Iosif Szkłowski

radziecki astrofizyk i radioastronom

Iosif (Józef) Samuiłowicz Szkłowski (Ио́сиф Самуи́лович Шкло́вский, ur. 1 lipca 1916 w Głuchowie, zm. 3 marca 1985 w Moskwie) – radziecki astrofizyk i radioastronom; był członkiem korespondentem Akademii Nauk ZSRR, członkiem zagranicznym Narodowej Akademii Nauk (USA), Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk, Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego Wielkiej Brytanii[1].

Iosif Szkłowski
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1 lipca 1916
Głuchów

Data i miejsce śmierci

1 marca 1985
Moskwa

Zawód, zajęcie

astrofizyk, radioastronom

Alma Mater

Uniwersytet Moskiewski

Uczelnia

Uniwersytet Moskiewski

Odznaczenia
Nagroda Leninowska

Życiorys edytuj

Po ukończeniu Wydziału Fizyki Uniwersytetu Moskiewskiego i odbyciu aspirantury na tym wydziale od 1938 roku pracował w Instytucie Astronomii tegoż uniwersytetu. Od 1968 roku był kierownikiem oddziału astrofizyki w Instytucie Badań Kosmicznych w Moskwie[2].

Specjalizował się w astrofizyce, radioastronomii. Zajmował się naturą supernowych, badaniem promieniowania kosmicznego i korony słonecznej. Do największych jego osiągnięć należy opracowanie teorii jonizacji korony słonecznej, badania nad promieniowaniem radiowym Galaktyki oraz nad pochodzeniem promieni kosmicznych[2]. Wykazał, że promieniowanie pochodzące z Mgławicy Kraba jest synchrotronowe. Zasugerował też, że wybuchy supernowych w odległościach bliższych niż 300 lat świetlnych od Słońca mogły być odpowiedzialne za niektóre z masowych wyginięć na Ziemi. Przez wiele lat był entuzjastą poszukiwań cywilizacji pozaziemskich. Pod koniec życia uznał, że jesteśmy sami w kosmosie, a jego nasłuch jest stratą czasu i pieniędzy. O ile można podejrzewać, że w wielu rejonach kosmosu mogą występować najprostsze formy życia, na przykład bakterie, o tyle rozwinięcie się poza Ziemią wyższych organizmów wydaje się mało prawdopodobne[3][4].

W 1960 otrzymał Nagrodę Leninowską, w 1972 – Złoty Medal Catherine Wolfe Bruce, obydwa wyróżnienia za całokształt pracy naukowej[1][5]. Na jego cześć nazwano planetoidę (2849) Shklovskij[6] oraz krater na księżycu Marsa Fobosie[7]. Jego ironiczną książkę, Pięć miliardów butelek wódki do Księżyca: Opowieści o radzieckich naukowcach, wydano pośmiertnie w 1991 roku.

Wybrane publikacje edytuj

  • I.S. Shklovsky: Cosmic Radio Waves, Cambridge, Harvard University Press, 1960
  • I.S. Shklovsky: Вселенная, жизнь, разум, Akademia Nauk ZSRR, Moskwa 1962 (wydanie polskie: Wszechświat, życie, myśl, PWN, Seria wydawnicza: "Biblioteka Problemów" tom 84, przekład Zbigniew Jethon, Warszawa 1965),
  • I.S. Shklovsky: Physics of the Solar Corona, Pergamon Press, Oxford, UK, 1965
  • I.S. Shklovsky, C. Sagan: Intelligent Life in the Universe, Holden-Day, San Francisco 1966
  • I.S. Shklovskii, Supernovae, New York: Wiley, 1968
  • I.S. Shklovsky: Звезды: их рождение, жизнь и смерть Moskwa «Наука», 1975 (wydanie polskie: Życie gwiazd "Złota Seria" - Wiedza Powszechna, Warszawa 1982 przekład Tomasz Kwast, ISBN 83-214-0277-1)
  • I.S. Shklovsky: Stars: Their Birth, Life, Death, San Francisco, 1978, ISBN 0-7167-0024-7
  • I.S. Shklovsky: Five Billion Vodka Bottles to the Moon: Tales of a Soviet Scientist, W.W. Norton & Company, 1991, ISBN 978-0-393-02990-1

Przypisy edytuj

  1. a b Wiktor Osiatyński: Zrozumieć świat. Warszawa: Czytelnik, 1982, s. 88. ISBN 83-07-00684-8.
  2. a b Wiktor Osiatyński: Zrozumieć świat. Warszawa: Czytelnik, 1982, s. 87. ISBN 83-07-00684-8.
  3. Wiktor Osiatyński: Zrozumieć świat. Warszawa: Czytelnik, 1982, s. 89. ISBN 83-07-00684-8.
  4. Raporty Rzeczpospolitej, Kosmos – w poszukiwaniu życia
  5. Bruce Medalists by Award Date. Sonoma State University. [dostęp 2021-09-28]. (ang.).
  6. (2849) Shklovskij w bazie Minor Planet Center (ang.)
  7. Planetary Names: Crater, craters: Shklovsky on Phobos. Planetary Names, 28 lipca 2011. [dostęp 2021-02-06]. (ang.).