Instytut Hodowli Winorośli Geilweilerhof
Instytut Hodowli Winorośli Geilweilerhof (Institut für Rebenzüchtung Geilweilerhof) – jednostka badawcza Instytutu Juliusa Kühna (niem. Julius Kühn-Institut), zajmującego się badaniem roślin uprawnych, na terenie Siebeldingen, niedaleko Landau in der Pfalz. Nazwa pochodzi od majątku Geilweilerhof, gdzie mieści się siedziba instytutu.
Profil badawczy edytuj
Pracownicy instytutu zajmują się hodowlą i selekcjonowaniem nowych szczepów winorośli dostosowanych do klimatu Niemiec i o wysokiej odporności na szkodniki, choroby i czynniki środowiskowe. Od lat 70. XX wieku nacisk kładzie się na hodowlę odmian odpornych na choroby grzybowe, do których należą m.in. calandro, felicia, orion, phoenix, reberger, regent, sirius, staufer i villaris[1]. Spośród nich największą popularność zdobył regent, uprawiany w 2011 na 2065 ha[2]. Inne odmiany wyhodowane w Instytucie, nieodporne na mączniaka, to białe morio-muskat, bacchus i optima oraz czerwona domina.
Dobór odmian rodzicielskich do krzyżowania nowych szczepów jest dokonywany z wykorzystaniem markerów genetycznych[3]. Pozwala to na wyższą trafność doboru i sprzyja uzyskaniu odmian łączących pożądane cechy rodziców[3]. Markery wskazujące na odporność winorośli na mączniaka prawdziwego, rzekomego i filokserę zostały opublikowane i są odtąd w szerokim użyciu[3][4].
Wachlarz uprawianych odmian jest największy w Niemczech. Instytut prowadzi także publicznie dostępną bazę danych o szczepach winorośli (VIVC), rosnących w kolekcjach winorośli w 45 krajach. Na potrzeby zwiedzających urządzono ścieżkę dydaktyczną poświęconą winorośli i działalności instytutu[5][6].
Działalność instytutu obejmuje również produkcję wina: urządzono dwie piwnice winne: doświadczalną i gospodarczą. W piwnicy doświadczalnej wytwarza się wina na niewielką skalę, niekiedy nawet z pojedynczych krzewów, natomiast w winnicy gospodarczej obróbce podlega surowiec z większych działek doświadczalnych. W ten sposób można ocenić przydatność gron z nowo wyhodowanych odmian przy zbiorach w różnym stadium dojrzałości. Wyroby winnicy gospodarczej są dostępne w sprzedaży na miejscu, zarówno dla osób zawodowo związanych z winiarstwem, jak i dla zwykłych konsumentów.
Wraz z założeniem instytutu do Geilweilerhof przeniesiono wydział badań nad winiarstwem Instytutu Ochrony Roślin (Institut für Pflanzenschutz im Obst- und Weinbau) z Bernkastel-Kues.
Historia edytuj
Folwark Geilweilerhof był kiedyś własnością opactwa Eußerthal i podlega ochronie konserwatorskiej[7]. Po raz pierwszy nazwa została wzmiankowana w 1184[7]. Podczas wojny chłopskiej dobra klasztorne zostały doszczętnie spalone, a tereny stały się własnością władców Palatynatu. Po rewolucji francuskiej obszar Palatynatu, w tym Geilweilerhof, przeszedł pod panowanie francuskie. Po pewnym czasie majątek został sprzedany w drodze licytacji prywatnym właścicielom. W 1895 Geilweilerhof nabył August Ludowici, producent cegieł (Ludowici Ziegelwerke), i wzorcowo go urządził, a we własnej winnicy podejmował próby hodowlane[7]. W tym okresie powstała charakterystyczna wieża. Po stracie trzech synów podczas I wojny światowej August Ludowici zdecydował się podarować 12 listopada 1924 Geilweilerhof władzom regionu z przeznaczeniem na ośrodek badań nad winoroślą[7].
Historia Instytutu Hodowli Winorośli edytuj
Historia Instytutu obejmuje dwa, założone niezależnie od siebie w latach 1926-1928, ośrodki badawcze. Jednym z nich była filia Bawarskiego Instytutu Winogrodnictwa, Sadownictwa i Ogrodnictwa (Bayerische Landesanstalt für Wein-, Obst- und Gartenbau) w majątku Geilweilerhof pod kierownictwem Petera Morio[7], drugim Kaiser-Wilhelm-Institut für Züchtungsforschung w Münchebergu, kierowany przez Erwina Baura[8]. W 1926 r. Peter Morio rozpoczął nasadzenia w Geilweilerhof winorośli z próbnych krzyżowań[6]. Dzięki tym badaniom powstały odmiany bacchus, domina, morio-muskat i optima[6]. Przeważającą część nowych odmian stanowiły mieszańce międzygatunkowe, hodowane z nastawieniem na wysoką odporność na choroby[8]. Kres pracom w Geilweilerhof przyniósł program „Reichsrebenzüchtung“ z 1937, wskutek którego badania nad odpornymi szczepami winogron powierzono placówkom w Münchebergu, Fryburgu Bryzgowijskim i w Geisenheim. Po II wojnie światowej Bernhard Husfeld założył „Forschungsinstitut für Rebenzüchtung“ – Instytut Badawczy Hodowli Winorośli i sprowadził do Siebeldingen najważniejsze odmiany hodowlane z Münchebergu, leżącego wówczas w Niemieckiej Republice Demokratycznej[9]. Pierwszymi udanymi nowymi szczepami były siegfriedrebe i aris[9]. Pomimo pewnych wad, do których należała niska plenność i podatność na choroby pochodzenia wirusowego, nowe odmiany udowodniły, że odporność i jakość mogą iść ze sobą w parze[6][9].
