Instytut Propagandy Sztuki
Instytut Propagandy Sztuki (IPS) – instytucja kultury działająca w latach 1930–1939 w Warszawie, utworzona z inicjatywy artystów i historyków sztuki w celu propagowania polskiej sztuki nowoczesnej.
.jpg) Gmach Instytutu Propagandy Sztuki w czasie Międzynarodowej Wystawy Drzeworytu (1933) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data założenia |
1930 |
| Zakończenie działalności |
1939 |
| Rodzaj stowarzyszenia | |
| Status |
historyczny |
| Zasięg | |
Historia i profil edytuj
Pierwsza siedziba IPS mieściła się w kamienicy Baryczków na Rynku Starego Miasta[1]. W grudniu 1931 otwarto nowo wybudowany pawilon Instytutu przy ul. Królewskiej 13[1].
Instytut stanowił w momencie powołania opozycję wobec konserwatywnego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. Profil IPS zmienił się nieco w drugiej połowie lat 30., kiedy obok działalności czysto wystawienniczej (organizacja tzw. Salonów IPS) zaczęto prowadzić również prace o charakterze naukowym, popularyzatorskim oraz dokumentacyjnym. Współzałożycielami i kolejnymi kierownikami Rady IPS byli: Władysław Skoczylas (1930), Wojciech Jastrzębowski (1931), Karol Stryjeński (1932), Bohdan Pniewski (1934–1935) i Juliusz Starzyński (1935–1939)[2]. Współtwórcami IPS byli również historyk sztuki i muzealnik Mieczysław Treter oraz popularyzator i krytyk sztuki Jerzy Warchałowski.
.jpg)
Instytut pełnił również w przedwojennej Warszawie funkcję towarzyską. W pawilonie wystawienniczym IPS, z inicjatywy Stanisława Rzeckiego, utworzono kawiarnię, która stała się z czasem jednym z bardziej popularnych przez artystów – malarzy i poetów – lokali warszawskich. Od 1937 IPS wydawał kwartalnik „Nike”[1], redagowany przez Juliusza Starzyńskiego. Opracowanie graficzne czasopisma było dziełem Stanisława Ostoji-Chrostowskiego.
Do tradycji naukowej IPS odwołuje się Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Obiema tymi placówkami kierował Juliusz Starzyński.
Budynek edytuj
Obszerny budynek parterowy został zaprojektowany przez Karola Stryjeńskiego[3] jako siedziba i pawilon wystawowy dla Instytutu Propagandy Sztuki. Do użytku oddano go w grudniu 1931. W gmachu mieściła się także kawiarnia oraz redakcja tygodnika „Wiadomości Literackie”.
W 1935 fragment budynku ogarnął pożar[3]. Prawdopodobnie jego skutkiem była rezygnacja z części witryn po prawej stronie wejścia głównego i przebudowa ich w przeciętnej wielkości okna. W okresie okupacji niemieckiej pawilon pełnił funkcję gospody dla żołnierzy wrogich armii[3]. Uniknął zniszczenia w powstaniu warszawskim i podczas późniejszego wyburzania Warszawy przez Niemców. Został jedynie nieznacznie uszkodzony przez pociski. Ucierpiał także fragment budynku, sąsiadujący z Pałacem Kronenberga. Latem 1946 rozpoczął się remont gmachu z przeznaczeniem na Teatr Muzyczny Domu Żołnierza. Prace zakończyły się w lutym 1947. W 1955 pawilon stał się siedzibą Teatru Żydowskiego, który mieścił się w nim do 1970. Niedługo potem zaczęły się prace rozbiórkowe pod najbardziej luksusowy wówczas hotel Warszawy – „Victorię”.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Marek Marian Drozdowski: Warszawiacy i ich miasto w latach Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1973, s. 226.
- ↑ Idee środowiska przedwojennej ASP w Warszawie wobec propozycji socrealizmu. rcin.org.pl. [dostęp 2024-04-07]. (pol.).
- ↑ a b c Instytut Propagandy Sztuki. warszawa1939.pl. [dostęp 2024-02-28]. (pol.).
Bibliografia edytuj
- Informacja na stronie Warszawa Welecka. warszawawelecka.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-02)].
- Instytut Sztuki
- Agnieszka Chmielewska, Otworzyły się nowe możliwości... – Idee środowiska przedwojennej ASP w Warszawie wobec propozycji socrealizmu, rcin.org.pl