augustą Vaillant (1906–2002). Para miał troje dzieci[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Stuckart-Globke: Kommentare zur deutschen Rassengesetzgebung. Tom 1, Monachium i Berlin 1936.
- ↑ Nürnberger Gesetze: Beeinflusste Hans Globke Historiker? – WELT [online], DIE WELT [dostęp 2023-03-30] (niem.).
- ↑ M. Wagner-Kern, Staat und Namensänderung: die öffentlich-rechtliche Namensänderung in Deutschland im 19. und 20. Jahrhundert (Beiträge zur Rechtsgeschichte des 20. Jahrhunderts, Bd. 35), Tübingen 2002, s. 214–222.
- ↑ a b Hans Globke | Portal Rheinische Geschichte [online], www.rheinische-geschichte.lvr.de [dostęp 2023-09-21] (niem.).
- ↑ a b Stiftung Deutsches Historisches Museum, Stiftung Haus der Geschichte der Bundesrepublik Deutschland, Gerade auf LeMO gesehen: LeMO Biografie: Hans Globke [online], www.hdg.de [dostęp 2023-09-21] (niem.).
- ↑ Erik Lommatzsch, Hans Globke: (1898 – 1973) ; Beamter im Dritten Reich und Staatssekretär Adenauers, Frankfurt am Main New York: Campus-Verl, 2009, ISBN 978-3-593-39035-2 [dostęp 2023-09-21].
- ↑ Totenzettel Details [online], www.wgff-tz.de [dostęp 2023-09-21].
Bibliografia edytuj
- Bach Franz Josef, Konrad Adenauer und Hans Globke, [w:] Dieter Blumenwitz i in. (red.): Konrad Adenauer und seine Zeit. Politik und Persönlichkeit des ersten Bundeskanzlers, t. 1, Stuttgart 1976.
- Bevers Jürgen, Der Mann hinter Adenauer. Hans Globkes Aufstieg vom NS-Juristen zur Grauen Eminenz der Bonner Republik, Berlin 2009, ISBN 978-3-86153-518-8 (Recenzja (niem.)).
- Bösch Frank, Die Adenauer-CDU. Gründung, Aufstieg und Krise einer Erfolgspartei 1945–1969, Stuttgart 2001.
- Eschenburg Theodor, Globke, [w:] Zur politischen Praxis in der Bundesrepublik. Band 1. Krit. Betrachtungen 1957 bis 1961, wyd. 2, München 1967, s. 246–250.
- Der Staatssekretär Adenauers. Persönlichkeit und politisches Wirken Hans Globkes, red. Klaus Gotto, Stuttgart 1980.
- Dr. Hans Globke. Aktenauszüge, Dokumente, wyd. Reinhard Strecker, Hamburg 1961.
- Hartl Hans, Der, Fall Globke‘ und seine Hintergründe, „Deutsche Monatshefte für Politik und Kultur”, 7/8 (1961), s. 14–19.
- Hehl Ulrich von, Hans Globke (1898–1973), [w:] Zeitgeschichte in Lebensbildern. Aus dem deutschen Katholizismus des 19. und 20. Jahrhunderts, red. Jürgen Aretz i in., t. 3, Mainz 1979, s. 247–259.
- Jacobs Norbert, Der Streit um Dr. Hans Globke in der öffentlichen Meinung der Bundesrepublik Deutschland 1949–1973. Ein Beitrag zur politischen Kultur in Deutschland, Bonn 1992.
- Lemke Michael, Kampagnen gegen Bonn: Die Systemkrise der DDR und die Westpropaganda der SED 1960–1963, „Vierteljahrshefte für Zeitgeschichte”, 41 (1993), s. 153–174.
- Lommatzsch Erik, Hans Globke und der Nationalsozialismus. Eine Skizze, „Historisch-politische Mitteilungen”, 10 (2003), s. 95–128.
- Lommatzsch Erik, Hans Globke (1898–1973): Beamter im Dritten Reich und Staatssekretär Adenauers, Frankfurt/New York 2009, ISBN 978-3-593-39035-2.
- Pfeil Moritz, Globke und andere Deutsche, „Der Spiegel”, 13 (1961).
- Ramge Thomas, Braune Eminenz. Hans Globke und die Nürnberger Rassegesetze 1950–1963, [w:] idem, Die großen Polit-Skandale. Eine andere Geschichte der Bundesrepublik, Frankfurt 2003, ISBN 3-593-37069-7.
- Reinhardt Stephan, Der Fall Globke, „Neue Gesellschaft – Frankfurter Hefte”, 5 (1995), s. 437–447.
- Wagner-Kern Michael, Staat und Namensänderung: die öffentlich-rechtliche Namensänderung in Deutschland im 19. und 20. Jahrhundert (Beiträge zur Rechtsgeschichte des 20. Jahrhunderts, t. 35), Tübingen 2002.
Linki zewnętrzne edytuj
- Hans Globke
- Das DDR-Urteil gegen Globke in Auszügen
- Weiterer Auszug aus Urteil, Zeugenaussagen oder komplette Version (PDF, 790 kB)
- Tatsachen und Dokumente. Von der Vereinigung demokratischer Juristen (Auszug aus „Globke: Der Bürokrat des Todes.” 280 S., dreisprachig.) Deutsche Mit-Hg. J. Ronneberg, J. Leschkas, Berlin (Ost) März 1963.
- Der Mann hinter Adenauer – Die unheimliche deutsche Karriere des Dr. Globke w bazie IMDb (ang.)