Henryk Eile
Henryk Eile vel Nachman Hirsch Eile (ur. 12 października 1878 w Krakowie, zm. 19 marca 1949 w Łodzi) – polski prawnik, historyk administracji, publicysta, pułkownik intendent Wojska Polskiego.
.JPG) Henryk Eile (1925) | |
 pułkownik intendent
| |
| Data i miejsce urodzenia |
12 października 1878 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
19 marca 1949 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1929 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
Dep. Wojsk. NKN, |
| Stanowiska |
szef wydziału uposażeń |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
urzędnik ministerialny |
| Odznaczenia | |
  
| |
.png){kind=small}
Życiorys edytuj
Henryk Eile urodził się 12 października 1878 roku w Krakowie, w rodzinie Filipa, kupca, i Jadwigi z domu Grynwald, jego rodzice byli Żydami. Kształcił się w Gimnazjum św. Jacka, a następnie w Gimnazjum św. Anny w Krakowie, w którym w 1899 r. zdał egzamin maturalny[1]. Podjął studia na Uniwersytecie Wiedeńskim (od 1899 do 1900), które kontynuował na Wydziale Prawa Uniwersytecie Jagiellońskim do 1903 otrzymując absolutorium. W latach 1907–1914 zajmował stanowisko referenta spraw przemysłowych w Izbie Handlowo-Przemysłowej we Lwowie[2].
Działał w ramach organizacji Polski Skarb Wojskowy[3]. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich 8 sierpnia 1914. Otrzymał przydział do Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego, w którym sprawował stanowisko naczelnika wydziału. W 1915 kierował biurem odpowiedzialnym za udzielanie zasiłków i zaopatrzenia dla rodzin walczących legionistów. Mianowany podporucznikiem w korpusie oficerów kancelaryjnych w kwietniu 1917[4]. Następnie był szefem sekcji gospodarczej w Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu od 1 lipca 1917 do 1 września 1918. Służył w Legionach w stopniu porucznika kancelaryjnego.
W listopadzie 1918 roku został przyjęty do Wojska Polskiego. Po wojnie polsko-bolszewickiej podjął służbę w Departamencie VII Gospodarczym (Intendentury) Ministerstwa Spraw Wojskowych, w którym w stopniu kapitana został szefem sekcji V Zaopatrzenia Rodzin Wojskowych i Emerytów[5].
1 czerwca 1921 roku pełnił służbę w Departamencie VII Ministerstwa Spraw Wojskowych, a jego oddziałem macierzystym był wówczas Wojskowy Okręgowy Zakład Gospodarczy w Warszawie Powązkach[6].
3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 30. lokatą w korpusie oficerów intendentów[7]. 5 kwietnia 1923 roku został przesunięty ze stanowiska szefa Wydziału Wojenno-Likwidacyjnego na stanowisko szefa Wydziału Uposażeń w Departamencie VII Intendentury Ministerstwa Spraw Wojskowych[8][9][10].
1 grudnia 1924 roku awansował na pułkownika ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 11. lokatą w korpusie oficerów intendentów[11]. W 1928 był przydzielony do Departamentu Intendentury Ministerstwa Spraw Wojskowych[12]. Z dniem 30 kwietnia 1929 roku został przeniesiony w stan spoczynku[13].
W późniejszych latach II Rzeczypospolitej pełnił funkcje urzędnika ministerialnego: był radcą w Ministerstwie Rolnictwa, od 15 marca 1930 był urzędnikiem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Po wybuchu II wojny światowej 1939 podczas kampanii wrześniowej służył w Sekretariacie Komisariatu Cywilnego działającym przy Dowództwie Obrony Warszawy. Brał udział w działaniach obrony cywilnej. Lata okupacji niemieckiej ziem polskich przeżył ukrywany przez Polaków[14].
Publikował w zakresie historii administracji i wojskowości polskiej. Występował z odczytami w Polskim Radiu[15][16].
Zmarł 19 marca 1949 w Łodzi.
Został pochowany w części rzymskokatolickiej Starego Cmentarza w Łodzi[17].
Jego żoną była Gustawa z domu Rychter[18], a ich synem był Marian Eile (1910–1984), dziennikarz, satyryk, malarz i scenograf.
