Hulman malabarski
Hulman malabarski[2] (Semnopithecus dussumieri) – gatunek indyjskiego ssaka z rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).
| Semnopithecus dussumieri | |||
| I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1843 | |||
 Jaipur, północne Indie. 24.12.2007. | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
hulman malabarski | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |||
 | |||
Taksonomia edytuj
Gatunek uznawano w przeszłości za podgatunek hulmana czczonego (Semnopithecus entellus)[1], obecnie dostrzega się jednak potrzebę prowadzenia dalszych prac nad systematyką gatunku[1]. Badania mtDNA i nDNA sugerują, że S. dussumieri jest młodszym synonimem S. hypoleucos[3].
Morfologia edytuj
O ile rodzaj Semnopithecus grupuje małpy o dużych rozmiarach, hulman malabarski zalicza się do mniejszych jego przedstawicieli[4].
Ssak ten posiada futro kremowe na głowie, białe lub lekko żółtawe na brzuchu, białe w okolicach krzyża, reszta ciała zabarwiona jest na czarno-brązowo, nieraz daje się zauważyć też odcień fioletu[4]. Kontrastują z nim czarne palce kończyn górnych i dolnych, nieraz ta ciemna barwa rozciąga się także na przedramiona[4].
Występowanie i zachowanie edytuj
Zwierzę to zamieszkuje Indie, a dokładniej tereny położone w centrum i na zachodzie kraju[1][5]. Za lokalizację typową uznaje się Mahé na Wybrzeżu Malabarskim w Indiach[6]. Ssaka tego spotyka się od Nilgiri do Shernelly i od Godavari do Diguvamatta z pominięciem rejonów występowania pokrewnego gatunku Semnopithecus hypoleucos[1].
Małpa bytuje na terenach położonych nie niżej niż 100 i nie wyżej niż 1700 metrów nad poziomem morza[1]. Jej siedlisko stanowią lasy: zarówno wilgotne równikowe, nadbrzeżne, wilgotne jak i suche liściaste, zagajniki uznawane często za święte, busz, ogrody, a także tereny uprawne[1][4]. Spotyka się ją nawet na porośniętych krzakami terenach pustynnych[4]. Zwierzę to prowadzi w wymienionych siedliskach częściowo nadrzewny, częściowo naziemny tryb życia[1]. Widuje się je na skałach, dachach, na kopcach termitów[7]. Jak inni przedstawiciele swego rodzaju, porusza się zwykle na czterech łapach, chętniej biega, niż chodzi[4]. Nawet młode skaczą między gałęziami w koronach drzew[7]. Jego aktywność przypada na dzień[1]. Obserwowano grupy składające się od 15 do 150 osobników[1]. Zwierzęta przejawiają zachowania społeczne: iskają się wzajemnie, a także ostrzegają się przed zagrożeniem[7]. Widywano samice opiekujące się nie swoimi dziećmi[7]. W grupie występuje samiec alfa i określona hierarchia, także pomiędzy samicami, które okazują poddanie, pozwalając wyżej stojącej osobniczce na dokonanie kopulacji[7]. Pomiędzy samcami zaś dochodzi do walk[7].
Pożywienie edytuj
Hulman malabarski żywi się głównie liśćmi[1].
Status edytuj
Całkowita liczebność gatunku nie jest znana, można określić tylko jej rząd wielkości (setki tysięcy)[1]. Nie powinna jednak przewyższać 300 000, bo na tyle szacuje się łączną liczebność wszystkich gatunków rodzaju[4]. W rezerwacie Kumbalgarh Wildlife Sanctuary zaobserwowano duże jej wahania[1], jednakże całkowita populacja wydaje się stabilna[1].
Obecnie nie istnieją poważne zagrożenia dla istnienia gatunku[1]. IUCN wymienia następujące niebezpieczeństwa grożące tym małpom[1]:
- wypadki drogowe,
- górnictwo,
- choroby przenoszone przez zwierzęta domowe ze szczególnym uwzględnieniem świerzbu,
- drapieżnictwo.
Do drapieżników polujących na hulmany zalicza się lamparty, tygrysy i cyjony[4]. Natomiast zrzuconymi przez hulmany owocami żywią się np. dzikie świnie[7].
Gatunek jest objęty ochroną w ramach konwencji CITES (Załącznik II), a także Indian Wildlife Protection Act[1]. Nie pomija go także prawodawstwo Unii Europejskiej. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 407/2009 z dnia 14 maja 2009 zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 338/97 w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi umieszcza go w załączniku A[8].
W kulturze edytuj
Małpy należące do rodzaju Semnopithecus uznawane są w hinduizmie za święte[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w C.P. Groves, A. Chhangani, Semnopithecus dussumieri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015-3 [dostęp 2015-10-15] (ang.).
- ↑ Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 51. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 256. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Kurt Gron: Primate Factsheets: Gray langur (Semnopithecus) Taxonomy, Morphology, & Ecology. Primate Info Net, 2008-10-28. [dostęp 2010-04-19]. (ang.).
- ↑ C.P. Groves, A. Chhangani, Semnopithecus dussumieri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-04-18] (ang.).
- ↑ Mammalian Species of the World. SPECIES Semnopithecus dussumieri. Bucknell Univesity. [dostęp 2010-04-19]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Southern plains gray langur (Semnopithecus dussumieri). Arkive. Images of the Earth, 2009. [dostęp 2010-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-15)]. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Komisji (WE) nr 407/2009 z dnia 14 maja 2009 zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 338/97 w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi. eu-lex.ueropa.ue, 2009-05-14. [dostęp 2010-04-18].