Izolda Kowalska-Kiryluk
Izolda Zofia Kowalska-Kiryluk z domu Lerska, ps. Krystyna, Ziuta (ur. 20 stycznia 1916 w Warszawie[1], zm. 20 września 1984 tamże[2]) – polska działaczka KZMP, MOPR, KPP, PPR, a następnie PZPR, podpułkownik WP, sekretarz generalna Ligi Kobiet (1945–1950).
| Data i miejsce urodzenia |
20 stycznia 1916 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
20 września 1984 |
| Pierwsza sekretarz Komitetu Warszawskiego PPR | |
| Okres | |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Pierwsza sekretarz Komitetu Warszawskiego PPR na Pradze | |
| Okres |
od 30 września 1944 |
| Przynależność polityczna | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys edytuj
Urodziła się w rodzinie Henryka i Natalii[3]. Ukończyła gimnazjum i kurs pielęgniarski, po którym pracowała w szpitalu dziecięcym. Podczas nauki w gimnazjum związała się z ruchem rewolucyjnym. Działała w Związku Młodzieży Socjalistycznej Szkół Średnich, potem w KZMP, MOPR i KPP. 23 marca 1933 została zatrzymana przez policję za naklejanie plakatów komunistycznych, zwolniona pod dozór policji.
Jesienią 1939 przeniosła się do Białegostoku zajętego przez Armię Czerwoną, gdzie była pielęgniarką. Latem 1941 wróciła do Warszawy. Utrzymywała kontakt z organizacją Rewolucyjne Rady Robotniczo-Chłopskie „Młot i Sierp”, od stycznia 1942 w PPR. Od sierpnia 1942 w Komitecie Warszawskim PPR, z ramienia którego utrzymywała łączność z organizacją PPR w getcie warszawskim i brała udział w akcji pomocy dla getta. W końcu marca 1943 przeniosła się do Krakowa, gdzie została sekretarzem Komitetu Obwodowego PPR. Wkrótce potem została aresztowana i uwięziona w Nowym Sączu, a potem w obozie w Szebniach k. Jasła, skąd zbiegła, po czym wróciła do Warszawy. Współorganizowała konspiracyjną Warszawską Radę Narodową i 19 lutego 1944 reprezentowała Komitet Warszawski PPR na jej pierwszym posiedzeniu. Od maja 1944 do sierpnia 1944 była Pierwszą sekretarz Komitetu Warszawskiego PPR[4].
Podczas powstania warszawskiego brała udział w organizowaniu oddziałów AL i walce na Starym Mieście, gdzie zginął jej mąż Bolesław. W okresie od 30 września 1944 do 20 stycznia 1945 była Pierwszą sekretarz Komitetu Warszawskiego PPR na Pradze[4]. Od 31 grudnia 1944 była posłanką do Krajowej Rady Narodowej.
Od stycznia 1945 instruktor Wydziału Organizacyjnego KC PPR. Od maja 1945 do maja 1950 sekretarz generalna Ligi Kobiet. Zastępca kierownika Wydziału Kobiecego KC PPR. W 1948 poślubiła działacza komunistycznego Stanisława Kiryluka, który później został ambasadorem Polski w Chinach. Brała udział w Zjeździe Zjednoczeniowym PZPR w grudniu 1948. Od 1 sierpnia 1950 do 31 maja 1952 była dyrektorem Departamentu Kadr w Ministerstwie Przemysłu Rolnego i Spożywczego. W latach 1952–1959 wraz z mężem przebywała w Pekinie, po powrocie była redaktorką miesięcznika „Chiny”, potem „Miesięcznika Polskiego”. Od 1 listopada 1973 na rencie dla zasłużonych.
Zmarła w 1984 i została pochowana na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A32-tuje-5)[5].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Order Sztandaru Pracy I klasy
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy
- Złoty Krzyż Zasługi (11 maja 1946)[6]
- Krzyż Partyzancki
- Medal za Warszawę 1939–1945 (17 stycznia 1946)[7]
- Warszawski Krzyż Powstańczy[8]
- Pamiątkowy Medal z okazji 40. rocznicy powstania Krajowej Rady Narodowej[9]
- Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1960)[10]
Przypisy edytuj
- ↑ Katalog kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL [online], bip.ipn.gov.pl [dostęp 2009-06-30].
- ↑ Zmarli, Stolica, nr 3 (1922), rok XL, Warszawa, 20 stycznia 1985, s. 16.
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej [online], www.katalog.bip.ipn.gov.pl [dostęp 2023-04-26].
- ↑ a b Encyklopedia Warszawy, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1975, s. 495.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-30].
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 71, poz. 477 „za zasługi położone w walce z okupantem i udział w pracach konspiracyjnych w okresie okupacji”.
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 „w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”.
- ↑ Odznaczeni Warszawskim Krzyżem Powstańczym [w:] "Stolica", nr 20, 1 sierpnia 1982, s. 15
- ↑ Uhonorowani pamiątkowymi medalami [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 307, 30 grudnia 1983, s. 3.
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 2, 20 lutego 1960, s. 2.
Bibliografia edytuj
- Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 3, Warszawa 1992.