Hugo von Mohl
Hugo von Mohl (ur. 8 kwietnia 1805 w Stuttgarcie, zm. 1 kwietnia 1872 w Tybindze) – botanik niemiecki, profesor uniwersytecki w Bernie i Tybindze, specjalizował się w badaniach nad budową i fizjologią komórek roślinnych, sklasyfikował tkanki roślinne na podstawie ich pochodzenia, wprowadził termin „protoplazma” dla określenia żywej zawartości komórki i jako pierwszy wyjaśnił zjawisko osmozy.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
botanik |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Hugo von Mohl urodził się 8 kwietnia 1805 roku w Stuttgarcie[2]. Jego ojciec Benjamin Ferdinand von Mohl (1766–1845) był prawnikiem i politykiem[3]. Jego starszymi braćmi byli Robert von Mohl (1799–1875), Julius Mohl (1800–1876) i Moritz Mohl (1802–1888)[3].
Po ukończeniu gimnazjum w rodzinnym mieście studiował medycynę na uniwersytecie w Tybindze (1823-1828)[2]. W 1827 roku opublikował traktat Über den Bau und das Winden der Ranken und Schlingpflanzen, a jego rozprawa doktorska dotyczyła porów komórek roślinnych[2].
Po studiach przebywał w Monachium[2]. W 1831 roku uzyskał nominację na adiunkta cesarskiego ogrodu botanicznego w Petersburgu, której nie przyjął, akceptując posadę profesora fizjologii w Bernie (1832)[3].
W 1835 roku powrócił na uniwersytet w Tybindze, obejmując profesurę botaniki[2]. W Tybindze, gdzie pracował do końca życia, przyczynił się do utworzenia pierwszego na terenie Niemiec wydziału nauk przyrodniczych w 1863 roku i został jego pierwszym dziekanem[2].
Von Mohl jako pierwszy zaobserwował zjawisko podziału komórek, najpierw u gałęzatek (1835), a następnie w aparatach szparkowych roślin kwiatowych (1838)[2]. Jego obserwacje potwierdzili inni uczeni, m.in. Franz Unger (1800–1870), Wilhelm Hofmeister (1824–1877) i Carl Wilhelm von Nägeli (1817–1891)[2]. Obaliło to teorię Matthiasa Jacoba Schleidena (1804–1881), który uogólnił rzadki przypadek powstawania wolnych komórek podczas tworzenia się bielma i postulował, że komórki powstają ze śluzowatej masy, w której wokół każdego jądra komórkowego powstaje błona komórkowa[2]. Von Mohl udowodnił również, że włókna roślinne składają się z różnych typów komórek[2]. Sklasyfikował tkanki roślinne na podstawie ich pochodzenia[4]. Wyjaśnił także powstawanie i budowę aparatów szparkowych[4].
W 1843 roku założył wraz z Diederichem von Schlechtendalem (1794–1866) czasopismo naukowe „Botanische Zeitung”, które współredagował do 1872 roku[2]. W 1843 roku w uznaniu zasług został odznaczony Orderem Korony Wirtemberskiej[5][3].
W 1846 roku wprowadził termin „protoplazma”[a] dla określenia żywej zawartości komórki[2]. Odróżnił protoplazmę od wakuoli, błony komórkowej i ściany komórkowej[6]. W 1851 roku postulował, że wtórne ściany komórek roślinnych mają strukturę włóknistą[7]. Jako pierwszy wyjaśnił zjawisko osmozy[7]. Zajmował się również konstrukcją mikroskopów i w 1846 roku opublikował Mikrographie, Oder Anleitung Zur Kenntnis Und Zum Gebrauche Des Mikroskops[2].
W 1853 roku otrzymał Bawarski Order Maksymiliana za Naukę i Sztukę[8]. Zmarł nagle 1 kwietnia 1872 roku w Tybindze[3].
