Irena Pannenkowa
Irena Pannenkowa (ur. 4 listopada 1879 w Warszawie, zm. 10 października 1969 w Górze Kalwarii) – działaczka niepodległościowa, dziennikarka, doktor filozofii.
| Pełne imię i nazwisko |
Irena Aniela Pannenkowa |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
4 listopada 1879 |
| Data i miejsce śmierci |
10 października 1969 |
| Zawód, zajęcie |
działaczka niepodległościowa, dziennikarka |
Życiorys edytuj
Urodziła się 4 listopada 1879 w Warszawie, w rodzinie Adama Jawica i Zofia z Hurwitzów. Ukończyła szkołę elementarną i gimnazjum żeńskie w Warszawie. Złożyła egzamin maturalny we Lwowie. W 1905 ukończyła studia na wydziale filozofii Uniwersytetu Franciszkańskiego. Pracę seminaryjną, którą napisała pod kierunkiem prof. Kazimierza Twardowskiego Sądy przeczące i twierdzące uznano za pracę doktorską.
Działalność niepodległościowa edytuj
W trakcie studiów związana z redakcją socjalistycznego „Promienia”. Działaczka niepodległościowego Związku Odrodzenia Narodu Polskiego, do którego należeli Władysław Sikorski, Stanisław Downarowicz oraz jej przyszły (od 11 sierpnia 1907) mąż Tadeusz Gwalbert Pannenko. Od 1907 w Związku Walki Czynnej. Współzałożycielka i nauczycielka (w latach 1907–1910) szkoły wzor. „Ognisko” w Starej Wsi, następnie nauczycielka gimnazjum we Lwowie (1910–1914). W latach I wojny światowej współpracowała z Departamentem Wojskowym Naczelnego Komitetu Narodowego, na którego czele stał Władysław Sikorski. Do stycznia 1915 współpracowała z I Brygadą Legionów Polskich.
II RP edytuj
W latach 1918–1919 zaangażowana w obronę przynależności Galicji Wschodniej do Polski. W listopadzie 1918 r. została wiceprzewodnicząca Komitetu Obrony Narodowej we Lwowie. W lutym 1919 interweniowała u Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego na rzecz odsieczy dla Małopolski Wschodniej.
Po I wojnie związana z nurtem narodowo demokratycznym. 1919 współorganizatorka Narodowej Organizacji Kobiecej. Od lat 20. dziennikarka nurtu chrześcijańsko-narodowego związana z „Rzeczpospolitą” Stanisława Strońskiego - autorka artykułów dotyczących stosunków Polski z sąsiadami, Górnego Śląska, Śląska Cieszyńskiego, Gdańska i kresów wschodnich oraz Irlandii. W 1922 za namową Stanisława Strońskiego, wydała (pod pseudonimem Jan Lipecki) najgłośniejszą swą pracę Legenda Piłsudskiego. W 1924 przeszła do redakcji „Warszawianki”. Publikowała także w „Tygodniku Ilustrowanym”, „Bluszczu”, „Kurierze Warszawskim”. Zdecydowana przeciwniczka piłsudczyzny i wszelkiej dyktatury, czego dawała wyraz w swych publikacjach.
W latach trzydziestych odsunęła się od Stronnictwa Narodowego. Od tej pory sympatyzowała z Chrześcijańską Demokracją. Od 1929 r. związana z redakcją „Placówki” – tygodnika Narodowej Partii Robotniczej. Pisywała także w piśmie „Demokrata” - organ Związku Młodzieży Pracującej „Jedność”. 10 października 1937 weszła do Rady Naczelnej Stronnictwa Pracy.
W marcu 1938 roku, po aneksji Austrii przez Niemcy i normalizacji stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską a Litwą, na łamach tygodnika "Zwrot" w artykule "Sprawa Austrii i Europy" pisała m.in.: "po uregulowaniu stosunków z Litwą, otwiera się dla nas możliwość nawiązania głębszego i trwalszego kontaktu z Ententą Bałtycką na północy, jak również z Ententą Bałkańską na południu, oraz nieodzownego porozumienia się wreszcie z Czechosłowacją, do którego jest czas najwyższy i może już ostatnia sposobność. Porozumienie się ścisłe państw i narodów, bytujących na wschód i południowy wschód od Niemiec, pomiędzy Bałtykiem a morzem Czarnym i Adriatykiem, Balticum-Pontus-Adria, że użyjemy tu formuły Konińskiego, — oto co jedynie, biorąc rzecz na dalszą metę, może, jak patetycznie a słusznie ostrzega nas Churchill, „uratować Europę i świat od nieszczęść, gorszych niż sny o piekle“."[1]
II wojna światowa edytuj
W czasie II wojny światowej wraz z Franciszkiem Kwiecińskim wydawała „Głos Warszawy” - organ Stronnictwa Pracy. 15 listopada 1941 aresztowana przez hitlerowców więziona kolejno na Pawiaku, w Ravensbrück, na Majdanku. Wyzwolenia doczekała w Oświęcimiu – 28 stycznia 1945.
Po II wojnie światowej edytuj
Po wojnie w reaktywowanym Stronnictwie Pracy, redagowała główny organ tej partii – tygodnik „Odnowa”. Współpracowała z Karolem Popielem. Publikacje zamieszczała także w „Tygodniku Warszawskim”. Po rozbiciu Stronnictwa Pracy przez władze komunistyczne wycofała się z życia politycznego. Po 1956 r. sporadycznie publikowała na łamach „Twórczości” i „Przeglądu Kulturalnego”. Od 1957 w Związku Literatów Polskich.
Zmarła 10 października 1969 w zakonnym przytułku w Górze Kalwarii, pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 146 c-4-19)[2].
Publikacje edytuj
- Łukasiński, Lwów 1914,
- Co robić ma chłop polski czasu tej wojny?, Piotrków 1915,
- Irlandzkie memento, Lwów 1916,
- Walka Galicji z centralizmem wiedeńskim. Dzieje rezolucji sejmu galicyjskiego z 24 września 1868, Lwów 1918,
- Punkty Wilsona a Galicja Wschodnia, Warszawa 1919, tłum. francuskie Paryż 1919,
- Legenda Piłsudskiego, Warszawa 1922 i 1923 r. pod pseudonimem Jan Lipecki,
- Od Cezara do Wilhelma. Studium o cezaryzmie, Warszawa 1929,
- Co to jest wychowanie państwowe, Warszawa 1932,
- Więzy, Warszawa 1935,
- Ravensbrück. Wiersze obozowe, oprac. W. Kiedrzyńska, I. Pannenkowa, E. Sulińska, Warszawa 1961.
Tłumaczenia edytuj
- B. Saxby, Kształcenie postępowania. Studium psychologiczne, Lwów 1928,
- E. Barker, Charakter narodowy i kształtujące go czynniki, Warszawa 1933,
- B. Fay, Roosevelt i jego Ameryka, Warszawa 1935,
- J. Shearing, Anioł morderstwa Maria Karolina de Corday d’Armont, Jan Paweł Marat, Jan Adam Lux. Studium o trojgu uczniach J.J. Rousseau, Warszawa 1937.
Przypisy edytuj
- ↑ Szymon (1891-1972). Red. Koszyk, Zwrot. Prawo, prawda, praca, 1938, R. 2, nr 13, 1938 [dostęp 2024-01-31] (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: IRENA PANNENKOWA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-05].
Literatura edytuj
- M. Patelski, P. Kowalski, Kontrowersyjna publikacja i jej autorka, [w:] I. Panennkowa, Legenda Piłsudskiego, Toruń 2008.