Homo Faber: relacja
Homo Faber: relacja (niem. Homo faber. Ein Bericht) – powieść Maksa Frischa napisana w 1956 roku, opublikowana w Polsce w roku 1959. Druga powieść należąca do trylogii Frischa traktującej o wyalienowaniu i niedostosowaniu jednostki[2], będąca jednocześnie nowoczesną wersją mitu o Edypie.
| Autor | |||
|---|---|---|---|
| Typ utworu | |||
| Wydanie oryginalne | |||
| Miejsce wydania | |||
| Język | |||
| Data wydania |
1957 | ||
| Pierwsze wydanie polskie | |||
| Data wydania polskiego |
1959 | ||
| Wydawca | |||
| Przekład | |||
| |||
Książka wydawna była w Polsce kilkunastokrotnie, przez wydawnictwa Czytelnik, Interart, De Agostini, Muza oraz Świat Książki[3]. Autorką przekładu do wszystkich w/w wydawnictw jest Irena Krzywicka.
Fabuła edytuj
Tytułowy Homo Faber (łac. człowiek wytwórca), Walter jest inżynierem (jego praca dyplomowa traktowała o demonie Maxwella) i pracuje dla UNESCO. Podczas podróży do Caracas spotyka Herberta. Podczas przypadkowej rozmowy podczas lotu okazuje się, że Walter i Joachim, brat Herberta, znali się w młodości. Faber postanawia zmienić trasę, aby się z nim spotkać. Gdy obaj mężczyźni docierają na plantację tytoniu w Gwatemali okazuje się, że Joachim popełnił samobójstwo.
Kilka tygodni później, Walter podczas rejsu z Nowego Jorku do Francji poznaje Elisabeth, młodą kobietę, która wzbudza jego fascynację. Podczas podróży rodzi się tylko niegroźny flirt, jednak po rejsie spotyka ją w Paryżu, oferując swoje towarzystwo. Razem postanawiają wybrać się samochodem do Włoch, a potem do Grecji, gdzie mieszka matka Elisabeth. Podczas jednej z ich rozmów okazuje się, że matka dziewczyny, Hanna, również jest znajomą Waltera z czasów młodości, a jej ojcem jest właśnie Walter.
Ostatniego dnia podróży, na plaży nieopodal Koryntu, Elisabeth zostaje ukąszona przez żmiję. Walterowi udaje się dowieźć ją do szpitala w Atenach. Tam spotyka Hannę, od której dowiaduje się, że Elisabeth była jego córką. Mimo że Elisabeth otrzymuje zastrzyk z surowicą, umiera.
Interpretacja edytuj
Jak pisze Grażyna Rompel-Kwiatkowska, Frisch zbudował powieść w oparciu o arystotelesowską definicję tragedii[4] oraz tragedię Sofoklesa Król Edyp. W książce można znaleźć elementy tragedii antycznej, które również występują u Sofoklesa, jak:
- popełnienie czynu tragicznego – hamartia,
- zmiana kierunku biegu zdarzeń – peripeteja,
- wyjaśnienie tożsamości bohatera – anagnorismos (anagnoryzm),
- bolesne zdarzenia między bliskimi osobami wzbudzające u odbiorcy litość i trwogę jednocześnie prowadzące do katharsis,
- przywrócenie stanu równowagi – dike.
Podobieństwo Fabera i Edypa wynika również z podobieństwa losów (kazirodztwo, odkrywanie prawdy), miejsca akcji (Ateny, Korynt) oraz elementów świata przedstawionego[5], zaczerpniętych przez Frischa z tragedii Sofoklesa[6]: wiara w nieomylność rozumu, głowa Meduzy, Mojry, Erynie, skorupy greckiej wazy itp.
Ekranizacja edytuj
Na podstawie powieści powstał film Homo Faber Volkera Schlöndorffa z Samem Shepardem i Julie Delpy w rolach głównych.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Homo Faber: relacja (1959). WorldCat. [dostęp 2011-12-24]. (ang.).
- ↑ O. Dobijanka-Witczakowa, Bohater powieści Maxa Frischa, w: "Rocznik Komisji Historycznej" XI, 1974.
- ↑ Homo Faber: a report > Polish. WorldCat. [dostęp 2011-12-24]. (ang.).
- ↑ G. Rompel-Kwiatkowska, Elementy tragedii antycznej w powieści Homo Faber Maksa Frischa, "Meander" nr 4, 2005, s. 468–495, 530.
- ↑ W. R. Lehmann, Mythologische Vexierspiele. Zu einer Kompositionstechnik bei Bűchner, Dőblin, Camus und Frisch, w: Studien zur deutschen Literatur, Heidelberg 1979.
- ↑ M. Leber, Vom modern Roman zur antiken Tragödie, Berlin – New York 1990.