Henry Baker Tristram

Henry Baker Tristram
Data i miejsce urodzenia	11 maja 1822 ; Eglingham, Northumberland, Anglia
Data śmierci	8 marca 1906
Zawód, zajęcie	ornitolog, duchowny
Narodowość	angielska
	Multimedia w Wikimedia Commons

Henry Baker Tristram FRS (ur. 11 maja 1822, zm. 8 marca 1906) – angielski duchowny, badacz Biblii, podróżnik i ornitolog. Jako pastor-przyrodnik był jednym z pierwszych, choć krótkotrwałych, zwolenników darwinizmu, próbując pogodzić ewolucję ze stworzeniem.

Biografia edytuj

Był synem ks. Henry’ego Bakera Tristrama^[1], urodzony na plebanii Eglingham, niedaleko Alnwick w Northumberland. Studiował w Durham School i Lincoln College w Oksfordzie. W 1846 przyjął święcenia kapłańskie^[2].

Praca w dyplomacji, naukowa i misyjna edytuj

Tristram był sekretarzem gubernatora Bermudów w latach 1847–1849. Badał Saharę, a w 1858 odwiedził Palestynę, powracając tam w 1863 i 1872 i dzieląc swój czas między obserwacje przyrodnicze i identyfikację miejsc wspomnianych w Starym i Nowym Testamencie. W 1873 został kanonikiem katedry w Durham. W 1881 ponownie udał się do Palestyny, Libanu, Mezopotamii i Armenii. Odbył również drugą podróż do Japonii, aby odwiedzić swoją córkę, Katherine Alice Salvin Tristram^[3], w 1891^[4]. Była ona misjonarką i nauczycielką w Osace^[5]. Była pierwszą kobietą misjonarką z Church Missionary Society, która miała stopień naukowy^[6].

W 1858 przeczytał równocześnie opublikowane prace Charlesa Darwina i Alfreda Russela Wallace’a, które zostały odczytane w Linnean Society, i opublikował artykuł w „Ibis”, stwierdzając, że biorąc pod uwagę serię około 100 różnych gatunków skowronków przede mną... nie mogę oprzeć się przekonaniu o słuszności poglądów przedstawionych przez panów Darwina i Wallace'a. Próbował pogodzić tę wczesną akceptację ewolucji ze stworzeniem^[7]. Po słynnej debacie oksfordzkiej między Thomasem Henrym Huxleyem i Samuelem Wilberforce’em, Tristram, po wczesnej akceptacji teorii, odrzucił darwinizm^[8].

Tristram był założycielem i pierwotnym członkiem British Ornithologists’ Union, a w 1868 został mianowany członkiem Royal Society. Edward Bartlett, angielski ornitolog i syn Abrahama Dee Bartletta, towarzyszył Tristramowi w podróży do Palestyny w latach 1863–1864. Podczas swoich podróży Tristram zgromadził obszerną kolekcję ptasich skór, którą sprzedał do World Museum Liverpool^[9].

Opublikowane prace edytuj

Publikacje Tristrama obejmowały:

The Great Sahara (1860)
The Land of Israel, a Journal of Travels in Palestine, Undertaken with Special Reference to Its Physical Character (1865)
The Natural History of the Bible (1867); 10th edition (1911)
Scenes in the East (1870)
The Daughters of Syria (1872)
Land of Moab (1874)
Pathways of Palestine (1882)
The Fauna and Flora of Palestine (1884)
The Survey of Western Palestine: The Fauna and Flora of Palestine (1884)
Eastern Customs in Bible Lands (1894) and Rambles in Japan (1895)

Dziedzictwo edytuj

Jego imieniem nazwano wiele ptaków, w tym: czarnotek arabski (Onychognathus tristramii), pokrzewka algierska – angielska nazwa Tristram's warbler, Dryocopus javensis richardsi – podgatunek dzięcioła białobrzuchego, Tristram's woodpecker, kulczyk syryjski – jedna z nazw angielskich Tristram's serin, nawałnik żałobny – Tristram's storm petrel. Użyczył również swojego imienia myszoskoczkowi Meriones tristrami^[10] (suwak anatolijski), znanemu także jako Tristram's jird. Jest on również upamiętniony w naukowej nazwie gatunku jaszczurki Acanthodactylus tristrami^[11].

Życie prywatne edytuj

Ożenił się z Eleanor Mary Bowlby w Cheltenham 5 lutego 1850 roku. Wśród ich ośmiorga dzieci była misjonarka i nauczycielka Katherine Alice Salvin Tristram^[4].

