Instytut Spraw Obywatelskich

Instytut Spraw Obywatelskich – pozarządowa organizacją non-profit o charterze lewicowym oraz alterglobalistycznym. Posiada spory segment publicystyczny oraz tworzy własne inicjatywy obywatelskie. Od 2020 r. organizacja wydaje Tygodnik Spraw Obywatelskich.

Fundacja Instytut Spraw Obywatelskich

Państwo	Polska
Siedziba	ul. Pomorska 40 91-408 Łódź
Rodzaj stowarzyszenia	OPP
Prezes	Rafał Witold Górski
Nr rejestru	0000191928
Data rejestracji	2 lutego 2004
brak współrzędnych
Strona internetowa

Działalność

Instytut Spraw Obywatelskich specjalizuje się w prowadzeniu kampanii obywatelskich.

Tiry na tory

Cele kampanii:

• działania na rzecz przeniesienia towarów przewożonych TIR-ami przez Polskę z dróg na kolej (tranzyt),
• wprowadzenie polityki transportowej przyjaznej ludziom i środowisku.

Osiągnięcia kampanii:

W 2011 r. na zlecenie Instytutu przeprowadzono badanie opinii publicznej. Już wtedy 87% badanych popierało ideę „Tiry na tory”.

Z inicjatywy kampanii, Minister Transportu powołał w 2012 r. Radę ds. Transportu Intermodalnego.

Wolne od GMO? Chcę wiedzieć!

Cele kampanii:

• wprowadzenie zakazu stosowania glifosatu w Polsce,
• działania na rzecz bezpiecznej żywności bez GMO, antybiotyków i pestycydów.

Osiągnięcia kampanii:

Za sprawą działań Instytutu ustawa o oznakowaniu żywności wolnej od GMO weszła w życie w 2020 r.

Dzięki interwencji Instytutu Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nakazał Polsce prowadzenie monitoringu lokalizacji upraw z GMO oraz upublicznienie tej informacji.

Lepszy transport

Cele kampanii:

• wprowadzenie rozwiązań przyjaznych dla pieszych oraz pasażerów komunikacji publicznej i kolei,
• zwiększanie świadomości na temat zagrożeń ze strony smogu samochodowego (PM1).

Osiągnięcia kampanii:

Ministerstwo Infrastruktury wprowadziło postulowane przez Instytut zmiany do projektu ustawy o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej (tzw. ustawa PKS-owa).

Przeprowadzenie certyfikacji polityki rowerowej miasta Gdyni według metodologii Bicycle Policy Audit (BYPAD).

Centrum KLUCZ

Cele kampanii:

• wspieranie organizacji pozarządowych w ich działalności poprzez m.in. doradztwo prawne, marketingowe i księgowe,
• tworzenie rozwiązań systemowych wzmacniających sektor pozarządowy, np. zmiany w mechanizmie 1% podatku PIT oraz wprowadzenie 1% CIT dla organizacji pożytku publicznego.

Osiągnięcia kampanii:

Instytut posiada akredytację Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej Wysokiej Jakości nadawaną przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej.

W latach 2012–2020 Centrum KLUCZ utworzyło ponad 150 miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych.

W 2017 r. Centrum doprowadziło do zmiany prawa, dzięki któremu emeryci i renciści mogą łatwiej przekazać 1% podatku dochodowego organizacjom pożytku publicznego.

Centrum Wspierania Rad Pracowników

Cele kampanii:

• wzmacnianie rad pracowników poprzez szkolenia i doradztwa,
• działania na rzecz nowelizacji ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji,
• kształtowanie kultury dialogu społecznego w zakładach pracy.

Osiągnięcia kampanii:

Centrum przygotowało projekt nowelizacji ustawy o radach pracowników na bazie ogólnopolskich konsultacji społecznych.

W 2016 r. zorganizowano I Ogólnopolskie Forum Rad Pracowników, w którym wzięło udział ponad 150 uczestników. Trzy lata później odbyła się kolejna edycja.

Dom to praca

Cel kampanii:

• zwiększanie świadomości Polek i Polaków na temat wartości nieodpłatnej pracy domowej.
• zmiana prawa pozwalająca dorabiać opiekunom osób niepełnosprawnych

Osiągnięcia kampanii:

Realizacja założenia kampanii w ustawie o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym „Mama 4 plus”. Ustawa przewiduje, że matki, które urodziły i wychowały przynajmniej czworo dzieci, będą miały prawo do minimalnej emerytury.

Kuźnia Kampanierów

Cel kampanii:

• formowanie, sieciowanie i wzmacnianie społeczników, którzy prowadzą kampanie obywatelskie.

Osiągnięcia kampanii:

Współorganizacja Kongresów Kuźni Kampanierów, na których wręczono statuetki w trzech kategoriach: Kampanier Roku, Lokalna kampania obywatelska oraz Ogólnopolska kampania obywatelska.

Obywatele Kontrolują

Cel kampanii:

• kontrolowanie wdrażania technologii, np. wydobycia gazu łupkowego, promieniowania elektromagnetycznego;
• monitorowanie działalności korporacji z sektora chemiczno-farmaceutycznego.

Osiągnięcia kampanii:

Kampania przeciwko wydobyciu gazu łupkowego w Polsce przyczyniła się do zwiększenia świadomości na temat zagrożeń, jakie wiążą się z procesem poszukiwania i wydobywania gazu łupkowego. W 2015 r. korporacja Chevron wycofała się z poszukiwań i eksploatacji gazu z łupków w Polsce, m.in. dzięki działaniom Instytutu.

