Wikipedia

Hans Hellmut Kirst

pisarz niemiecki

Hans Hellmut Kirst (ur. 5 grudnia 1914 w Ostródzie (wówczas Osterode, Prusy Wschodnie), zm. 23 lutego 1989 w Bremie) – pisarz niemiecki, autor ponad 50 książek i krytyk filmowy.

Hans Hellmut Kirst
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

5 grudnia 1914
Ostróda

Data i miejsce śmierci

23 lutego 1989
Brema

Dziedzina sztuki

literatura

Ważne dzieła
Cytaty w Wikicytatach

Młodość edytuj

Był synem funkcjonariusza policji w Prusach Wschodnich. Ze względu na wykonywany przez ojca zawód często zmieniał miejsce zamieszkania i uczęszczał do różnych szkół podstawowych (Volksschule) w powiecie ostródzkim. W rodzinnym mieście ukończył Kaiser-Wilhelm-Gymnasium, a następnie tamtejszą Wyższą Szkołę Handlową (Höhere Handelsschule).

W 1932 podjął pracę w biurze rachunkowym dóbr rycerskich Mühlen (Mielno).

Kariera wojskowa edytuj

Za radą ojca wstąpił 1 kwietnia 1933 do Reichswehry i został żołnierzem zawodowym. Swoją karierę wojskową rozpoczął w 1 Pruskim Pułku Artylerii Przeciwlotniczej (1. Preußische Flakartillerie-Regiment) stacjonującym w Królewcu (obecnie Rosja). Wcześniej związał się z młodzieżową organizacją Hitlerjugend, dla której w okolicach Morąga i Gietrzwałdu organizował obozy[1].

We wrześniu 1939 wziął udział w kampanii wrześniowej, a następnie w bitwie o Francję. Kolejnym teatrem wojennym, w którym uczestniczył Kirst, była kampania prowadzona przez Wehrmacht w ZSRR.

W latach 1943–1945 był oficerem nadzorującym i nauczycielem historii wojny w Szkole Lotnictwa Wojennego w Schongau (Bawaria). Jako adiutant dodatkowo przez kilka tygodni pełnił funkcję oficera prowadzącego.

Krótko przed końcem wojny piastował urząd szefa baterii sztabowej w Szkole Wojennej. W szkole tej służył Franz Josef Strauß, późniejszy premier Bawarii, który miał duży wpływ na powojenne życie Kirsta.

Przebieg kariery wojskowej edytuj

Czasy powojenne edytuj

Po kapitulacji III Rzeszy został zatrzymany w areszcie śledczym amerykańskiego obozu internowania w Garmisch-Partenkirchen, kiedy Franz Josef Strauß doniósł Amerykanom o tym, że Kirst jest nazistą. Doniesienie to było bezpodstawne; stało się przyczyną długoletniego sporu listownego pomiędzy Kirstem i Straußem. Dziewięć miesięcy później został zwolniony z aresztu jako „politycznie nieobciążony”. Po internowaniu Kirst imał się różnych okazjonalnych zajęć. W tym czasie powstały też pierwsze literackie notatki. Między innymi szkic powieści, który posłużył później za podstawę do trylogii 08/15. Jego inspiracją był niemiecki pisarz Erich Maria Remarque.

Kirst musiał jeszcze potwierdzić brak nazistowskich przekonań przed Izbą Orzekającą o denazyfikacji. Przewodniczącym Izby był wspomniany wcześniej Franz Josef Strauß, który wydał Kirstowi dwuletni zakaz publikacji.

W roku 1947 Kirst przeniósł się do Monachium, gdzie objął posadę krytyka filmowego w dzienniku „Münchner Mittag” (dzisiejszy „Münchner Merkur”).

Doświadczony przeżyciami wojennymi Kirst był przeciwnikiem każdej formy zbrojeń. Gdy więc zaczęto rozmowy o powołaniu Federalnych Sił Zbrojnych (Bundeswehra) ostro skrytykował ten pomysł. Postawa ta była przyczyną kolejnego sporu z Franzem Josefem Straußem, który w tym czasie był ministrem obrony RFN.

Stając się w latach 60. niezależnym finansowo, zaczął pomagać potrzebującym. Tantiemy uzyskane ze sprzedaży swoich książek przekazywał między innymi organizacjom socjalnym w Izraelu. Wspomagał również sieroty wojenne w Polsce oraz studentów w Norwegii.

14 grudnia 1961 roku poślubił aktorkę Ruth Müller (1932–2012). Wraz z żoną i córką Beatrice zamieszkał w Feldafing nad jeziorem Starnberger See.

W 1969 roku rozpoczął współpracę z drugim programem niemieckiej telewizji (ZDF). Jako doświadczony krytyk filmowy prowadził program „Poradnik kinomana” (niem. Ratschlag für Kinogänger).