Publikacje edytuj
- Opieka nad Legionistami polskimi i ich rodzinami (1915)
- Kwestya inwalidów (1916)
- Wojsko polskie a przemysł (1917)
- Wojsko jako czynnik gospodarczy (1918)
- Dzieje administracji w wojsku Księstwa Warszawskiego. Oblężenie Zamościa w 1813 (1927)
- Dzieje administracji w wojsku Księstwa Warszawskiego. Zaopatrzenie wojska
- Dzieje administracji w wojsku Księstwa Warszawskiego. Książę Józef jako administrator (1928)[19]
- Sto lat temu (1928)
- Czasy i ludzie. Sto lat temu... (1929)
- Prasa warszawska przed stu laty i współczesna jej ocena (1929)
- Rok 1830. Wojsko, prasa, sprawy polityczne, oświata, nauka, literatura, sztuka, muzyka, teatr, sprawy ekonomiczne, komunikacyjne, społeczne, wynalazki, zabawy, czasy i ludzie, powstanie (1930)
- Powstanie listopadowe. Finanse i administracja wojska (1930)
- Podstawy finansowe powstania listopadowego (1931)
- Warszawa z drewnianej murowana (1936)[20]
- Teatr warszawski w dobie powstańczej (1933)[21]
- Polityka a inwestycje. Rząd Powstania Styczniowego wobec inwestycji wodociągowo-kanalizacyjnej m. Warszawy (1933)
- Miasta, rzemiosło, cechy (rozkwit i upadek) (1947)
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Niepodległości (4 lutego 1932)[22]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[23]
- Złoty Krzyż Zasługi (28 września 1925)[24]
Przypisy edytuj
- ↑ Marek Gałęzowski, Eile Henryk [w:] Na wzór Berka Joselewicza. Sylwetki żołnierzy i oficerów pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich, z przedmową Richarda Pipesa, Warszawa 2010, wyd. IPN, s. 209.
- ↑ Ibidem.
- ↑ Zygmunt Zygmuntowicz: Żydzi Bojownicy o Niepodleglość Polski. Lwów: 1939.
- ↑ Mianowania w Legionach. „Nowa Reforma”, s. 3, nr 201 z 1 maja 1917.
- ↑ Regina Czarnecka: Organizacja Ministerstwa Spraw Wojskowych (MSWojsk.) w latach 1918–1921. Centralne Archiwum Wojskowe. [dostęp 2015-08-21].
- ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Dodatek do Dziennika Personalnego M.S.Wojsk. Nr 37 z 24 września 1921 roku, s. 487, 611.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 8 czerwca 1922 roku, Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1922, s. 338.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 20 z 5 kwietnia 1923 roku, s. 283.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 22, 1271.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 22, 1155.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 731.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 770, 782.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 4 z 14 lutego 1929 roku, s. 71.
- ↑ Marek Gałęzowski: Żydzi w Legionach. Uważam Rze Historia, 10 listopada 2012. [dostęp 2015-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2016)].
- ↑ Co usłyszymy przez warszawskie radio. „Robotnik”, s. 6, nr 118 z 27 marca 1931. Polska Partia Socjalistyczna.
- ↑ Radjo-program. „Głos Ziemi Białostockiej”, s. 3, nr 88 (159) z 18 kwietnia 1931.
- ↑ Ireneusz Kampinowski, Szlakiem pamięci, wyd. 5, 2022, s. 10.
- ↑ Marek Gałęzowski, Na wzór Berka Joselewicza. Żołnierze i oficerowie pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich. Z przedmową Richarda Pipesa. Warszawa 2010, s. 209–212.
- ↑ Napoleon i jego życie. napoleon.org.pl. [dostęp 2015-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-19)].
- ↑ Halina Danczowska: Rada Artystyczna Miasta Lublina 1935-1939. Lublin: 2011, s. 38.
- ↑ Stanisław Moniuszko, Straszny dwór. Warszawa: Teatr Narodowy w Warszawie, 1998, s. 33.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 29, poz. 35 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 23.
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 241, poz. 989 „za zasługi, położone na polu administracji armji”.
Bibliografia edytuj
- Marek Gałęzowski, Eile Henryk [w:] Na wzór Berka Joselewicza. Sylwetki żołnierzy i oficerów pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich, z przedmową Richarda Pipesa, Warszawa 2010, wyd. IPN, s. 209-212.
- Marek Gałęzowski, Żydzi walczący o Polskę. Zapomniani obrońcy Rzeczypospolitej, wyd. Znak Horyzont, Kraków 2021.
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych.
- Rocznik Oficerski 1923. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1923. [dostęp 2016-06-05].
- Rocznik Oficerski 1924. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1924. [dostęp 2016-06-11].
- Rocznik Oficerski 1928. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1928. [dostęp 2016-06-11].
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
- Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Henryk Eile. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2015-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-21)].
- Henryk Eile – publikacje w bazie Google Books. google.pl. [dostęp 2015-08-21].
Linki zewnętrzne edytuj
- Prace Henryka Eile w serwisie Polona.pl