Publikacje edytuj
Wyniki swoich badań von Mohl przedstawiał w formie artykułów zamieszczanych w czasopismach, publikując przede wszystkim we współredagowanej przez siebie „Botanische Zeitung”[3]. Do historii naturalnej palm – Historia naturalis Palmarum (1823–1850) Carla Friedricha Philippa von Martiusa (1794–1868) napisał rozdział o anatomii pni palmowych[9]. Neue Deutsche Biographie wymienia jego następujące publikacje[2]:
- 1827 – Über den Bau und das Winden der Ranken und Schlingpflanzen
- 1834 – Bau und Formen der Pollenkörner
- 1845 – Vermischte Schriften botanischen Inhalts
- 1846 – Mikrographie, Oder Anleitung Zur Kenntnis Und Zum Gebrauche Des Mikroskops
- 1851 – Grundzüge der Anatomie und Physiologie der Zelle
Członkostwa edytuj
- 1832 – członek Niemieckiej Akademii Przyrodników Leopoldina[10]
- 1835 – członek Bawarskiej Akademii Nauk[8]
- 1838 – członek korespondencyjny Francuskiej Akademii Nauk[11]
- 1847 – członek korespondencyjny Pruskiej Akademii Nauk[12]
- 1854 – członek korespondencyjny Rosyjskiej Akademii Nauk[13]
- 1857 – honorowy członek zagraniczny Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk[14]
- 1861 – członek Akademii Nauk w Getyndze[15]
- 1868 – członek zagraniczny Royal Society[16]
Odznaczenia edytuj
Upamiętnienie edytuj
Na cześć von Mohla nazwano jeden z rodzajów szkarłatkowatych – Mohlana Martius (Phytolaccaceae)[17].
Uwagi edytuj
- ↑ Słowo „protoplazma” zostało wymyślone przez czeskiego fizjologa Jana Evangelistę Purkyně (1787–1869) dla określenia materiału embrionalnego znalezionego w jajach, zob. Encyclopædia Britannica ↓.
Przypisy edytuj
- ↑ IPNI 2022 ↓.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Neue Deutsche Biographie 1994 ↓.
- ↑ a b c d e f Allgemeine Deutsche Biographie ↓.
- ↑ a b Encyklopedia PWN ↓.
- ↑ Königlich-Württembergisches Hof- und Staats-Handbuch: 1847/50 ↓.
- ↑ Isely 2002 ↓, s. 177.
- ↑ a b Encyclopædia Britannica ↓.
- ↑ a b Bayerische Akademie der Wissenschaften ↓.
- ↑ Neue Deutsche Biographie 1990 ↓.
- ↑ Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina ↓.
- ↑ Académie des sciences ↓.
- ↑ Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften ↓.
- ↑ Российская академия наук ↓.
- ↑ American Academy of Arts and Sciences ↓.
- ↑ Akademie der Wissenschaften zu Göttingen ↓.
- ↑ Royal Society ↓.
- ↑ Quattrocchi 1999 ↓, s. 1707.
Bibliografia edytuj
- Académie des sciences: Les membres du passé dont le nom commence par M. [dostęp 2022-08-16]. (fr.).
- Akademie der Wissenschaften zu Göttingen: Mitglieder. [dostęp 2022-08-16]. (niem.).
- American Academy of Arts and Sciences: Hugo von Mohl. [dostęp 2022-08-16]. (ang.).
- Bary, Anton de: Mohl, Hugo von. W: Allgemeine Deutsche Biographie. T. 22. 1885, s. 55–57. (niem.).
- Bayerische Akademie der Wissenschaften: Hugo von Mohl. [dostęp 2022-08-16]. (niem.).
- Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften: Hugo von Mohl. [dostęp 2022-08-16]. (niem.).
- Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina: Hugo von Mohl. [dostęp 2022-08-16]. (niem.).
- IPNI: Mohl, Hugo von (1805-1872). International Plant Names Index. Published on the Internet www.ipni.org, The Royal Botanic Gardens, Kew, Harvard University Herbaria & Libraries and Australian National Botanic Gardens., 2022. [dostęp 2022-08-16]. (ang.).
- Isely, Duane: One Hundred and One Botanists. Purdue University Press, 2002. ISBN 978-1-55753-283-1. [dostęp 2022-08-16].
- Königlich-Württembergisches Hof- und Staats-Handbuch: 1847/50. Guttenberg, 1847. [dostęp 2022-08-16]. (niem.).
- Mohl Hugo, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-08-16].
- Mägdefrau, Karl: Mohl, Hugo von. W: Neue Deutsche Biographie. T. 17. 1994, s. 690–691. (niem.).
- Mägdefrau, Karl: Martius, Carl Friedrich Philipp Ritter von. W: Neue Deutsche Biographie. T. 16. 1990, s. 310–312. (niem.).
- Quattrocchi, Umberto: CRC World Dictionary of Plant Nmaes: Common Names, Scientific Names, Eponyms, Synonyms, and Etymology. CRC Press, 1999. ISBN 978-0-8493-2677-6. [dostęp 2022-08-16].
- Российская академия наук: Моль Гуго. [dostęp 2022-08-16]. (ros.).
- Royal Society: Record: Mohl; Hugo von (1805 - 1872). [dostęp 2022-08-14]. (ang.).
- Hugo von Mohl, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-08-16] (ang.).