Iglica (Erodium L'Hér.) – rodzaj roślin należący do rodziny bodziszkowatych. Obejmuje co najmniej 119 gatunków[4]. Rośliny te występują na ogół w miejscach piaszczystych i skalistych. Największe ich zróżnicowanie jest w Europie południowej, występują poza tym też na innych kontynentach. Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne. W Polsce rozpowszechniona jest w stanie dzikim iglica pospolita.

Iglica
Ilustracja
Iglica pospolita
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bodziszkowce

Rodzina

bodziszkowate

Rodzaj

iglica

Nazwa systematyczna
Erodium L'Hér.
Hortus Kew. 2: 414. 7 Aug-1 Oct 1789[3]
Typ nomenklatoryczny

Erodium crassifolium W. Aiton[3]

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

W Europie, zwłaszcza południowej rosną co najmniej 34 gatunki. Pozostałe występują w Azji, Australii i w Ameryce Południowej[5].

W Polsce zadomowionym dawnym przybyszem (archeofitem) jest iglica pospolita Erodium cicutarium. Poza tym przejściowo dziczeją następujące efemerofity[6][7]:

 
Erodium crassifolium
 
Rozłupnie Erodium malacoides
 
Erodium lebelii

Morfologia edytuj

Pokrój
Rośliny jednoroczne i byliny osiągające do 50 cm wysokości[5].
Liście
Skrętoległe, pierzasto złożone, z podzieloną blaszką o ogólnym zarysie jajowatym, na brzegach klapy piłkowane. Liście zwykle aromatyczne[5].
Kwiaty
Pięciokrotne i nieco grzbieciste – górne płatki zwykle wyróżniają się obecnością barwnego rysunku wskazującego owadom drogę do miodników. Działek kielicha i płatków korony jest 5, wolnych. Pręcików jest 5 płodnych i 5 płonnych. Zalążnia górna powstaje z 5 owocolistków i zwieńczona jest 5-łatkowym znamieniem[5].
Owoce
Rozłupnia pięcionasienna. Każda z rozłupek z ością skręconą w dole śrubowato, prostującą się lub silniej skręcającą w zależności od wilgotności, dzięki czemu wciska nasiono w glebę[5].
 
Erodium glandulosum

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj z rodziny bodziszkowatych z rzędu bodziszkowców, należących do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych. W obrębie rodziny klasyfikowany do podrodziny Geranioideae Arnott[2].

Pozycja według systemu Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Geranianae Thorne ex Reveal, rząd bodziszkowce (Geraniales Dumort.), podrząd Geraniineae Bessey in C.K. Adams, rodzina bodziszkowate (Geraniaceae Juss.), rodzaj iglica (Erodium L'Hér.)[8].

Wykaz gatunków[4]

Zastosowanie edytuj

Uprawiane są jako rośliny ozdobne niektóre gatunki z basenu Morza Śródziemnego, głównie niskie, tworzące gęste kępy. Walorem ozdobnym są oryginalne owoce i efektowne kwiaty. Do gatunków sadzonych jako ozdobne należą[7]:

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-14] (ang.).
  3. a b Erodium. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2014-01-25]. (ang.).
  4. a b Erodium L'Hér. ex Aiton. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-14].
  5. a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 115. ISBN 0-333-74890-5.
  6. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 78, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 79. ISBN 978-83-925110-5-2.
  8. Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Erodium. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-30]. (ang.).