W 2019 r. zebrano blisko 3500 podpisów pod petycją do ministra zdrowia przeciwko podnoszeniu limitów promieniowania elektromagnetycznego (tzw. elektrosmogu) z 7V/m do 61V/m dla nadajników telefonii komórkowej.

Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej

Cel kampanii:

• przybliżanie mieszkańcom regionu łódzkiego zagadnień geopolityki i spraw międzynarodowych, w tym polskiej polityki zagranicznej.

Osiągnięcia kampanii:

Inicjowanie debat o sprawach międzynarodowych i polskiej polityce zagranicznej. Dotychczas udział w wydarzeniach wzięli przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej, eksperci, publicyści i analitycy, przedstawiciele organizacji pozarządowych, m.in. prof. Andrzej Zybertowicz, prof. Piotr Gliński, dr Jacek Bartosiak, Radosław Pyffel.

Zorganizowanie I edycji Forum Geopolitycznego, które zgromadziło m.in. Michała Lubinę, Bartłomieja Radziejewskiego, Leszka Sykulskiego, Grzegorza Lindenberga oraz Radosława Pyffela.

Rewolucja energetyczna

Cel kampanii:

• promowanie innowacji energetycznych opartych na lokalnych, zrównoważonych i odnawialnych źródłach energii;
• sprzeciw wobec pozyskiwania energii elektrycznej i cieplnej ze spalania biomasy.

Osiągnięcia kampanii:

Z inicjatywy Instytutu Spraw Obywatelskich powstał „List otwarty naukowców dotyczący zrównoważonego wykorzystania biomasy leśnej w produkcji energii” opublikowany z końcem 2019 r.

Współorganizacja Marszu dla Klimatu podczas szczytu klimatycznego COP 24 w Katowicach.

Instytut został wymieniony jako jedna z pięciu organizacji pozarządowych, które przedstawiły uwagi w procesie publicznych konsultacji „Krajowego planu na rzecz energii i klimatu na lata 2021–2030” (KPEiK str. 5), złożonego do Komisji Europejskiej.

Obywatele decydują

Cel kampanii:

• wzmacnianie demokracji uczestniczącej, w której obywatele decydują częściej niż raz na cztery lata (obywatelskie ustawy i uchwały, referenda, panele obywatelskie).

Osiągnięcia kampanii:

15 000 osób rozliczyło polityków z obietnic wyborczych, biorąc udział w akcji „Dość olewania” z udziałem aktorki Julii Kamińskiej.

Przekazanie Prezydentowi RP Andrzejowi Dudzie ponad 223 000 podpisów pod petycją ws. wprowadzenia ułatwień dla obywatelskich ustaw.

Usprawnienie obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej w Łodzi. Zajęło to 5 lat.

Rada programowa

• José Bové,
• Magda Doliwa-Górska,
• Katarzyna Lisowska,
• Bernard Margueritte,
• Maciej Muskat,
• Marcin Popkiewicz,
• Zygmunt Szczęsny-Górski,
• Jacek Wesołowski,
• Andrzej Zybała

Publikacje

Publikacje wydane przez Instytut

Raporty

m.in. Polityka transportowa (2008/2009); GMO – z czym to się je? (2008/2009); Tiry na tory – towary na kolej (2010); Kobiety pracujące w domu o sobie (2011); Znakowanie żywności wolnej od GMO – propozycja dla Polski (2015); Tylko jeden, a procentuje. Raport na temat mechanizmu 1% podatku dochodowego (2015); Konstytucja dla obywateli (2015); 10 lat rad pracowników w Polsce. Co dalej? (2016); Odzyskajmy centra miast (2017); Czarna księga bioenergii (2019); Inicjatywa ustawodawcza obywateli (2020)

Ekspertyzy

m.in. Single Transferable Vote (STV) (2015); Megaustawa 5G – Czy ta Księga rzeczywiście jest Biała? (2019); Rady pracowników (2020); 1% podatku od firm dla organizacji pożytku publicznego (2020)

Poradniki

m.in. Tiry na tory – poradnik walczących społeczności (2012); Kuźnia Kampanierów – poradnik walczących społeczników (2013); Obywatele Kontrolują – poradnik walczących społeczności (2013); Obywatele decydują – poradnik działaczy obywatelskich (2014 i 2016); Centrum KLUCZ – poradnik dla prowadzących biznes społeczny (2014); Kuźnia Kampanierów 2 – poradnik walczących społeczników (2015); Kuźnia Kampanierów 3 – poradnik walczących społeczników (2019)

Książki

Nowy Ustrój – Te Same Wartości (2011) Olaf Swolkień; Miasto w ruchu. Dobre praktyki w organizowaniu transportu miejskiego (2008) Jacek Wesołowski; Świat według Monsanto (polskie wydanie 2009) Marie-Monique Robin; Jak wygrywać kampanie – komunikacja dla zmian (polskie wydanie 2012) Chris Rose.

Gazety

Aktywność Obywatelska, Peryskop (biuletyn dla Rad pracowników), Miasto w ruchu

Kontrowersje

Instytut jest związany ze środowiskiem antyszczepionkowym, denialistów pandemicznych oraz przeciwników 5G. Zabiera także zdanie w temacie rzekomego wojskowego pochodzenia COVID-19

Linki zewnętrzne

• Strona Instytutu Spraw Obywatelskich