W 1970 kierownictwo nad instytutem objął Gerhardt Alleweldt, który pracował tam od 1956[8]. W centrum działalności instytutu znalazły się szczepy odporne na choroby grzybowe. Badania zaowocowały szczepami castor i pollux, zarejestrowanymi w 1977, które jednak w niektórych latach nabierały niepożądanego posmaku truskawek (ze względu na zawartość furaneolu). W późniejszych latach udało się wyhodować nadające się do komercyjnej uprawy szczepy o wysokiej odporności na mączniaka i wysokiej jakości surowca. Wśród nich były białe phoenix, orion, sirius i staufer oraz regent, szczep o ciemnej skórce. Regent został w Niemczech najpopularniejszą nową odmianą odporną na choroby grzybowe, a do jego sukcesu przyczynił się również boom na czerwone wina w latach 80. XX wieku.
Od 1995 dyrektorem placówki jest Reinhard Töpfer. We współpracy z Rudolfem Eibachem wyhodowali m.in. szczepy felicia, villaris, reberger i calandro. W 1972 założono stowarzyszenie mecenasów i sympatyków instytutu (Gemeinschaft der Förderer und Freunde des Instituts für Rebenzüchtung Geilweilerhof e.V.), które wspiera działalność naukową[6][10]. W 2008 Instytut został włączony w struktury Instytutu Juliusa Kühna[8].
Centrum informacji naukowej (Fachinformationszentrum) edytuj
Instytut prowadzi liczne bazy danych poświęcone winogrodnictwu i winiarstwu. Vitis International Variety Catalogue (VIVC) jest obszerną bazą zawierającą informacje o ok. 21 000 odmianach winorośli[11]. Deutsche Genbank Reben ma na celu zapewnienie dostępności puli genetycznej winorośli w Niemczech, ze szczególnym uwzględnieniem odmian lokalnych i ważnych dla hodowli[12][13]. Jego europejskim odpowiednikiem jest baza danych Vitis[14], także prowadzona przez Instytut. Międzynarodowa baza danych Vitis-VEA gromadzi i kataloguje publikacje poświęcone winiarstwu[15], wśród których są publikacje dostępne w specjalistycznej bibliotece instytutu, a także pełne teksty starszych wydań angielskojęzycznego czasopisma wydawanego od 1957 w Geilweilerhof, VITIS - Journal of Grapevine Research[9][16].
Przypisy edytuj
- ↑ Neue Rebsorten des Instituts. [dostęp 2014-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 września 2012)]. (niem.).
- ↑ Deutscher Wein Statistik 2012/2013 (PDF; 1,0 MB). „Deutscher Weininstitut”, 2012. Mainz. (niem. • ang.).
- ↑ a b c Töpfer, Maul i Eibach 2011 ↓, s. 14.
- ↑ Traits and alleles relevant for breeding and genetics (PDF; 51 kB). [dostęp 2014-04-22]. (ang.).
- ↑ Informationsblatt Rebenlehrpfad (PDF; 98 kB). [dostęp 2014-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2016)]. (niem.).
- ↑ a b c d e Institut für Rebenzüchtung Geilweilerhof (ulotka PDF). listopad 2011. [dostęp 2014-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 lutego 2013)]. (niem.).
- ↑ a b c d e Töpfer, Maul i Eibach 2011 ↓, s. 10.
- ↑ a b c d Töpfer, Maul i Eibach 2011 ↓, s. 8.
- ↑ a b c d Töpfer, Maul i Eibach 2011 ↓, s. 11.
- ↑ Gemeinschaft der Förderer und Freunde des Instituts für Rebenzüchtung Geilweilerhof e.V.. Julius Kühn Institut. [dostęp 2014-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 czerwca 2014)]. (niem.).
- ↑ Töpfer, Maul i Eibach 2011 ↓, s. 12.
- ↑ Ziele. Deutsche Genbank Reben. [dostęp 2014-04-22]. (niem.).
- ↑ Töpfer, Maul i Eibach 2011 ↓, s. 16.
- ↑ The European Vitis Database. [dostęp 2014-04-22]. (ang.).
- ↑ Vitis-VEA. [dostęp 2014-04-22]. (niem. • ang.).
- ↑ Vitis. Julius Kühn Institut. [dostęp 2014-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 kwietnia 2012)]. (niem. • ang.).
Bibliografia edytuj
- Walter Hillebrand, Heinz Lott, Lott Pfaff: Taschenbuch der Rebsorten. Wyd. 13. Moguncja: Fachverlag Fraund, 2003. ISBN 3-921156-53-X. (niem.).
- H. Hess, G. Alleweldt: Der Geilweilerhof und das Institut für Rebenzüchtung (PDF, 1,9 MB). Gemeinschaft der Freunde und Förderer des Instituts für Rebenzüchtung Geilweilerhof e.V., 1993. [dostęp 2014-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-10)]. (niem.).
- Reinhard Töpfer, Erika Maul, Rudolf Eibach. Geschichte und Entwicklung der Rebenzüchtung auf dem Geilweilerhof (PDF, 1,8 MB). „Schriften zur Weingeschichte”. 172, 2011. Wiesbaden: Gesellschaft für Geschichte des Weines e.V.. (niem.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Strona internetowa instytutu
- Dwujęzyczna broszurka poświęcona instytutowi (niem., ang.). jki.bund.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-05)].
- Katalog literatury poświęconej winiarstwu w zasobach Vitis-VEA
- Baza danych odmian winorośli VIVC