W latach 1970–1971 podjął studia w Federalnym Urzędzie Kryminalnym w Wiesbaden (Bundeskriminalamt in Wiesbaden). Pobyt w Wiesbaden zaowocował późniejszymi książkami, których tłem była kryminalistyka.

W 1987 roku Kirst przeprowadził się wraz z rodziną do Werdum (Wschodnia Fryzja – niem. Ostfriesland), gdzie mieszkał do śmierci. Tam też został pochowany, gdy 23 lutego 1989 zmarł na raka w szpitalu w Bremie.

Twórczość edytuj

Hans Hellmut Kirst w ciągu 39 lat napisał 59 książek (ostatnia została wydana po jego śmierci). Pierwszą wydaną przez niego książką była powieść Nazywaliśmy go Galgenstrick (Wir nannten ihn Galgenstrick), którą przetłumaczono na siedem języków. Prawdziwą sławę i uznanie na świecie przyniósł mu jednak wydany w 1954 pierwszy tom trylogii 08/15. Dzięki niej Kirst awansował do miana najbardziej poczytnego autora powojennych Niemiec[2].

Większość napisanych przez niego powieści dotyczy czasów III Rzeszy, a szczególnie okresu II wojny światowej. Utwory przesycone są świadomością moralnego upadku narodu niemieckiego. Autor przedstawił w nich w krzywym zwierciadle megalomanię ideologów III Rzeszy.

Jego drugi międzynarodowy bestseller ukazał się w 1960. Była to Fabryka oficerów, książka, która jeszcze w tym samym roku doczekała się adaptacji filmowej. Za swoje osiągnięcia literackie otrzymał między innymi amerykańską nagrodę im. Edgara Allana Poego. Został również jako pierwszy Niemiec członkiem The Authors Guild – największej w Stanach Zjednoczonych organizacji zrzeszającej czynnych autorów, działającej na rzecz ochrony ich praw i wolności słowa.

Po studiach w Federalnym Urzędzie Kryminalnym w Wiesbaden napisał wiele opowiadań i powieści kryminalnych. Między innymi: Niezwykłe wesele w Bärenwalde (Die merkwürdige Hochzeit in Bärenwalde) i Przedziwni ludzie z Maulen (Die merkwürdigen Menschen von Maulen).

Autor często nawiązuje w swojej twórczości do czasów młodości spędzonych w Heimat – małej Ojczyźnie w Prusach Wschodnich. Okres życia młodego pisarza w Mühlen (Mielno) został uwieczniony w powieściach: Bóg śpi na Mazurach (Gott schläft in Masuren) oraz Przedziwni ludzie z Maulen (Die merkwürdigen Menschen von Maulen).

Mimo międzynarodowych sukcesów i wielu nagród jego książki były przez niemieckich krytyków literackich zaliczane do literatury popularnej.

