Hildebrand Gurlitt (ur. 15 września 1895, zm. 9 listopada 1956) − niemiecki historyk sztuki i handlarz dziełami sztuki.

Hildebrand Gurlitt
Data urodzenia

15 września 1895

Data śmierci

9 listopada 1956

Zawód, zajęcie

historyk sztuki, handlarz dziełami sztuki

Życiorys edytuj

Gurlitt urodził się 15 września 1895. Jego dziadek był malarzem, a ojciec historykiem sztuki. W czasie I wojny światowej Hildebrand Gurlitt służył w armii jako oficer piechoty. Po zakończeniu walk podjął w rodzinnym Dreźnie studia w zakresie historii sztuki, uzyskał też w tej dziedzinie doktorat. W 1925[1] został dyrektorem Muzeum Króla Alberta w Zwickau, przebudował wówczas budynek w stylu Bauhausu i co roku organizował ówczesnym twórcom duże wystawy. W 1930 jako „mieszaniec drugiego stopnia” i miłośnik modernizmu stracił stanowisko szefa muzeum po naciskach nazistów. Po jego dymisji lokalna prasa i mieszkańcy powszechnie wyrażali swoje zadowolenie. Po utracie pracy Gurlitt przeniósł się do Hamburga i zaangażował się w prace w tamtejszym stowarzyszeniu artystów, ale stracił stanowisko, gdy w 1933 jedna z miejscowych gazet, już po przejęciu władzy przez nazistów, zarzuciła mu „zażydzenie środowiska artystycznego”[2].

Straciwszy pracę zajął się handlem sztuką, który mimo Wielkiego Kryzysu dobrze się rozwijał. Szybko w swojej działalności zawodowej zyskał uznanie środowiska i gdy w 1937 dzieła modernistów zaczęto usuwać z muzeów jako „sztukę zdegenerowaną”, a Joseph Goebbels postanowił niechciane dzieła sprzedać, Gurlitt znalazł się wśród handlarzy sztuki, których wciągnięto do współpracy przy obrocie tymi pracami[2].

Gdy Gurlitt zdobył zaufanie nazistów, ci wyznaczyli mu zadanie zbierania w okupowanej zachodniej Europie obrazów dla wielkiego muzeum sztuki w Linzu, które tworzono z polecenia Hitlera. Dysponujący kilkumilionowym budżetem Gurlitt do końca wojny kupił od kolekcjonerów i handlarzy dzieł sztuki ponad 100 obrazów i rzeźb. Zakupione obrazy przechowywał w Dreźnie, dokąd przeniósł się w 1942[2].

Zimą 1945 zabrał 25 skrzyń z obrazami i wyjechał z rodziną do Aschbach, gdzie kilka miesięcy później aresztowali go amerykańscy żołnierze. Po trzech dniach przesłuchań został jednak zwolniony z braku dowodów na nielegalne posiadanie tych dzieł[2]. Gurlitt twierdził po wojnie, że reszta jego kolekcji została zniszczona podczas bombardowań Drezna[3]. Zarekwirowane w 1945 dzieła sztuki oddano mu dopiero w 1950. Po wojnie dalej handlował sztuką i działał w nadreńskim stowarzyszeniu artystów[2].

Zginął w wypadku samochodowym[2] 9 listopada 1956[4].

Miał syna Corneliusa[2].

W lutym 2012 kolekcja 1406 obrazów Gurlitta o szacunkowej wartości miliarda euro została odnaleziona w domu jego syna. Aresztowanie kolekcjonera i zajęcie kolekcji nastąpiło z powodu podejrzeń o przestępstwa podatkowe. Sprawa była trzymana przez wymiar sprawiedliwości w tajemnicy[5], opinii publicznej znana stała się dopiero w listopadzie 2013[6]. Konsul generalna Justyna Lewańska jako pierwsza wystąpiła do prokuratury w Augsburgu z wnioskiem o udostępnienie pełnej listy zabezpieczonych obrazów z kolekcji Gurlitta. Zapowiedziano wówczas, że prawdopodobnie około 400 obrazów wróci do właściciela, gdyż nie znalazły się one na listach zaginionych dzieł sztuki, a pretensji do nich nikt nie zgłosił[5]. Cornelius Gurlitt całe życie poświęcił ochronie kolekcji, czyniąc to jedyną aktywnością swojego życia. W 2011 sprzedał jednak kilka obrazów, by uzyskać środki do życia[6].

Przypisy edytuj

  1. Guy Walters: Revealed: The oddball who hid £1bn of art in his squalid flat... and the extraordinary story of how his father, who stole paintings for the Nazis, conned Allied investigators. [w:] Daily Mail [on-line]. 2013-11-13. [dostęp 2013-11-25]. (pol.).
  2. a b c d e f g Bartosz T. Wieliński: Sekrety marszanda Hitlera. Jak Hildebrand Gurlitt zgromadził bezcenną kolekcję. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2013-11-16. [dostęp 2013-11-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-02)]. (pol.).
  3. Michał Wybieralski: Picasso, Chagall i inne dzieła wrócą do 80-latka z Monachium? "Jest prawowitym właścicielem". [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2013-11-06. [dostęp 2013-11-25]. (pol.).
  4. Andreas Rossmann: Keine Fahne am Mast, nur Fähnchen im Wind?. Frankfurter Allgemeine Zeitung, 2013-12-11. [dostęp 2013-12-29]. (niem.).
  5. a b Bartosz T. Wieliński: Cornelius Gurlitt odzyska swoje płótna. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2013-11-21. [dostęp 2013-11-25]. (pol.).
  6. a b Paweł Gawlik: Właściciel nazistowskiej kolekcji obrazów: One muszą do mnie wrócić. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2013-11-17. [dostęp 2013-11-25]. (pol.).