I-16

I-16 Typ 24
	Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	Zakłady Lotnicze Sokół
Konstruktor	Polikarpow
Typ	jednomiejscowy samolot myśliwski
Konstrukcja	mieszana
Załoga	1
	Historia
Data oblotu	1933
Lata produkcji	1934–1942
	Dane techniczne
Napęd	9-cylindrowy silnik gwiazdowy Szwiecow M-63 chłodzony powietrzem
Moc	820 kW (1100 KM)
	Wymiary
Rozpiętość	9 m
Długość	6,13 m
Wysokość	3,25 m
Powierzchnia nośna	14,49 m²
	Masa
Własna	1490 kg
Startowa	2095 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	525 km/h
Prędkość wznoszenia	14,7 m/s
Pułap	9700 m
Zasięg	700 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	– dwa karabiny maszynowe 7,62 mm w górnej przedniej części kadłuba; – dwa karabiny maszynowe 7,62 mm lub działka 20 mm w krawędziach natarcia skrzydeł; – ładunek 500 kg bomb i pocisków rakietowych na podwieszeniach zewnętrznych
	Użytkownicy
	ZSRR, Hiszpania, Chiny, Finlandia
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Polikarpow I-16 – jednomiejscowy samolot myśliwski i myśliwsko-bombowy produkcji ZSRR z czasów drugiej wojny światowej, zwany przez lotników radzieckich Iszaczok (osiołek) lub Jastriebok (jastrząbek), a przez frankistowskich Rata (szczur).

Historia edytuj

Choć I-16 opracowano mniej więcej w tym samym czasie co I-15, to jednak podstawowa koncepcja jego konstrukcji była znacznie nowocześniejsza. Samolot był pierwszym na świecie myśliwcem dolnopłatowym z chowanym podwoziem (chociaż w celu jego schowania należało wykonać 44 obroty korbką umieszczoną na prawej burcie samolotu). Prototyp oblatał Walerij Czkałow w roku 1933, który stwierdził po oblocie, że „dobra to maszyna, może tylko trochę trudna, ale będzie z niej pożytek”. Natychmiast wyszły na jaw kłopoty z własnościami pilotażowymi wynikające z nadmiernej czułości na ruchy drążka sterowego^[1]. Mimo to samolot wszedł do masowej produkcji (ogółem wyprodukowano 7005 samolotów bojowych oraz około 1640 dwumiejscowych maszyn szkolnych).

Chrzest bojowy samolot przeszedł w czasie wojny domowej w Hiszpanii. Na Półwysep Iberyjski trafił w ramach pomocy rządu radzieckiego dla rządu republikańskiego walczącego z buntem gen. Francisco Franco. W Hiszpanii samoloty I-15 i I-16 nazywane były Chatos i Moscas^[2].

Myśliwce te służyły do roku 1942, ponosząc na początku wojny bardzo duże straty. Do strat tych przyczyniły się właściwości lotne samolotu i niedostateczne wyszkolenie młodych pilotów kierowanych na front. I-16 był produkowany w 10 podstawowych wersjach, począwszy od I-16 Tip 1, z silnikiem gwiazdowym M-22 o mocy 480 KM, do I-16 Tip 24, z jeszcze mocniejszym silnikiem oraz znacznie cięższym i bardziej zróżnicowanym uzbrojeniem.

Samolot, zwany przez radzieckich pilotów Iszaczok (osiołek)^[1], uchodził za trudny w pilotażu, przyczyniał się do tego m.in. krótki kadłub i wynikająca z tego mała stateczność podłużna. Duża średnica silnika gwiazdowego utrudniała widoczność podczas podchodzenia do lądowania, mała rozpiętość powodowała trudności pilotażowe przy małych prędkościach. Na konstrukcji I-16 widać wyraźnie wpływ koncepcji samolotu Gee Bee, znanego z licznych rekordów i katastrof^{[potrzebny przypis]}.

Wersje edytuj

I-16 Typ 1 – z silnikiem M-22 o mocy 480 KM, uzbrojony w dwa km-y 7,62 milimetra
I-16 Typ 5 – z silnikiem M-25 o mocy 700 KM i krytą kabiną, uzbrojony w dwa km-y 7,62 milimetra
I-16 Typ 6 – z trzema karabinami maszynowymi 7,62 milimetra
I-16 Typ 10 – zwiększono uzbrojenie do 4 km-ów 7,62 milimetra i zrezygnowano z krytej kabiny dla poprawienia widoczności
I-16 Typ 17 z silnikiem o mocy 780 KM, uzbrojony w dwa km-y 7,62 milimetra i dwa działka 20 milimetrów
I-16 Typ 18 z silnikiem M-62 o mocy 920 KM, uzbrojony w cztery km-y 7,62 milimetra
I-16 Typ 24 – z silnikami Szwiecow M-25E, M-62 i M-63 o mocy 800, 920 i 1100 KM^[3], uzbrojony w dwa km-y 7,62 milimetra, jeden wielkokalibrowy km 12,7 milimetra, dwa działka 20 milimetrów i sześć pocisków rakietowych RS-82
UTI-4 – samolot szkolny (wyprodukowano około 1640 sztuk)
I-16 SPB - specjalna wersja I-16, mogła być podłączona do samolotów TB-3 SPB

Zniszczony na lotnisku Polikarpow UTI-4 – dwumiejscowa wersja I-16. Rosja 1941

W latach 90. XX wieku sześć wraków I-16 zostało odnalezionych w Rosji i wyremontowanych w Nowosybirsku do stanu lotnego dla kolekcji Wanaka (The Alpine Fighter Collection at Wanaka) w Nowej Zelandii przez wielu pracowników, którzy kiedyś pracowali na oryginalnej linii produkcyjnej I-16 jako dzieci. Część z nich trafiła później do innych kolekcji^[4]. m.in. w 1998 r. I-16 Typ 24 został kupiony przez Flying Heritage & Combat Armor Museum in Seattle (USA).

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b Dariusz Paduch. Polikarpow I-16 vs Messerschmitt Bf 109. „Lotnictwo”, s. 75–76, lipiec 2012.
↑ Praca zbiorowa, Wojna narodowo rewolucyjna w Hiszpanii 1936-1939, s.156.
↑ Tomasz J. Kowalski: Samolot myśliwski I-16. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1977, s. 6.
↑ Luigino Caliaro: Flight of the "Rata", "Aircraft" nr 11/2009, vol.42, ss.21-22 (ang.)

Bibliografia edytuj

Praca zbiorowa: Wojna narodoworewolucyjna w Hiszpanii 1936-1939. MON. ISBN 83-11-06305-2.
Brodie, Ian (2000). Warbirds - Alpine Fighter Collection. Auckland: Reed Publishing. ISBN 1-86948-833-4

[Paduch-1] Dariusz Paduch. Polikarpow I-16 vs Messerschmitt Bf 109. „Lotnictwo”, s. 75–76, lipiec 2012.

[2] Praca zbiorowa, Wojna narodowo rewolucyjna w Hiszpanii 1936-1939, s.156.

[3] Tomasz J. Kowalski: Samolot myśliwski I-16. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1977, s. 6.

[4] Luigino Caliaro: Flight of the "Rata", "Aircraft" nr 11/2009, vol.42, ss.21-22 (ang.)

[1]

[2]

[3]

[4]