Publikacje edytuj

tytuł oryginału wydawnictwo i rok wydania tytuł polski tłumacz wydawnictwo i rok wydania
Wir nannten ihn Galgenstrick Desch Verlag 1950 Nazywaliśmy go Galgenstrick F.M.Julkowski Interart 1993
Sagten Sie Gerechtigkeit, Captain? Desch Verlag 1952 Pan mówi sprawiedliwość, kapitanie? Robert Stiller Interart 1995
Aufruhr in einer kleinen Stadt Desch Verlag 1953 Skandal w miasteczku Barbara Tarnas Interart 1994
08/15. Die abenteuerliche Revolte des Gefr. Asch Desch Verlag 1954 08/15 w koszarach Jacek Frühling Libros 2000
08/15. Die seltsamen Kriegserlebnisse des Soldaten Asch Desch Verlag 1954 08/15 na wojnie Jacek Frühling Libros 2000
08/15. Der gefährliche Endsieg des Soldaten Asch Desch Verlag 1955 08/15 walczy do końca Jacek Frühling Libros 2000
Die letzte Karte spielt der Tod Desch Verlag 1955 Ostatnią kartą gra śmierć Stanisław Marciniak Interart 1993
Gott schläft in Masuren Desch Verlag 1956 Pan Bóg śpi na Mazurach Tadeusz Ostojski Wydawnictwo Pojezierze 1991
Mit diesen meinen Händen Desch Verlag 1957 Życie toczy się dalej Jan Koprowski Interart 1994
Keiner kommt davon Desch Verlag 1957 Nikt nie ujdzie cało Barbara Tarnas (t. I),
Jan Kuźbiał (t. II) 		Interart 1996
Kultura 5 und der rote Morgen Desch Verlag 1958 Kultura 5 i czerwony poranek Barbara Tarnas Interart 1994
Glück läßt sich nicht kaufen Desch Verlag 1959 Szczęścia nie można kupić Stanisław Marciniak Interart 1994
Fabrik der Offiziere Desch Verlag 1960 Fabryka oficerów Edda Werfel Libros 2001
Kameraden Desch Verlag 1961 Kamraci Jacek Frühling Interart 1993
Die Nacht der Generale Desch Verlag 1962 Noc generałów Karol Czejarek Libros 2001
08/15 heute Desch Verlag 1963 08/15 dzisiaj Karol Czejarek Libros 2000
Bilanz der Traumfabrik Bruckmann 1963 Bilans fabryki snów Interart 1991
Aufstand der Soldaten – Roman des 20 Juli 1944 Desch Verlag, Neuer Kaiser Verlag 1965 Bunt żołnierzy. Powieść o 20 lipca 1944 Barbara Tarnas Interart 1995
Letzte Station Camp 7 (nowa redakcja: Sagten Sie Gerechtigkeit, Captain? z 1955) Desch Verlag 1966
Die Wölfe Desch Verlag, Büchergilde Gutenberg, Bastei-Verlag Lübbe 1967 Wilki Barbara Tarnas Libros 2001
Deutschland deine Ostpreußen Hoffmann & Campe 1968 Moje Prusy Wschodnie. Książka bardzo stronnicza Barbara Przybyłowska Interart 1995
Kein Vaterland Desch verlag 1968 Bez ojczyzny Przemysław Wolski Interart 1994
Soldaten, Offiziere, Generale Buchgemeinschaft Donauland 1969
Faustrecht Desch Verlag 1969 Prawo Fausta Bożena Kłos-Michałowska Interart 1995
Heinz Rühmann (Biographie) Kindler Verlag 1969 Heinz Rühmann Barbara Tarnas Interart 1997
Held im Turm Desch Verlag 1970 Bohater w wieży Barbara Tarnas Interart 1994
Udo – Das Udo Jürgens Songbuch (teksty piosenek) Juncker 1970
Kriminalistik (BLV-Jagdpraxis) Band 5 BLV Buchverlag 1971
Verdammt zum Erfolg Desch Verlag 1971 Skazani na sukces Brygida Jodkowska Interart 1994
Verurteilt zur Wahrheit Desch Verlag 1972 Skazani za prawdę Barbara Tarnas Interart 1995
Gespräche mit meinem Hund Anton Desch Verlag 1972 Rozmowy z moim psem Antkiem Robert Stiller Interart 1996
Verfolgt vom Schicksal Desch Verlag 1973 Przeznaczenie Stanisław Marciniak Interart 1992
Alles hat seinen Preis Hoffmann & Campe 1974 Wszystko ma swoją cenę Ryszard Wojnakowski Interart 1996
Und Petrulla lacht Rowohlt 1974
Die Nächte der langen Messer Hoffmann & Campe 1975 Noc długich noży Karol Czejarek Libros 2000
Generals-Affären C.Bertelsmann 1977 Afery generałów Elżbieta Ptaszyńska-Sadowska Interart 1995
Die Katzen von Coslano Hoffmann & Campe 1977 Koty z Coslano Hanna Rosa Interart 1995
08/15 in der Partei C.Bertelsmann 1978 08/15 w partii Karol Czejarek Libros 2000
Endstation Stacheldraht C.Bertelsmann 1978
Der unheimliche Freund Heyne 1979 Tajemniczy przyjaciel Elżbieta Kryńska Interart 1993
Der Nachkriegssieger C.Bertelsmann 1979 Powojenni zwycięzcy Stanisław Marciniak Interart 1993
Hund mit Mann C.Bertelsmann 1979 Pies i jego pan. Opowieść o przyjacielu Karol Czejarek Interart 1994
Eine Falle aus Papier Heyne 1981 Papierowa pułapka Elżbieta Krycka Interart 1994
Bedenkliche Begegnung Heyne 1982 Znamienne Spotkanie Andrzej Kaniewski Interart 1997
Geld-Geld-Geld Heyne 1982 Pieniądze, pieniądze, pieniądze Barbara Tarnas Interart 1995
Ausverkauf der Helden C.Bertelsmann 1983 Wyprzedaż bohaterów Jerzy Gutowski Interart 1995
Die gefährliche Wahrheit Heyne 1984 Niebezpieczna prawda Andrzej Kaniewski Interart 1996
Blitzmädel C.Bertelsmann 1984 Błyskawiczne dziewczyny Stanisław Marciniak Interart 1996
Die seltsamen Menschen von Maulen. Eine heitere Erzählung aus Ostpraußen Heyne Verlag 1984 Przedziwni ludzie z Maulen. Wesołe opowieści z Prus Wschodnich Robert Stiller Interart 1996
Ende 1945 C.Bertelsmann 1985 Rok 1945 – koniec Karol Czejarek Interart 1993
Das Schaf im Wolfspelz. Ein deutsches Leben Busse-Seewald Verlag 1985 Owca w wilczej skórze Sława Lisiecka Interart 1996
Die merkwürdige Hochzeit in Bärenwalde. Eine heitere erzählung aus Ostpreußen Leda Verlag, Heyne Verlag, Madsack 1986 Niezwykłe wesele w Bärenwalde Robert Stiller Interart 1995
Ein manipulierter Mord Heyne Verlag 1987 Morderstwo manipulowane Tadeusz Ostojski Interart 1996
Der unheimliche Mann Gottes. Eine heitere erzählung aus Ostpreußen Niemeyer C.W. Buchverlage, Leda Verlag, Heyne Verlag 1987 Niesamowity Sługa Boży. Pogodna opowieść z Prus Wschodnich Jan Koprowski Interart 1994
Die Stunde der Totengräber Leda Verlag, Goldmann Wilhelm GmbH 1988 Godzina grabarzy Interart 1993
Menetekel ’39 Blanvalet 1989 Mene, tekel ’39 (Wojna z Polską) Karol Czejarek Interart 1993
Vergebliche Warnung. Der Polenfeldzug 1989
Die Ermordung des Rittmeisters Blanvalet 1992 Śmierć rotmistrza Hanna Rosa Interart 1996

