Wikipedia

Józef Sękowski

polski orientalista, pisarz i poeta, członek Towarzystwa Szubrawców

Józef Julian Sękowski herbu Prawdzic, pseudonim „Baron Brambeus” (ros. Осип-Юлиан Сенковский; ur. 31 marca 1800[1] lub 19 marca 1800[2] w Antagołanach koło Wilna, zm. 16 marca 1858 w Petersburgu[1][3]) – polski orientalista, podróżnik, pisarz, członek Towarzystwa Szubrawców[3], profesor Uniwersytetu w Petersburgu, carski cenzor.

Józef Julian Sękowski
Baron Brambeus
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

31 marca 1800
Antagołany

Data i miejsce śmierci

16 marca 1858
Petersburg

Język

polski, rosyjski

Alma Mater

Cesarski Uniwersytet Wileński

Dziedzina sztuki

literatura

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Życiorys edytuj

Uznawał się za odległego potomka Macieja Kazimierza Sarbiewskiego[1][2], choć pojawiały się pogłoski o jego nieszlacheckim rodowodzie[1]. Studiował na Uniwersytecie Wileńskim[2]. Jednym z jego nauczycieli był Joachim Lelewel[2]. Wykładowcą Uniwersytetu Wileńskiego był także wuj Sękowskiego, Gotfryd Goddeck[1]. Sękowski związany był z lożami wolnomularskimi Gorliwy Litwin oraz Gorliwy Litwin Zreformowany[1]. Ukończył studia w 1819[1]. W tym samym roku przeniósł się do Turcji, i służył jako dragoman przy rosyjskim poselstwie w Stambule[2].

W 1820 wyruszył w podróż do Syrii i Egiptu[4]. Wolnomularze wileńscy sponsorowali jego ekspedycję naukową[3]. W trakcie tej podróży dotarł w okolice III katarakty[4]. Zawarł wówczas znajomość z Wacławem Rzewuskim[1]. Relacje Sękowskiego z tej podróży ukazywały się w „Dzienniku Wileńskim” i „Pamiętniku Warszawskim”[1]. W 1821 wrócił do Wilna[1]. Pod koniec tego roku zamieszkał w Petersburgu[1].

W 1822 został zatrudniony na Uniwersytecie w Petersburgu jako profesor języków orientalnych[4]. W 1823 wybrany został członkiem korespondentem Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk, a trzy lata później Towarzystwa Naukowego Krakowskiego[1]. W 1826 Uniwersytet Jagielloński nadał mu doktorat honoris causa[1][4]. Z tej okazji uczelnia otrzymała od niego hieratyczny papirus z I w. n.e., tzw. Papirus Sękowskiego[4]. W 1828 został członkiem korespondentem Cesarskiej Akademii Nauk w Petersburgu[1]. W 1847 przeszedł na emeryturę na uczelni[1].

W latach 20. powierzono mu misję wizytowania i ekspertyzy szkolnictwa zakonnego na terenach białoruskich[1]. Wystawiał szkołom zakonnym u władz rosyjskich nieprzychylne opinie, postulując ich reorganizację, a niekiedy likwidację[1]. W latach 1828-1833 służył jako cenzor wydawnictw[1]. Odnosił się nieprzychylnie do idei powstania listopadowego[1]. Po jego upadku pozostawał w służbie rosyjskiej. Był redaktorem rosyjskiego miesięcznika „Bibliotieka dla cztienija”[1].

Był pisarzem, satyrykiem i polemistą; publikował pod pseudonimem Baron Brambeus[4]. Krytykował odkrycia Champolliona[4]. Jego opowiadanie Podróż uczona na wyspę niedźwiedzią uznano za jeden z wczesnych przykładów literatury fantastycznonaukowej[4]. Po jego śmierci, w Petersburgu wydano w dziewięciu tomach jego dzieła zebrane (1858-59)[1].

Życie prywatne edytuj

Ożenił się z Marią Rodziewiczówną w 1819[1]. W 1828 para rozwiodła się[1]. W 1829 wziął ślub z córką barona, Adelą Rail[1].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x PSB 1995/96 ↓.
  2. ↑ a b c d e Śliwa 2019 ↓, s. 255.
  3. ↑ a b c Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933.
  4. ↑ a b c d e f g h Śliwa 2019 ↓, s. 256.

Bibliografia edytuj

  • Ryszard Wołoszyński, Sękowski Józef Julian, [w:] Polski Słownik Biograficzny t. XXXVI, 1995–1996.
  • Joachim Śliwa, Starożytny Egipt oczami Polaków. Słownik biograficzny egiptologów, archeologów i badaczy pokrewnych dziedzin, podróżników i kolekcjonerów oraz literatów i malarzy zafascynowanych przeszłością i teraźniejszością Egiptu, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2019, s. 265-257, ISBN 978-83-7676-301-9.

Literatura dodatkowa edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Sękowski&oldid=70768076”