Hruszówka
Hruszówka (biał. Грушаўка) – wieś w rejonie lachowickim obwodu brzeskiego Białorusi. Dawniej miasto w I Rzeczypospolitej, następnie do 1945[2] miejscowość w II Rzeczypospolitej.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Wysokość |
120 m n.p.m. |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 1633 |
| Kod pocztowy |
225372 |
Położenie na mapie obwodu brzeskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 53°02′N 26°20′E/53,033333 26,333333
| |
Historia edytuj
W Rzeczypospolitej Obojga Narodów leżała w województwie nowogródzkim, w powiecie nowogródzkim. Odpadła od Polski w wyniku II rozbioru.
W XIX i w początkach XX w. położona była w Rosji, w guberni mińskiej, w powiecie słuckim.
W dwudziestoleciu międzywojennym leżała w Polsce, w województwie nowogródzkim, w powiecie baranowickim[a], w gminie Lachowicze[3]. W 1921 miejscowość liczyła 95 mieszkańców, zamieszkałych w 8 budynkach, w tym 50 Białorusinów i 45 Polaków. 51 mieszkańców było wyznania rzymskokatolickiego, 41 prawosławnego i 3 ewangelickiego[3].
Po II wojnie światowej w granicach Związku Sowieckiego. Od 1991 w niepodległej Białorusi.
Właściciele dóbr edytuj
Od połowy XVII w. do 1939 roku nieprzerwanie Hruszówka pozostawała własnością polskiej rodziny szlacheckiej Reytanów. Ostatnim męskim potomkiem tego rodu był Józef Reytan zmarły w 1910. Do I wojny światowej właścicielką majątku była jego żona, Alina z Hartinghów Reytanowa, wywieziona w 1939 przez okupacyjne władze rosyjskie na Sybir, skąd zwolniona zmarła z wycieńczenia w 1945.
Innym współwłaścicielem Hruszówki był Henryk Grabowski (prawnuk Tadeusza Reytana i siostrzeniec Józefa Reytana) podobnie jak pradziadek w geście protestu podczas posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej 14 kwietnia 1921 r. sprzeciwiał się ratyfikacji traktatu ryskiego, uzasadniając to tym, że odcina on od kraju setki tysięcy Polaków za ustalonej granicy wschodniej i pozostawia je na pastwę rządów Rosjan. Zamordowany został we wrześniu 1939 r.
Rodzina Reytanów pobudowała w Hruszówce stadninę koni, browar, stację na trasie Wilno-Lwów, skąd ekspediowali drewno, przytułek dla inwalidów wojennych (nie tylko Polaków), dla którego potrzeb wybudowali obszerny magazyn chłodzony lodem z okolicznych stawów. Łożyli także na kształcenie utalentowanych dzieci z Hruszówki.
Ludzie związani z miejscowością edytuj
20 sierpnia 1742 urodził się w Hruszówce, a 8 września 1780 zmarł Tadeusz Rejtan, uczestnik konfederacji barskiej, polski patriota. W roku 1955 urodził się tutaj także ks. Sławomir Żarski - polski duchowny katolicki w stopniu pułkownika.
-
Dwór w Hruszówce -
Kaplica Reytanów -
Kamień ku pamięci Tadeusza Rejtana ufundowany w 1994 -
Stajnie przy dworze Tadeusza Rejtana
Uwagi edytuj
- ↑ do 1919 w powiecie słuckim
Przypisy edytuj
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu brzeskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
- ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom VII – Województwo Nowogródzkie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923.
Linki zewnętrzne edytuj
- Kresy Wschodnie: Hruszówka
- Hruszówka - czyli ziemia historią pisana
- Hruszówka w pow. słuckim, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 191.