Helena Wolny
Helena Wolny (ur. 14 lutego 1924 w Brynicy Mokrej, zm. 16 listopada 2005 w Kielcach)[1] – nauczyciel akademicki, metodyk literatury i języka polskiego, poetka.
Życiorys edytuj
Helena Wolny urodziła się w Brynicy Mokrej pow. Jędrzejów w rodzinie oficera Legionów Józefa Piłsudskiego Andrzeja Zmorzyńskiego i Weroniki Zmorzyńskiej z domu Zyman[1]
Lata okupacji spędziła w Kielcach, gdzie uczyła się na tajnych kompletach, była żołnierzem Armii Krajowej (pseudonim: Glawa). Matura w czerwcu 1945 roku w Liceum Ogólnokształcącym im. Jana Śniadeckiego w Kielcach. Studiowała polonistykę na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (1945-49) oraz na Uniwersytecie Jagiellońskim (1949-50), gdzie na podstawie pracy pt. Religijność Kasprowicza – prześledzenie faz rozwojowych na tle życia i twórczości, napisanej pod kierunkiem prof. dra hab. Stanisława Pigonia, w czerwcu 1950 roku otrzymała stopień magistra filologii polskiej.
Ze względów rodzinnych, mimo propozycji pozostania na uczelni, powróciła do Kielc i rozpoczęła pracę w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej jako kierownik działu gromadzenia, opracowania i upowszechniania księgozbiorów. W latach 1952–1955 pracowała w Wydziale Zdrowia Urzędu Miasta Kielc jako instruktor średnich szkół medycznych, a następnie w latach 1955–1958 w Wydziale Kultury jako wizytator szkół artystycznych i nauczycielka języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 2 w Kielcach (1958-59), Technikum Ekonomicznym nr 2 (1959-62), IV Liceum Ogólnokształcącym im. Hanki Sawickiej (1962-69), I Liceum Ogólnokształcącym im. Stefana Żeromskiego (1969-72)[2].
W latach 1966–1970 była metodykiem nauczania języka polskiego w Okręgowym Ośrodku Metodycznym w Kielcach. W 1968 roku na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymała stopień doktora nauk humanistycznych na podstawie dysertacji pt. Twórczość Mieczysława Romanowskiego – poety powstańca (1833-1863), napisanej pod opieką naukową prof. dra hab. Wacława Kubackiego.
W roku 1969 rozpoczęła pracę w Instytucie Filologii Polskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Kielcach, gdzie kierowała Zakładem Metodyki Nauczania Języka Polskiego. W 1980 roku przeszła na emeryturę.
Była w Polsce prekursorką indywidualizacji nauczania literatury i języka polskiego, głosiła zasadę: praca nauczyciela musi być na miarę każdego ucznia[3]. W 1978 roku Rada Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego nadała Helenie Wolny stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych na podstawie rozprawy pt.Indywidualizacja nauczania literatury w świetle badań eksperymentalnych[4]. Współpracowała z Zespołem Literatury Pozytywizmu Uniwersytetu Warszawskiego oraz Pracownią Folklorystyczną Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Synem Heleny Wolny jest Kazimierz Wolny-Zmorzyński
Odznaczenia edytuj
- Złoty Krzyż Zasługi (1974),
- Odznaka Za Zasługi dla Kielecczyzny (1974),
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (1980),
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1983),
- Medal Zwycięstwa i Wolności (1987),
- Krzyż Armii Krajowej (1998).
W roku 1997 Prezydent RP nadał Helenie Wolny stopień podporucznika Wojska Polskiego za podziemną działalność w okresie okupacji hitlerowskiej.
Upamiętnienie edytuj
Od 2006 roku Klub Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” w Kielcach organizuje coroczny Młodzieżowy Konkurs Poetycki Jednego Wiersza im. Heleny Wolny. Konkurs przeznaczony jest dla uczniów szkół średnich i studentów województwa świętokrzyskiego[5]
Twórczość edytuj
Rozprawy naukowe edytuj
- Twórczość dramatyczna Mieczysława Romanowskiego – poety powstańca (1833-1863). Kielce 1977;
- Indywidualizacja nauczania literatury w świetle badań eksperymentalnych. Kielce 1977;
- Zasada indywidualizacji w nauczaniu języka polskiego. Warszawa 1979;
- Literacka twórczość Adolfa Dygasińskiego. Studia. Kielce 1991.
Poezja edytuj
- Wiara, nadzieja, miłość (1994);
- Tajemnica człowieka (1995);
- Niezwykły pontyfikat (1996);
- Ojczyzna moja w kajdanach niewoli (1996);
- Sens życia (1996); Tajemnica Twarzy (1997);
- Jest taki świat (1997); Miłość (1997);
- Boże Narodzenie. Jasełka (1997);
- Święty Wojciech. Dramat poetycki (1997);
- Tęsknota (1998); Młodzieńcze refleksje (1998).
Przypisy edytuj
- ↑ a b Tadeusz Stolarski, Znani i nieznani Ziemi Jędrzejowskiej. Słupia Jędrzejowska-Włoszczowa 2009, s. 370.
- ↑ Beata Piotrowska, I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Bibliografia. Jubileusz 285-leci, Kielce: Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Witolda Gombrowicza w Kielcach, 2010, s. 147, ISBN 978-83-60108-80-2 [dostęp 2017-09-29] (pol.).
- ↑ Tadeusz Stolarski, Znani i nieznani Ziemi Jędrzejowskiej. Słupia Jędrzejowska-Włoszczowa 2009, s. 372.
- ↑ Maria Błogowska, Wypełnić życie – sylwetka Heleny Wolny. „Nowa Szkoła”, nr 1, rok 1980.
- ↑ Daniela Kowalska, Spotkania z Człowiekiem. Kielce-Morawica 2011, s. 264–265.