Sztuki teatralne edytuj

  • Auch dem Gesindel spielen Flöten, 1947
  • Galgenstrick, 1948
  • Aufstand der Offiziere, 1966

Adaptacje filmowe edytuj

  • 1954 08/15 w koszarach (część 1), reżyseria Paul May w rolach głównych Joachim Fuchsberger, Paul Bösiger, Emmerich Schrenk, Hans Christian Blech, Helen Vita, Mario Adorf
  • 1955 08/15 na wojnie (część 2), reżyseria Paul May w rolach głównych Joachim Fuchsberger, O.E. Hasse, Ellen Schwiers
  • 1955 08/15 w ojczyźnie (część 3), reżyseria Paul May w rolach głównych Joachim Fuchsberger, Gustav Knuth
  • 1958 Blitzmädel an die Front, reżyseria Werner Klingler, scenariusz: Hans Hellmut Kirst, w rolach głównych Eva-Ingeborg Scholz, Bert Fortell, Klausjürgen Wussow, Horst Frank, Antje Geerk
  • 1960 Fabrik der Offiziere, reżyseria Frank Wisbar, w rolach głównych Carl Lange, Helmut Griem, Karl John, Erik Schumann
  • 1966 Noc generałów (GB/F, The night of the generals), reżyseria Anatole Litvak, w rolach głównych Peter O’Toole, Omar Sharif, Donald Pleasence
  • 1989 Fabrik der Offiziere (BRD/CSSR), reżyseria Wolf Vollmar, w rolach głównych Manfred Zapatka, Karl-Walter Diess, Thomas Holtzmann, Sigmar Solbach.

Nagrody edytuj

Fundacje edytuj

  • W 1958 wszystkie wpływy z norweskiego wydania Nikt nie ujdzie cało przeznaczył na stypendia dla norweskich studentów, aby mogli dalej pracować w duchu Alberta Schweitzera
  • Od 1960 przekazywał tantiemy z książek do dyspozycji organizacji socjalnych Izraela i Polski, gdzie przeznaczone zostały na pomoc sierotom wojennym
  • W 1967 z okazji 100-urodzin niemieckiego pisarza Ludwiga Thomy ufundował „medal za szczególne obywatelskie zasługi”
  • Wpływy z Rozmów z psem Antkiem, Kotów z Caslano i Psa i jego pana przekazał na schroniska dla zwierząt.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Szlakiem wielkich postaci: Hans Hellmut Kirst i Ostróda.
  2. ↑ Karol Czejarek: Hans Hellmut Kirst – żołnierz Hitlera czy światowy antynazistowski pisarz?. przegladdziennikarski.pl, 7 stycznia 2017. [dostęp 2017-05-16].

Bibliografia edytuj

  • Hans Hellmut Kirst. Der Autor und sein Werk. Information, Zeugnis, Kritik, red. v. Heinz Puknus. München: Bertelsmann 1979. ISBN 3-570-07070-0.
  • Armin Mohler: Der Fall Kirst. w: Von rechts gesehen S. 230 ff., Seewald, Stuttgart 1974. ISBN 3-512-00365-6.
  • Karol Czejarek: Nazizm, wojna i III Rzesza w powieściach Hansa Hellmuta Kirsta. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2003. ISBN 9788389247162.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hans_Hellmut_Kirst&oldid=73083966”