Imperatyw kategoryczny

Imperatyw kategoryczny (niem. Kategorischer Imperativ) – zasada etyczna, którą można sformułować na wiele sposobów, w tym w sposób następujący: „należy postępować zawsze wedle takich reguł, co do których chcielibyśmy, aby były one stosowane przez każdego i zawsze”. Termin filozoficzny utworzony przez Immanuela Kanta jako skutek poszukiwań bezwzględnie ważnego prawa, dotyczącego każdej osoby, które byłyby spełniane niezależnie od istnienia Boga .

Imperatyw kategoryczny jako wynik odbierania informacji o rzeczach samych w sobie przez zmysły i rozumowania

Obowiązek etyczny powinien być przez człowieka spełniony dlatego, że jest obowiązkiem, a nie dlatego, że jest zgodny z naszymi chęciami, upodobaniami czy popędami. Jednostkowe pragnienia nie liczą się w zasadach moralnych.

Kant definiuje ją na różne sposoby. Najprostsza wersja brzmi:

Handle nur nach derjenigen Maxime,
durch die du zugleich wollen kannst, dass sie ein allgemeines Gesetz werde.

w tłumaczeniu: Postępuj tylko wedle takiej maksymy,
co do której mógłbyś jednocześnie chcieć, aby stała się ona prawem powszechnym.

Bibliografia

• Kant. W: Władysław Tatarkiewicz: Historia filozofii. T. 2: Filozofia nowożytna do 1830 roku. Warszawa: PWN, 1988, s. 161–184. ISBN 83-01-08652-1. (pol.).