Przypisy edytuj

↑ Tristram, Henry Baker (2), [w:] JosephJ. Foster JosephJ., Alumni Oxonienses: The Members of the University of Oxford, 1715–1886, t. 4, s. 1440 .
↑ Tristram, Henry Baker (1822-1906) on JSTOR, plants.jstor.org, DOI: 10.5555/al.ap.person.bm000010181 [dostęp 2023-07-01] .
↑ CHURCH MISSIONARY SOCIETY ARCHIVE Section I: East Asia Missions Part 1: Japan, 1869-1949 (including Loochoo Naval Mission, 1843-1861) [online] [zarchiwizowane z adresu 2008-07-23] .
↑ ^a ^b A.R.A.R. Buckland A.R.A.R., Robin A.R.A. Butlin Robin A.R.A., Tristram, Henry Baker (1822–1906), geologist and naturalist, [w:] Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 23 września 2004, DOI: 10.1093/ref:odnb/36560, ISBN 978-0-19-861412-8 (ang.).
↑ H.C.G.H.C.G. Matthew H.C.G.H.C.G., B.B. Harrison B.B. (red.), The Oxford Dictionary of National Biography, Oxford: Oxford University Press, 23 września 2004, DOI: 10.1093/ref:odnb/63276 [dostęp 2023-07-01] .
↑ Julia Katorobo, John Martin, Cathy Ross, 'Pioneering Women, Extraordinary Lives', Yes Magazine, 2004
↑ Armstrong 2000 ↓, s. 6.
↑ Hesketh,I. 2009 "Of Apes and Ancestors - Evolution, Christianity and the Oxford Debate", University of Toronto Press, 85–86.
↑ British Ornithologists'B.O.' Union British Ornithologists'B.O.', Canon Tristram, „Ibis”, seria 9 t. 2, 1908, s. 153–156 .
↑ OldfieldO. Thomas OldfieldO., XXV.— Description of a new species of Meriones from Palestine, „Annals and Magazine of Natural History”, 9 (50), 1892, s. 147–149, DOI: 10.1080/00222939208677293, ISSN 0374-5481 (ang.).
↑ BoB. Beolens BoB., MichaelM. Grayson MichaelM., MichaelM. Watkins MichaelM., The eponym dictionary of reptiles, Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2011, ISBN 978-1-4214-0135-5 [dostęp 2023-07-01] .

Linki zewnętrzne edytuj

1865: The land of Israel: Travels in Palestine.
1873: The land of Moab; travels and discoveries on the east side of the Dead Sea and the Jordan
Patrick Armstrong: The English Parson-naturalist: A Companionship Between Science and Religion. Gracewing, 2000. ISBN 978-0-85244-516-7. (ang.).

[1] Tristram, Henry Baker (2), [w:] JosephJ. Foster JosephJ., Alumni Oxonienses: The Members of the University of Oxford, 1715–1886, t. 4, s. 1440 .

[2] Tristram, Henry Baker (1822-1906) on JSTOR, plants.jstor.org, DOI: 10.5555/al.ap.person.bm000010181 [dostęp 2023-07-01] .

[3] CHURCH MISSIONARY SOCIETY ARCHIVE Section I: East Asia Missions Part 1: Japan, 1869-1949 (including Loochoo Naval Mission, 1843-1861) [online] [zarchiwizowane z adresu 2008-07-23] .

[odnb-4] A.R.A.R. Buckland A.R.A.R., Robin A.R.A. Butlin Robin A.R.A., Tristram, Henry Baker (1822–1906), geologist and naturalist, [w:] Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 23 września 2004, DOI: 10.1093/ref:odnb/36560, ISBN 978-0-19-861412-8 (ang.).

[5] H.C.G.H.C.G. Matthew H.C.G.H.C.G., B.B. Harrison B.B. (red.), The Oxford Dictionary of National Biography, Oxford: Oxford University Press, 23 września 2004, DOI: 10.1093/ref:odnb/63276 [dostęp 2023-07-01] .

[6] Julia Katorobo, John Martin, Cathy Ross, 'Pioneering Women, Extraordinary Lives', Yes Magazine, 2004

[CITEREFArmstrong20006-7] Armstrong 2000 ↓, s. 6.

[8] Hesketh,I. 2009 "Of Apes and Ancestors - Evolution, Christianity and the Oxford Debate", University of Toronto Press, 85–86.

[9] British Ornithologists'B.O.' Union British Ornithologists'B.O.', Canon Tristram, „Ibis”, seria 9 t. 2, 1908, s. 153–156 .

[10] OldfieldO. Thomas OldfieldO., XXV.— Description of a new species of Meriones from Palestine, „Annals and Magazine of Natural History”, 9 (50), 1892, s. 147–149, DOI: 10.1080/00222939208677293, ISSN 0374-5481 (ang.).

[11] BoB. Beolens BoB., MichaelM. Grayson MichaelM., MichaelM. Watkins MichaelM., The eponym dictionary of reptiles, Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2011, ISBN 978-1-4214-0135-5 [dostęp 2023-07-01] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]