Ius publice respondendi
Ius publice respondendi (łac. prawo publicznej odpowiedzi) – uprawnienie, przywilej nadawany niektórym prawnikom rzymskim przez cesarza. Nadany pierwszy raz przez Augusta. To uprawnienie, w myśl zasady ex aequo et bono ("z tego co słuszne i dobre") pozwalało prawnikom korygować surowe i niesprawiedliwe zasady prawa. Prawnicy udzielali opinii "pod autorytetem cesarza" (ex auctoritate principii). Porady te zwano responsa prudentium ("odpowiedzi uczonych"). Powstała w ten sposób kategoria jurystów o autorytecie uznanym oficjalnie przez cesarza. Ci juryści "autoryzowani" wpływali w sposób stanowczy na kierunek orzecznictwa, a ich zgodna opinia - wg reskryptu Hadriana - uzyskała moc prawa, przy rozbieżności zdań opowiedzenie się za poglądem któregoś z tych autorytetów pozostawiono uznaniu sądu[1].
Z czasem zaczęto wyróżniać prawników o autorytecie większym niż inni.
W roku 321 Konstantyn Wielki, by zakończyć "wieczne spory uczonych" (perpetuas prudentium contentiones), pozbawił mocy wiążącej uwagi (Notae) Paulusa i Ulpiana do dzieł Papiniana[2]. Około 327/8 uznał obowiązywanie wszystkich pism Paulusa, chwaląc je za jasność i ścisłość wykładu[3]. Następnym krokiem była Konstytucja raweńska z 426, później Digesta Justyniana z 533.
Przypisy edytuj
- ↑ Instytucje Gaiusa, ks. I,7
- ↑ Codex Theodosianus, ks. I, 4, 1
- ↑ Tamże, ks. I, 4, 2
Bibliografia edytuj
- Kazimierz Kolańczyk, Prawo rzymskie, § 30, Warszawa 1997, ISBN 83-86702-31-1
- Władysław Rozwadowski, Prawo rzymskie: zarys wykładu z wyborem źródeł, Poznań: „Ars Boni et Aequi”, 1992, ISBN 83-900964-5-5, OCLC 830054389.